Brief regering : Geannoteerde agenda voor de Raad Algemene Zaken van 14 december 2021

Nr. 2435 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 december 2021

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Algemene Zaken van 14 december
2021.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
H.P.M. Knapen

GEANNOTEERDE AGENDA RAAD ALGEMENE ZAKEN VAN 14 DECEMBER 2021

Op dinsdag 14 december 2021 vindt in Brussel een Raad Algemene Zaken (RAZ) plaats.
Op de agenda1 van de Raad staan de volgende onderwerpen: de 18-maandenplanning van de Raad, de voorbereidingen van de Europese Raad (ER)
van 16 december 2021, het Europees Semester, de Artikel 7-procedures ten aanzien van
Polen en Hongarije, de gezamenlijke verklaring aangaande wetgevende prioriteiten 2022,
de Conferentie over de Toekomst van Europa, EU-uitbreiding, het Stabilisatie en Associatieproces
en antisemitisme. De Minister van Buitenlandse Zaken is voornemens deel te nemen aan
de Raad.

18-maandenplanning van de Raad (1 januari 2022–30 juni 2023)

Frankrijk, Tsjechië en Zweden vormen samen het triovoorzitterschap voor de periode
1 januari 2022 tot en met 30 juni 2023. Frankrijk zal als eerste lidstaat van dit
trio het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie vervullen vanaf 1 januari.
Tijdens de Raad Algemene Zaken zal het triovoorzitterschap naar verwachting een presentatie
geven van de prioriteiten die het stelt. De planning is op het moment van schrijven
nog niet beschikbaar. Het kabinet zal ook bij het inkomend triovoorzitterschap het
belang onderstrepen van de prioriteiten uit de Kamerbrief voor de Staat van de Unie
2021, kort samengevat: migratie, veiligheid, economie, klimaat, extern beleid en een
beter functioneren van de EU, en in het verlengde daarvan voor aansluiting bij de
Strategische Agenda 2019–2024 die de Europese Raad in juni 2019 (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1468) aannam.

Voorbereiding Europese Raad van 16 december 2021

De RAZ bereidt de Europese Raad (ER) van 16 december a.s. voor. Op de agenda van deze
ER staan COVID-19-coördinatie, energieprijzen, migratie, crisismanagement en weerbaarheid,
de EU-AU-top, het strategisch kompas, Belarus en mogelijk Ethiopië. De Europese Raad
zal vanwege de Covid-situatie alleen op 16 december plaatsvinden, in plaats van de
oorspronkelijk voorziene 16-17 december.

Met betrekking tot COVID-19 zal de bespreking in de ER zich naar verwachting toespitsen
op de coördinatie van maatregelen onder meer ten aanzien van reizen binnen en naar
de EU. Ook zal naar verwachting gesproken worden over internationale solidariteit,
mede in het licht van de omikronvariant. Het kabinet acht het van belang om reismaatregelen
ter bestrijding van het virus in Europees verband te coördineren. In lijn met het
RIVM-advies zet het kabinet zich hiervoor bij iedere gelegenheid in.2 Ten aanzien van internationale solidariteit zal het kabinet de belangrijke rol voor
Team Europe op dit vlak benadrukken, zowel via vaccindonaties aan COVAX maar ook juist
op het vergroten van country readiness en het versterken van gezondheidssystemen in partnerlanden om te waarborgen dat de
uitrol van vaccinatiecampagnes goed verloopt.

Ten aanzien van de energieprijzen staat het kabinet een discussie tijdens de ER voor
op basis van de medio november verschenen eerste resultaten van de onderzoeken naar
de hoge energieprijzen en het functioneren van de elektriciteitsgroothandelsmarkt3 en het functioneren van het European Trading Scheme4 (ETS; Europees systeem voor emissiehandel). Het kabinet is voorstander van ruimte
voor lidstaten om op nationaal niveau maatregelen te nemen om de gevolgen van de gestegen
energieprijzen tegen te gaan. De mededeling van 13 oktober jl. van de Commissie biedt
hiertoe handvatten.5 Het kabinet is ook voorstander van het vergroten van energiezekerheid door het verder
versterken van de Europese interne energiemarkt en verdere diversificatie van aanvoerroutes,
energieleveranciers en energiebronnen, zeker ook via de energietransitie. Het Europees
klimaatbeleid, zoals voorgesteld in de Green Deal en het Fit-for-55-pakket, zal een
belangrijke rol moeten spelen bij het geleidelijk verminderen van afhankelijkheden
van fossiele energiebronnen.

