Brief regering : Zevende Voortgangsrapportage Natuur

Nr. 253
BRIEF VAN DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN VOEDSELKWALITEIT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 november 2021

Hierbij bied ik uw Kamer, in afstemming met de provincies, de zevende Voortgangsrapportage
Natuur aan1. Deze voortgangsrapportage informeert uw Kamer over de stand van zaken bij de uitvoering
van de afspraken zoals overeengekomen in het Natuurpact en overige onderdelen van
het natuurbeleid. De rapportage heeft als peildatum 1 januari 2021.

In deze brief ga ik nader in op achtereenvolgens de belangrijkste uitkomsten uit de
voortgangsrapportage, op de Taskforce versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare
extra natuur en op de stand van zaken met betrekking tot de moties en toezeggingen
die gerelateerd zijn aan de Voortgangsrapportage Natuur.

Belangrijkste uitkomsten zevende Voortgangsrapportage Natuur

In het rapportagejaar 2020 hebben provincies, het Rijk en andere maatschappelijke
partners substantiële stappen gezet bij het realiseren van meer en betere natuur in
Nederland. Desalniettemin blijft het uitvoeringstempo van de inrichting van extra
natuur een punt van zorg en aandacht. Datzelfde geldt voor de verbetering van de kwaliteit
van de natuur en het biodiversiteitsherstel.

Van de in het Natuurpact overeengekomen uitbreidingstaakstelling van het Natuurnetwerk
Nederland van minimaal 80.000 hectare was op 1 januari 2021 44.321 hectare gerealiseerd,
waarmee de restanttaakstelling voor de jaren 2021 tot en met 2027 dus 35.679 hectare
bedraagt. In het jaar 2020 is 2.850 extra natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland
ingericht. De totale omvang van de natuur in het Natuurnetwerk Nederland bedroeg op
1 januari 2021 698.253 hectare. Hoewel de natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland
dus gestaag uitbreidt, is het jaarlijkse tempo van de groei te laag om de afgesproken
doelstelling voor 2027 te halen.

Niet alleen de omvang van het areaal natuur is van belang, ook de kwaliteit van de
natuur en de daarvoor noodzakelijke milieucondities en ruimtelijke condities zijn
een belangrijk aandachtspunt. In hoofdstuk 3 is, op basis van de door uw Kamer gewenste
indicatoren, in beeld gebracht wat de stand van zaken is wat betreft de kwaliteit
van de natuur. Helaas is de kwaliteit op veel plekken nog onvoldoende. Ontoereikende
condities, door verdroging, verzuring, vermesting en versnippering zijn hiervoor een
belangrijke verklaring.

Mede om dat tij te keren heeft het kabinet in 2020 besloten tot een langetermijnaanpak
stikstof. Onderdeel hiervan is het Programma Natuur, een pakket van ongeveer € 3 miljard
in de periode tot en met 2030, aanvullend op de afspraken uit het Natuurpact, bedoeld
voor extra natuurherstel en -ontwikkeling, met name in en rondom stikstofgevoelige
Natura 2000-gebieden. De eerste fase van het programma Natuur is inmiddels van start
gegaan.

Taskforce versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare extra natuur

Zoals in de voortgangsrapportage en hierboven vermeld, is het tempo van de jaarlijkse
uitbreiding van het Natuurnetwerk Nederland te laag om het overeengekomen doel van
minimaal 80.000 hectare in 2027 te halen. Om in de resterende zeven jaar de nog ontbrekende
35.679 hectare nieuwe natuur te realiseren, is een substantiële versnelling van de
uitvoering noodzakelijk.

Provincies en Rijk zijn, samen met terreinbeherende organisaties, gesprekken gestart
om beter zicht te krijgen op de voortgang van de verwerving en inrichting van nieuwe
natuur, de belemmeringen die daarbij worden gesignaleerd en de mogelijkheden voor
versnelling van de uitvoering. Daarbij is ook geconstateerd dat de situatie, en daarmee
ook de urgentie voor versnelling, per provincie verschillend is. Bijlage 1 van de
voortgangsrapportage geeft inzicht in de resterende inrichtingsambitie per provincie.
Maatwerk per provincie is dus vereist.

