Brief regering : Verslag van de informele videoconferentie van de leden van de Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021

Nr. 2306 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 25 maart 2021

Hierbij bied ik u het verslag aan van de informele videoconferentie van de leden van
de Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021.

De Minister van Buitenlandse Zaken, S.A. Blok

VERSLAG INFORMELE VIDEOCONFERENTIE VAN DE LEDEN VAN DE RAAD ALGEMENE ZAKEN D.D. 23 MAART 2021

Op dinsdag 23 maart jl. vergaderden de leden van de Raad Algemene Zaken (RAZ) informeel
per videoconferentie. De Minister van Buitenlandse Zaken nam deel aan de vergadering.

Voorbereiding videoconferentie leden Europese Raad van 25 en 26 maart 2021

COVID-19

Het voorzitterschap sprak uit dat COVID-19-coördinatie naar verwachting het voornaamste
onderwerp zal zijn tijdens de bijeenkomst van de leden van de Europese Raad die per
videoconferentie plaatsvindt. Aansluitend stelde de Commissie dat de gezondheidssituatie
in Europa ernstig is, maar dat zij hoopt op verbetering door vaccins. Vervolgens gaf
zij aan alles in het werk te stellen om vaccinproductie te versnellen en verbetering
te verwachten in het tweede kwartaal van dit jaar. De Commissie onderstreepte het
belang van het exportautorisatiemechanisme. Over gezondheidscertificaten gaf zij aan
steun van de lidstaten nodig te hebben om tot snelle goedkeuring te komen.

Meerdere lidstaten onderstreepten het belang van gezondheidscertificaten om vrij verkeer
te faciliteren met het oog op toerisme deze zomer. Nederland gaf aan dat het goed
is om met het technische werk voor gezondheidscertificaten te beginnen en dat het
van belang is dat het systeem interoperabel en niet-discriminerend is. Privacy en
grondrechten dienen te worden beschermd en er is duidelijkheid nodig over virustransmissie
na vaccinatie. Veel andere lidstaten onderkenden het belang van deze elementen. Wat
exportautorisatie betrof gaf Nederland aan dat het belangrijk is de productie en distributie
van vaccins te versnellen, transparantie van leveringen te vergroten, ongehinderde
wereldwijde toeleveringsketens te garanderen en te voorkomen dat er geëscaleerd wordt
naar exportverboden. Meerdere lidstaten wezen in dit kader op het belang van wederkerigheid.
Aangaande de verdeling van vaccins gaf Nederland aan te willen vasthouden aan de gemaakte
afspraken, omdat deze voortkomen uit een eerlijk en open proces. Een aantal lidstaten
wees op de uiteenlopende vaccinatiegraden tussen de lidstaten in dit kader en dat
dit opgelost diende te worden. Andere lidstaten wezen juist op het nakomen van gemaakte
afspraken.

Interne markt, Industrie en Digitalisering

De Commissie trapte de discussie af met een verwijzing naar de recent uitgebrachte
Digital Decade mededeling van 9 maart jl. en een aankondiging van de Commissievoorstellen die in
april worden verwacht, waaronder de aangekondigde update van de Industriestrategie
en wetgeving op het gebied van AI. In het kader van de update van de Industriestrategie
benadrukten meerdere lidstaten het belang van een goede werking van de interne markt,
door onder andere het continu wegnemen van belemmeringen en het trekken van lessen
uit de crisis. Ook de groene en digitale transities werden door veel lidstaten centraal
gesteld in het herstel van de EU. Nederland heeft tevens gepleit voor een exit-strategie
van het staatssteunkader dat ten tijde van COVID-19 is opgesteld. In het kader van
de open strategische autonomie van de Europese Unie benoemde een aantal lidstaten
de noodzaak om ongewenste afhankelijkheden te identificeren en te adresseren. Nederland
en Spanje verwezen naar het gezamenlijke non-paper over een open strategische autonomie
dat op 23 maart jl. is uitgebracht. Dit paper, waarmee Nederland en Spanje beogen
bij te dragen aan de bredere discussie in de EU over open strategische autonomie,
is ter informatie voor uw Kamer bijgevoegd bij dit verslag1.