Met betrekking tot migratie zal de ER zich met name op de externe dimensie van migratie
richten. Hier zal de implementatie van de ER-conclusies van juni en oktober 2021 aan
bod komen. Tijdens de ER van oktober riep de ER de Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger
o.a. op om, waar nodig samen met de lidstaten, de opgestelde Actieplannen operationeel
te maken en uit te voeren in samenwerking met partnerlanden. Verder verwachtte de
ER dat de actieplannen worden onderbouwd met concrete tijdschema’s en adequate financiële
steun en werd het verzoek aan de Europese Commissie herhaald om aan de ER verslag
uit te brengen over haar voornemens in dit verband. Het kabinet waardeert de stappen
van de Europese Commissie tot dusver en zal conform de inzet zoals vastgelegd in het
BNC-fiche6 blijven aandringen op verdere concretisering en implementatie van deze landenspecifieke
aanpak met versterkte coördinatie, concrete doelen en waarbij effectief gebruik wordt
gemaakt van relevante instrumenten. Het kabinet ziet verder graag dat inspanningen
om secundaire bewegingen te beperken wordt besproken, mede met oog op de ER-conclusies
van oktober 2021.

Tijdens de ER zal tevens de verbetering van onze collectieve paraatheid, reactievermogen
en veerkracht bij toekomstige crises aan de orde komen. Hierbij zal worden voortgebouwd
op de aangenomen raadsconclusies tijdens de RAZ van 23 november jl.7 Voor het kabinet is het verstevigen en optimaliseren van politieke sturing vanuit
de Raad bij sector-overstijgende crisisbeheersing door voort te bouwen het Integrated Political Cisis Response-mechanisme (IPCR), het vinden van de juiste aansluiting van nationale crisisstructuren
met die van de EU en de noodzakelijkheid tot het verbeteren van strategische crisiscommunicatie
belangrijk. Ook zal het kabinet het belang van het functioneren van de interne markt
ten tijde van crisis blijven benadrukken. Om te leren van de crisis heeft het kabinet
gepleit voor een (onafhankelijke) evaluatie van het functioneren van de interne markt
tijdens de crisis. Dit geldt ook voor de gezamenlijke aankoop van vaccins, conform
de motie van het lid Leijten.8

De ER zal de zesde EU-AU-top voorbereiden. Deze staat gepland voor 17 en 18 februari
2022 in Brussel. De top is een belangrijk moment om de Europese samenwerking met Afrika
te versterken en toe te werken naar een gelijkwaardiger partnerschap.9 Om de aanstaande top tot een succes te maken is het volgens het kabinet noodzakelijk
dat de EU, middels actieve outreach, optrekt met AU-landen en op basis van gedeelde uitdagingen en kansen de agenda voor
het partnerschap vormgeeft. Het kabinet zal inzetten op het verder concretiseren van
afspraken over een aantal prioritaire onderwerpen binnen het EU-Afrika-partnerschap
zoals klimaat, investeringen en banen, migratie en mobiliteit, landbouw en voedselzekerheid
en veiligheid en terrorismebestrijding.10 Het kabinet ook aandacht vragen voor betekenisvolle participatie van jongeren in
aanloop naar en tijdens de top.11 Naar verwachting komt er in de komende weken meer duidelijkheid van de EU over het
verdere proces in aanloop naar de top. Het kabinet zal de EU ook aansporen tijdig
informatie te delen.

In navolging van de gezamenlijke bespreking van het Strategisch Kompas door de Raad
Buitenlandse Zaken en de Raad Buitenlandse Zaken Defensie op 15 november jl.12 spreekt ook de ER over het Strategisch Kompas. Het doel van het Strategisch Kompas
is om richting te geven aan het EU Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid
(GVDB), door te bepalen waartoe de EU op het gebied van veiligheid en defensie de
komende vijf tot tien jaar in staat moet zijn, en hoe dat gerealiseerd moet worden.
Het kabinet is voorstander van een ambitieus en realistisch Strategisch Kompas. In
het licht van de huidige veiligheidssituatie en de geopolitieke ontwikkelingen moet
de EU haar vermogen om op veiligheids- en defensiegebied op te treden vergroten: bij voorkeur samen met partners,
zoals de NAVO en de VS, maar zelfstandig waar en wanneer nodig. Het Kompas zal naar
verwachting op 21 maart 2022 tijdens een gezamenlijke Jumbo RBZ met de ministers van
Buitenlandse Zaken en Defensie worden aangenomen en vervolgens worden bekrachtigd
tijdens de Europese Raad van 24 en 25 maart 2022. Zoals toegezegd tijdens het Commissiedebat
in aanloop naar de RAZ d.d. 16 november (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2429), ontvangt uw Kamer een kabinetsappreciatie van het concept-Strategisch Kompas voorafgaand
aan de ER. Daarnaast zal de Raad ook de voorbereidingen van een nieuwe gemeenschappelijke
EU-NAVO-verklaring bespreken. Het verder versterken van de samenwerking tussen de
EU en de NAVO, mede in het licht van snel opgekomen hybride dreigingen, is een belangrijke
prioriteit voor het kabinet.