Provincies constateren dat een gezamenlijke inzet, waarbij zij ook kunnen leren van
elkaars ervaringen, nuttig en noodzakelijk is. De provincies hebben daarom, in overleg
met mijn ministerie, besloten een taskforce in te stellen die zich richt op de noodzakelijke
versnelling van de restantopgave nieuwe natuur binnen het Natuurnetwerk Nederland.
Het doel van deze taskforce is beter zicht te krijgen op de inrichtingscijfers, belemmeringen
en mogelijke versnellingsacties in kaart te brengen en te adviseren over wat de komende
jaren nodig en mogelijk is om het afgesproken einddoel in 2027 te realiseren.

De taskforce zal onder andere kijken naar de in deze Voortgangsrapportage Natuur gesignaleerde
belemmeringen en problemen die het realisatietempo verlagen, zoals de stijgende grondprijzen
vanwege een toename in de opgave voor het landelijk gebied, een te lage grondmobiliteit
en geringe bereidwilligheid van grondeigenaren om grond te verkopen of om de functie
te veranderen naar natuur. Zie ook de passages hierover in de voortgangsrapportage
(p. 16 en 17).

De provincies maken op basis van de adviezen vervolgens afspraken over strategieën
om de noodzakelijke versnelling in hun provincie te realiseren. In het bestuurlijk
overleg natuur van 24 november 2021 heb ik met provincies afgesproken dat zij hiervoor
vóór de zomer van 2022 voorstellen zullen doen. Bij het aanbieden van de volgende
Voortgangsrapportage Natuur, in het najaar van 2022, zal ik uw Kamer informeren over
de voortgang van de versnelling, inclusief een gezamenlijk en globaal beeld van de
situatie per provincie, onder andere wat betreft de «onderhanden hectares».

Stand van zaken moties en toezeggingen

Hieronder ga ik in op een aantal aangenomen moties van en toezeggingen aan uw Kamer,
die verband houden met de Voortgangsrapportage Natuur.

Toezegging natuur buiten het Natuurnetwerk Nederland

De ambitie om de natuur buiten het Natuurnetwerk Nederland (NNN) kwantitatief (in
hectares) in beeld te brengen, zoals toegezegd aan uw Kamer (Kamerstuk 33 576, nr. 63), wordt in deze voortgangsrapportage ingelost. Ik verwijs u hiervoor naar hoofdstuk
2.3 van deze rapportage.

Motie-Futselaar (SP)/De Groot (D66) actieplan opgave Natuurnetwerk Nederland

De motie van het lid Futselaar (SP) en De Groot (D66) (Kamerstuk 33 576, nr. 145) verzoekt de regering in overleg te treden met de provincies om te komen tot een
actieplan om de opgave voor het NNN in 2027 wel te halen en hiervan per provincie
de resterende opgaven en de voorgenomen maatregelen te beschrijven. Met de Taskforce
versnelling inrichting restopgave 80.000 hectare extra natuur, waarover ik hierboven
heb geïnformeerd en waarvan we bij de aanbieding van de volgende voortgangsrapportage
de (eerste) resultaten kunnen melden, geef ik uitvoering aan deze motie.

Verzoek van de Tweede Kamer om «jaarlijks een beknopte voortgangsrapportage natuur
te ontvangen» (Uw brief van 19 feb 2020;)

In deze brief verzoekt uw vaste commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
(LNV) om een beknopte voortgangsrapportage met daarin de volgende vier onderdelen
onderscheiden:

1) Omvang Natuurnetwerk Nederland (NNN);

2) Omvang Agrarisch Natuur-en Landschapsbeheer (ANLb);

3) Conditie soorten;

4) Conditie natuurgebieden.

