Brief regering : Uitbetaling en overnemen schulden voor ouders in de MSNP en WSNP

Nr. 812
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 20 april 2021

In de zesde voortgangsrapportage1 heb ik u geïnformeerd dat er circa 900 ouders in schuldhulpverleningstrajecten zitten
die niet beschermd zijn door het moratorium zoals opgenomen in het amendement van
de leden Lodders en Van Weyenberg2 en die de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) om die reden nog niet gebeld
en uitbetaald heeft.

Naast de brede schuldenaanpak die we ontwikkelen voor alle gedupeerde ouders met schulden,
is er de afgelopen weken hard gewerkt om ook voor deze specifieke groep perspectief
te kunnen bieden op een nieuwe start. Met deze brief informeer ik u over de gemaakte
keuzes om dit te realiseren voor ouders die in aanmerking komen voor compensatie en
zich momenteel in een minnelijke schuldregeling (MSNP) en Wet Schuldsanering Natuurlijke
Personen (WSNP) bevinden. Voor ouders in een faillissement wordt nog gewerkt aan een
oplossing. Deze ouders en hun curator worden door ons persoonlijk op de hoogte gesteld
dat, indien zij gedupeerd zijn, een eventuele oplossing later zal volgen.

Voor het bieden van een oplossing voor ouders in de MSNP en WSNP hanteer ik een aantal
uitgangspunten. Allereerst dat de oplossing die geboden wordt ervoor zorgt dat ouders
zo snel als mogelijk uit het strakke regime van het traject kunnen en weer een normaal
uitgavepatroon kunnen aanhouden. Liefst doe ik dat voor 1 mei, conform mijn eerdere
belofte om iedereen die zich voor 12 februari heeft gemeld voor 1 mei uit te betalen.
Daarbij geldt echter wel mijn tweede uitgangspunt, namelijk dat de oplossing er niet
toe moet leiden dat ouders achteraf alsnog problemen ondervinden van de oude schulden
met als gevolg dat ze nóg dieper in de problemen belanden.

Oplossing voor gedupeerde ouders in de WSNP

Gewoonlijk is het formeel en correct beëindigen van een WSNP-traject een langdurig
proces. Pas na het formele opheffen van dat traject door de rechtbank is de ouder
vrij van de eisen en het strikte regime. Ik vind het onacceptabel dat deze toeslagouders
nog steeds tegen een bestaansminimum leven. Om die reden ben ik in gesprek gegaan
met de rechters-commissaris in faillissementen en surseances van betaling (Recofa),
bureau WSNP van de Raad voor de Rechtsbijstand en branchevereniging van bewindvoerders
(BBW) om te zoeken naar een oplossing die voldoet aan bovengenoemde uitgangspunten.

Uit deze gesprekken bleek dat het erg lastig is om tot een snelle oplossing te komen
die aan al mijn uitgangspunten voldoet. Dat heeft vooral te maken met de bestaande
wetgeving, de korte tijd die we hebben om een oplossing tot uitvoering te brengen
en het geven van garantie dat ouders uit de problemen te komen. Daarbij wil ik ook
de belangen van schuldeisers niet uit het oog verliezen.

Daarom heb ik besloten om, naast het kwijtschelden van publieke schulden, alle bestaande
resterende (private) schulden in deze trajecten te compenseren en daarmee WSNP-bewindvoerders,
gedupeerden, hun partners en hun schuldeisers de garantie te geven dat er een oplossing
komt voor de schulden. Dit zorgt ervoor dat, vooruitlopend op het uitbetalen van de
verificatielijst aan de WSNP-bewindvoerders, Toeslagen het compensatiebedrag aan deze
gedupeerden uit kan betalen. De oplossing is mogelijk dankzij de medewerking van bewindvoerders
en kan alleen werken als er een garantie kan worden afgegeven richting schuldeisers
dat de volledige schulden worden overgenomen.

De nog af te geven garantie dat deze schulden betaald zullen worden zorgt ervoor dat
de € 30.000 niet in de boedel hoeft te belanden, maar tot de beschikking komt voor
de ouder en dat ook blijft. Volgens de huidige planning betekent dit dat deze ouders
op 30 april zullen worden uitbetaald en het geld in de week van 2 mei op hun bankrekening
zal staan. Vanaf deze donderdag zal UHT zowel ouders als bewindvoerders hierover gaan
informeren. Nadat de garantieverklaring is ontvangen, kan de bewindvoerder het beëindigen
van de WSNP in gang zetten; voor het betalen van de schulden aan de bewindvoerder
om uiteindelijk de WSNP te beëindigen, is echter nog wel een juridische grondslag
vereist. In de tussentijd zullen de ouders wel vrijelijk over 30K beschikken, maar
nog steeds in het WSNP-traject zitten. Toeslagen zal nadat de verificatielijst is
vastgesteld en is ingediend, deze betalen; deze betaling zal op een rechtmatige manier
vorm gegeven worden. De opgespaarde boedelrekening zal vervolgens ten gunste van de
ouder komen. Ook zal het Rijk de WSNP-bewindvoerder vergoeden ter compensatie van
het geleverde werk om deze oplossing tot stand te laten komen.