Tijdens de Europese Raad zal wederom worden gesproken over de situatie in Belarus,
in het bijzonder over de door het regime van Loekasjenko georkestreerde irreguliere
migratiestroom naar de EU. De op 23 november gepubliceerde mededeling van de Commissie
betreffende het voorkomen en tegengaan van instrumentalisatie van migratie heeft het
kabinet positief ontvangen. De kabinetsappreciatie hiervan komt uw Kamer toe in de
geannoteerde agenda van de Raad Buitenlandse Zaken van 13 december a.s. Conform de
Nederlandse inzet in die bespreking zal het kabinet ook tijdens deze ER pleiten voor
een spoedige start met de voorbereiding van een zesde pakket sancties is volgens het
kabinet van belang om druk te houden op het regime in Belarus en andere actoren die
irreguliere migratie faciliteren.

De Europese Raad zal mogelijk spreken over actuele buitenlandpolitieke onderwerpen
waaronder de verdere verslechtering van het conflict in Ethiopië. Terwijl bemiddelingspogingen
voortduren, is premier Abiy naar het front vertrokken om troepen aan te voeren en
heeft hij de bevolking opgeroepen zich aan te sluiten bij de strijd. Verder zijn persvrijheden
drastisch ingeperkt toen er op vrijdag 26 november jl. een verbod werd aangekondigd
op het verspreiden van berichtgeving over het conflict. Er zijn aanhoudende berichten
over grootschalige mensenrechtenschendingen door alle partijen. Het kabinet blijft
van mening dat de EU alle beschikbare instrumenten, inclusief individuele sancties
en een wapenembargo, moet inzetten om tot een onmiddellijk staakt het vuren, humanitaire
toegang, en een politieke oplossing van het conflict te komen. Het kabinet is in nauw
contact met andere EU-lidstaten en gelijkgezinden over de veiligheidssituatie in Ethiopië.
Nederlanders is wederom met klem verzocht het land te verlaten.

Europees Semester 2022

Op 24 november publiceerde de Europese Commissie het herfstpakket in het kader van
het Europees Semester.
13 Het Sloveense EU-voorzitterschap en het inkomende Franse EU-voorzitterschap zullen tijdens de RAZ een roadmap voor het Europees Semester 2022 presenteren. De roadmap zet de bespreking van het Europees Semester in de relevante vakraden uiteen. De Commissie
kondigt in haar jaarlijkse analyse van duurzame groeiprioriteiten van de EU voor 2022
een agenda aan voor de omschakeling van crisismanagement naar een duurzaam en eerlijk
herstel dat de veerkracht van de Europese economie versterkt. Hierbij heeft de Commissie
de belangrijkste economische beleidsuitdagingen onderverdeeld in vier gebieden: 1) ecologische
duurzaamheid, 2) productiviteit, 3) rechtvaardigheid en 4) macro-economische stabiliteit.
Het kabinet zal hierbij het belang van gerichte investeringen, structurele hervormingen
en houdbare overheidsfinanciën blijven benadrukken.

De analyse zet daarnaast ook uiteen op welke wijze de Recovery and Resilience Facility (RRF) geïntegreerd zal worden in de Semestercyclus voor 2022. Het afgelopen jaar
is het Europees Semester tijdelijk aangepast vanwege de komst van de RRF. In de cyclus
voor 2022 zal het Semester weer grotendeels normaliseren. Zo worden er in het voorjaar
van 2022 weer landenrapporten en volledige landspecifieke aanbevelingen uitgebracht.
Om overlap en dubbele administratieve lasten te voorkomen zullen de rapportagelasten
onder de RRF en het Semester wel gestroomlijnd worden. Zo wordt het Nationaal Hervormingsprogramma
(NHP) ook gebruikt voor de halfjaarlijkse rapportering onder de RRF.