Op 31 augustus 2020 heb ik gereageerd op dit verzoek (Kamerstuk 33 576, nr. 197). Ik heb uw Kamer toen laten weten dat ik de vier onderdelen zo veel mogelijk wil
meenemen in de bestaande Voortgangsrapportage Natuur. Vervolgens heb ik uw Kamer,
bij de aanbieding van de zesde Voortgangsrapportage Natuur, laten weten dat ik informatie
hierover in ieder geval in de managementsamenvatting zal laten terugkomen. Dit is
in deze zevende Voortgangsrapportage ook het geval. Hieronder laat ik per onderdeel
weten of en zo ja, op welke wijze het onderdeel is verwerkt in de Voortgangsrapportage
Natuur.

Ad 1) Omvang Natuurnetwerk Nederland

Deze informatie werd al grotendeels weergegeven in de voortgangsrapportage. Ik verwijs
uw Kamer hiervoor in de zevende Voortgangsrapportage Natuur naar paragraaf 2.1 en
bijlage 1 (stand van zaken per provincie). Ook bieden de provincies een gezamenlijk
en globaal beeld van de «onderhanden hectares». Provincies zijn op dit moment bezig
om te bezien op welke wijze deze gegevens in de achtste Voortgangsrapportage Natuur
ook per provincie weergegeven kunnen worden.

Ad 2) Omvang Agrarisch Natuur-en Landschapsbeheer

Deze informatie was reeds opgenomen in de voortgangsrapportage. Ik verwijs uw Kamer
hiervoor in de zevende Voortgangsrapportage Natuur naar paragraaf 2.4.

Ad 3) Condities soorten

Deze informatie is in de zevende Voortgangsrapportage Natuur opgenomen in hoofdstuk
3, meer in het bijzonder de eerste vier indicatoren in dit hoofdstuk.

Ad 4) Conditie natuurgebieden

Deze informatie is, als «conditie ecosystemen», in de zevende Voortgangsrapportage
Natuur opgenomen in hoofdstuk 3, meer in het bijzonder de eerste indicatoren 5, 6
en 7 in dit hoofdstuk. De achtste indicator, de trend van alle ecosystemen, kon nog
niet worden gepresenteerd in deze voortgangsrapportage. We zullen in overleg met het
Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bezien op welke wijze deze informatie wel in
toekomstige voortgangsrapportages kan worden opgenomen.

Toezegging om de wens van de Kamer om geüniformeerde voortgangsinformatie over het
natuurbeleid op provinciaal niveau met provincies te bespreken (Uw brief van 30 sept
2020;)

Uw Kamer heeft mij verzocht om in de bestaande informatievoorziening over het natuurbeleid
jaarlijks ook uniforme voortgangsrapportages over het natuurbeleid van de verschillende
provincies aan de Kamer te sturen. Deze wens heb ik met provincies besproken. Allereerst
dient de Voortgangsrapportage Natuur, die ik samen met de gezamenlijke provincies
opstel, er juist mede voor om de uniformiteit van de voortgangsinformatie te versterken.
Ik ben van mening dat de uniformiteit in de Voortgangsrapportage Natuur de afgelopen
jaren aanzienlijk is versterkt. Op een enkel onderdeel (zoals de «onderhanden» hectares,
zie hierboven bij ad 1) wordt nog gewerkt aan verbetering.

Het maken van de Voortgangsrapportage Natuur is een gezamenlijk proces, waarbij op
basis van uniforme uitvraag informatie bij provincies wordt ingewonnen en verwerkt
in een gezamenlijke rapportage.

Toezegging om exacte overlap tussen Natuurnetwerk Nederland en Natura 2000-gronden
te presenteren (Kamerstuk

21 501-32, nr. 1261
).

In het schriftelijk overleg ter voorbereiding op de vergadering van de Landbouw- en
Visserijraad van 16 en 17 november 2020 heb ik u toegezegd uw Kamer in de zevende
informatie te informeren over de exacte overlap tussen Natura 2000 en het Natuurnetwerk
Nederland. Deze informatie is in de Voortgangsrapportage Natuur kwantitatief opgenomen
in hoofdstuk 2.1. en 2.3. Zie ook figuur 1 en figuur 2.

De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit,
C.J. Schouten