Oplossing voor gedupeerde ouders in de MSNP

Voor ouders in de minnelijke regeling3 geldt net als voor ouders in de WSNP dat een oplossing op korte termijn voor iedereen
alleen gegarandeerd kan worden als Toeslagen de, na het kwijtschelden van publieke
schulden, bestaande resterende vordering volledig compenseert. Daarom besluit ik dat
ook voor hen te doen. Het gaat hier om ouders die een akkoord hebben bereikt met hun
schuldeisers en zich gedurende drie jaar maximaal moeten inspannen om hun schulden
af te lossen. De schuldeisers zijn akkoord gegaan met finale kwijting van de resterende
schuld na afloop van de schuldregeling.

In samenwerking met de NVVK, VNG en het Ministerie van SZW heb ik gekeken hoe een
oplossing voor deze groep kan worden vormgegeven. Om dit op korte termijn te kunnen
realiseren zal een vergelijkbare oplossing als in de WSNP worden gerealiseerd, waarbij
een beroep zal worden gedaan op schuldhulpverleners om de € 30.000 niet in de boedel
te laten vallen en de MSNP op te schorten tot het moment dat Toeslagen de schulden
heeft gecompenseerd. Aan de exacte uitwerking daarvan wordt nog gewerkt. Mijn streven
is om de schulden voor deze groep als eerste op te gaan lossen. Om gedupeerden daadwerkelijke
de rust te kunnen bieden na het uitbetalen van de (minimaal) € 30.000 is een garantie
voor het compenseren van alle schulden noodzakelijk. Ik vind het onacceptabel om deze
toeslagouders nu nog langer te laten wachten totdat hun traject in overeenstemming
met de schuldeisers tot een goed einde kan worden gebracht, voordat ze weer ruimte
krijgen in hun uitgaven. Ik besef dat dit op het eerste gezicht oneerlijk kan overkomen
ten opzichte van andere ouders of schuldeisers. Gedupeerden in schuldentrajecten hebben
echter vaak al een lange periode in een streng regime geleefd met als uitzicht een
schone lei zonder schulden. Dat onderscheidt hen van gedupeerden die niet tot een
dergelijke regeling zijn toegetreden. Daarnaast ben ik ervan overtuigd dat de oplossing
voor andere gedupeerden ook ruimhartig zal zijn. Hierdoor valt het voor mij te rechtvaardigen
om deze keuze te maken.

Ik ben in overleg getreden met de NVVK en VNG en zij steunen de gekozen oplossingsrichting
voor deze ouders. NVVK en VNG benadrukken het belang van een gedegen uitvoering met
daarin goede gegevensuitwisseling tussen UHT, gemeenten en NVVK-leden. NVVK en VNG
hebben aangegeven ons te helpen om hun leden namens UHT te informeren over de benodigde
handelingen en de perspectieven voor schuldeisers. Daarnaast zullen verschillende
andere communicatiekanalen worden ingezet. Gedupeerden worden bijvoorbeeld telefonisch
en per brief geïnformeerd over de oplossing en de website zal aangepast worden met
de benodigde informatie voor zowel de ouder, schuldhulpverleners en schuldeisers.
Op deze manier hoop ik iedereen die een rol heeft in dit proces te bereiken, zodat
het voor alle ouders succesvol zal uitpakken. Zodra toch blijkt dat het in een individuele
situatie niet volgens de geplande aanpak verloopt, kunnen ouders zich melden bij UHT,
zodat naar een passende oplossing kan worden gezocht.

Met gedupeerden wordt nog deze week contact opgenomen. Gedupeerden die uiterlijk 22 april
bereikt kunnen worden zullen op 30 april worden uitbetaald en in de week van 2 mei
het geld op hun rekening hebben staan.

Budgettaire gevolgen

De hierboven beschreven ruimhartige benadering zal leiden tot nieuwe verplichtingen
en uitgaven, waarvoor nog geen door het parlement geautoriseerd budget beschikbaar
is gesteld. Normaliter wordt nieuw beleid pas in uitvoering genomen nadat de Staten-Generaal
de begrotingswet heeft geautoriseerd. In dit geval acht ik het wenselijk en in het
belang van het Rijk om – vooruitlopend op formele autorisatie door beide Kamers –
uitvoering te geven aan het besluit tot het volledig overnemen van alle bestaande
private schulden van deze ouders of hun partners in MSNP- of WSNP-trajecten. Deze
gedupeerden zijn het zwaarst getroffen en zitten veelal al jaren in de ellende. Ik
acht het onwenselijk om deze groep gedupeerden nog langer te laten wachten op hun
compensatie en wil hen conform de eerdere belofte ook uiterlijk 1 mei kunnen uitbetalen.
Met het voorgaande wordt gehandeld conform artikel 2.27, tweede lid, van de Comptabiliteitswet
2016. De financiële gevolgen van het besluit tot kwijtschelden van private schulden
worden geraamd op ca. € 56 mln. Deze budgettaire gevolgen worden verwerkt in de Incidentele
Suppletoire Begroting (ISB) inzake kwijtschelding private schulden van toeslagengedupeerden
in MSNP- of WNSP-trajecten (Kamerstuk 35 812). Deze ISB zal parallel aan deze brief aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Ten
behoeve van de comptabele rechtmatigheid van deze uitgaven zullen in de uitvoering
controle- en auditafspraken gemaakt worden met alle betrokken partijen.

Met dit besluit hoop ik dat voor vele van deze ouders een weg is ingezet naar een
nieuwe start en herstel van vertrouwen in de overheid.

De Staatssecretaris van Financiën,
A.C. van Huffelen