Het kabinet verwelkomt de integratie van bepaalde elementen van het Semester en de
RRF om dubbele administratieve lasten te voorkomen. Het kabinet is van mening dat
het Semester bestaande en nieuwe structurele beleidsuitdagingen van lidstaten moet
blijven identificeren en dat het monitoren van de uitvoering van structurele hervormingen
die voortkomen uit de landspecifieke aanbevelingen een prioriteit blijft. In dit kader
verwelkomt het kabinet de terugkeer van de landenrapporten en alle landspecifieke
aanbevelingen in het Semester.

Stand van zaken artikel 7-procedures Polen en Hongarije

De Raad zal stilstaan bij de stand van zaken ten aanzien van de artikel 7-procedures
jegens Polen en Hongarije. De inzet van het kabinet ten aanzien van de procedures
is en blijft dat beide landen op geloofwaardige wijze tegemoet dienen te komen aan
de bestaande zorgen op het terrein van de rechtsstaat, democratie en grondrechten.
Het kabinet zal hier ook tijdens de aankomende Raad aandacht voor vragen. Respect
voor de rechtsstaat in de Europese lidstaten is een fundamenteel uitgangspunt voor
het functioneren van de Europese Unie, omdat het een randvoorwaarde is voor uniforme
toepassing van het EU-recht, doeltreffende EU-samenwerking op tal van onderwerpen
en voor het wederzijdse vertrouwen tussen de lidstaten. Het is daarom ook verontrustend
dat, naast andere zorgen over bescherming van grondrechten, specifiek de onafhankelijkheid
van de rechterlijke macht in Polen in toenemende mate onder druk staat. Ten aanzien
van Hongarije blijven ook de zorgen rondom de onafhankelijkheid van de rechterlijke
macht, de pluriformiteit van de media, corruptie en belangenverstrengeling, gelijke
rechten voor eenieder, en de academische vrijheid onverminderd aanhouden. De Commissie
zal de Raad bijpraten over relevante ontwikkelingen die vallen binnen de reikwijdte
van de procedures en daarbij naar verwachting specifiek aandacht besteden aan de rol
van het Europees Hof van Justitie.

Gezamenlijke verklaring aangaande wetgevende prioriteiten 2022

De Raad, het Europees parlement en de Europese Commissie zullen een gemeenschappelijke
verklaring aannemen aangaande wetgevingsprioriteiten voor 2022, naar verwachting in
de marge van de ER van december. Namens de Raad heeft het Sloveens voorzitterschap
hierover met de andere twee instellingen onderhandeld en zal het de Raad vragen in
te stemmen met de verklaring. Deze jaarlijkse verklaring vormt de routekaart voor
het gezamenlijke werk aangaande wetgeving. De verklaring is op het moment van schrijven
nog niet beschikbaar. Het kabinet zet zich in dit kader in voor de prioriteiten uit
de Kamerbrief voor de Staat van de Unie 2021, kort samengevat: migratie, veiligheid,
economie, klimaat, extern beleid en een beter functioneren van de EU, en in het verlengde
daarvan voor aansluiting bij de Strategische Agenda 2019–2024 die de Europese Raad
in juni 2019 aannam.

Conferentie over de Toekomst van Europa

Naar verwachting zal het Sloveens voorzitterschap de leden van de Raad een terugkoppeling
geven van recente ontwikkelingen rond de Conferentie over de Toekomst van Europa.
De aandacht zal waarschijnlijk vooral uit gaan naar een terugkoppeling van de laatste
plenaire vergadering van 22 en 23 oktober, een terugkoppeling van de bijeenkomsten
van de Europese burgerpanels, de voorbereiding van de plenaire vergadering van 17
en 18 december en de daaraan voorafgaande bijeenkomsten van werkgroepen. De plenaire
vergadering zal naar alle waarschijnlijkheid de uitkomsten van de EU-burgerpanels,
de nationale burgerconsultaties en de inbreng in het digitale platform bespreken voor
de thema’s Europese democratie en waarden en rechten, rechtsstaat en veiligheid.

Deze thema’s zijn gekoppeld aan één van de Europese burgerpanels, die voorafgaand
de plenaire vergadering voor een derde keer fysiek in Florence (Italië) bijeen komt
en aanbevelingen formuleert voor deze plenaire vergadering. Eerder was voorzien dat
de plenaire vergadering ook zou spreken over de thema’s een sterkere economie, sociale rechtvaardigheid en werkgelegenheid; digitale transformatie; en onderwijs, cultuur, jeugdzaken en sport. De bijeenkomst in Dublin (Ierland) van het EU-burgerpanel dat deze thema’s zou voorbereiden
is echter geannuleerd in verband met Covid-ontwikkelingen. Daardoor zijn er voor deze
thema’s vanuit de Europese burgerpanels geen inhoudelijke uitkomsten te bespreken
voor de plenaire vergadering en zijn deze thema’s van de agenda afgehaald. Indien
het Europese burgerpanel in Florence niet kan samenkomen, bestaat de kans dat ook
de twee overgebleven thema’s niet inhoudelijk behandeld kunnen worden op de plenaire
vergadering. In de komende periode zal door de drie voorzitters van de Raad van Bestuur
van de Conferentie worden besloten over de doorgang van de plenaire vergadering. Indien
deze doorgaat zal de Raad van Bestuur binnenkort besluiten over de agenda van de plenaire
vergadering en de wijze waarop de uitkomsten van de Europese burgerpanels, nationale
burgerconsultaties en de inbreng geleverd via het digitale platform, voor de betreffende
thema’s zal worden besproken.

Overeenkomstig de informatie-afspraken14 informeert het kabinet uw Kamer hierbij ook over de inzet voor de plenaire vergadering
van 17 en 18 december 2021 van de Conferentie over de Toekomst van Europa.

Op 17 en 18 december a.s. vindt de derde plenaire vergadering van de Conferentie plaats.
Deze plenaire vergadering zal plaatsvinden in Straatsburg, waarbij zowel fysiek als
digitaal kan worden deelgenomen. Deze plenaire vergadering zal naar alle waarschijnlijkheid
de uitkomsten van de Europese burgerpanels, de nationale burgerconsultaties, en de
inbreng in het digitale platform bespreken voor de thema’s Europese democratie; en waarden en rechten, rechtsstaat en veiligheid.

Voorafgaand aan de vorige plenaire vergadering in oktober ontving uw Kamer reeds de
eerste voorlopige resultaten, bestaande uit de notitie van het Sociaal en Cultureel
Planbureau (SCP) over de wensen en verwachtingen van Nederlanders ten aanzien van
de Europese Unie en het eerste tussenverslag van de burgerdialogen Kijk op Europa.15 Het tweede tussenverslag van Kijk op Europa komt uw Kamer parallel aan deze geannoteerde agenda toe. Het kabinet zal de bevindingen
uit het tweede tussenverslag inbrengen tijdens de volgende plenaire vergadering.

Het tweede tussenverslag van Kijk op Europa biedt ook de uitkomsten voor de thema’s een sterkere economie, sociale rechtvaardigheid en werkgelegenheid; Europese democratie;
digitale transformatie; en onderwijs, cultuur, jeugdzaken en sport, die eerder voorzien waren voor de agenda van de plenaire vergadering van 17 en 18 december.
Het kabinet zal de uitkomsten voor deze thema’s op een later moment inbrengen, wanneer
deze geagendeerd staan voor de plenaire vergadering.

Uitbreiding en Stabilisatie en Associatieproces

De leden van de Raad zullen wederom spreken over de voortgangsrapportages over Montenegro,
Servië, Noord-Macedonië, Albanië, Kosovo, Bosnië-Herzegovina en Turkije die de Europese
Commissie op 19 oktober jl. presenteerde. Een appreciatie van het uitbreidingspakket
van de Commissie, die tevens de basis vormt voor de Nederlandse inzet bij de voorbereidingen
voor de Raadsconclusies over het uitbreidingspakket, is uw Kamer op 12 november toegekomen.16

Antisemitisme

Tijdens deze RAZ zal er aandacht uitgaan naar de bestrijding van antisemitisme binnen
de EU. Er zal specifiek gesproken worden over het antisemitismerapport van het EU-agentschap
fundamentele rechten waarin een overzicht is geschetst van antisemitische incidenten
in de EU van 2009–2019.

In dit kader zal het kabinet de recent verschenen EU-strategie ter bestrijding van
antisemitisme en ter bevordering van het Joodse leven verwelkomen. Een grensoverschrijdende
en Europese aanpak is essentieel om antisemitisme binnen de EU tegen te gaan. Bovendien
zal het kabinet het belang van adequate datavergaring binnen de EU lidstaten onderschrijven.
Op basis van officiële data kan er passend beleid worden gemaakt om antisemitisme
tegen te gaan.