Op het gebied van digitalisering verwelkomde het merendeel van de lidstaten het digital decade voorstel en de ambitie van de Commissie om digitaal leiderschap te tonen en het versterken
van de digitale soevereiniteit. Ook hier benadrukten meerdere lidstaten dat het behoud
van een open economie van belang is.

Oostelijke Middellandse Zee

De leden van de Raad bespraken de EU-Turkije relatie in aanloop naar de videoconferentie
van de Europese Raad van 25 en 26 maart. De meeste lidstaten toonden zich gematigd
positief over recente stappen van Turkije, zoals de terugtrekking van boor- en exploratieschepen,
het hervatten van bilaterale besprekingen tussen Griekenland en Turkije, en gematigde
retoriek van Turkije richting de EU. Hierbij werd de noodzaak van consolidering van
deze stappen veelvuldig benadrukt. Tijdens de bespreking kwamen zorgen over de binnenlandspolitieke
situatie in Turkije, zoals de aangekondigde Turkse terugtrekking uit de Istanbul Conventie,
wederom nadrukkelijk aan de orde. Nederland gaf daarbij aan dat de rechtsstaat en
mensenrechten onderdeel dienen uit te maken van de dialoog tussen de EU en Turkije.
De meeste lidstaten spraken steun uit voor de tweesporenbenadering, herkenden het
gemengde beeld ten aanzien van Turkije en gaven aan open te staan voor incrementele
en omkeerbare verkennende stappen op het positieve spoor. Verdere samenwerking op
migratieterrein is voor vrijwel alle lidstaten van belang. De Commissie zal na de
Europese Raad met voorstellen komen t.a.v. toekomstige financiering voor de opvang
van Syrische vluchtelingen en hun gastgemeenschappen in Turkije.

Rusland

De leden van de RAZ spraken over de EU-Rusland relatie, die tijdens de RBZ van 22 maart
en 22 februari ook al was geagendeerd. Ook in de RAZ bestond er brede steun onder
de lidstaten voor het handhaven van de vijf guiding principles van het Ruslandbeleid van de EU die in 2016 werden vastgelegd. De voorziene bespreking
van de EU-Ruslandrelatie op de Europese Raad van 25 en 26 maart aanstaande zal worden
omgezet in een informatiepunt, nu die Raad niet meer fysiek maar digitaal bijeen zal
komen.

Europees Semester

Tijdens de RAZ was vooral aandacht voor het syntheseverslag van het Portugese Voorzitterschap.
Het rapport geeft weer dat het economisch vooruitzicht sterk afhankelijk is van de
ontwikkeling van de pandemie en daarbij horende beperkingen. Stimulerende maatregelen
op nationaal en Europees niveau zijn cruciaal voor het economisch herstel. In het
rapport is ook specifiek aandacht voor de Recovery and Resiliance Facility (RRF). Het Portugese Voorzitterschap en de Commissie legden beiden de nadruk op het
snel indienen van nationale herstelplannen. De reactie op het syntheseverslag van
de Commissie en enkele lidstaten was positief. Ook Nederland kan zich in deze stukken
vinden. Verder benadrukte de Commissie de noodzaak om vooruit te kijken naar hoe het
(economisch) herstel, na de Covid-19-crisis, wordt vorm gegeven. Hierbij moet de nadruk
liggen op het verbeteren van de gezondheidszorg, digitale/klimaat transities en het
versterken van de economie.

Het Voorzitterschap presenteerde een nieuwe versie van de roadmap voor het Europees Semester 2021. De roadmap houdt rekening met de Covid-19-pandemie en de tijdelijke aanpassing van het Europees
Semester om zoveel mogelijk synergie met de RRF te creëren. Ten slotte heeft de RAZ
ermee ingestemd de eurozone aanbevelingen door te geleiden naar de Europese Raad.
Daar de ER van 25 en 26 maart per videoverbinding vergadert, worden de aanbevelingen
naar verwachting tijdens de eerst volgende bijeenkomst van de Europese Raad formeel
aangenomen.

Conferentie over de Toekomst van Europa

Het Portugese Voorzitterschap lichtte enkele stappen toe die genomen worden nu op
10 maart jl. de Gezamenlijke Verklaring over de Conferentie over de Toekomst van Europa
ondertekend is door de voorzitters van de Raad, het Europees Parlement en de Europese
Commissie. Het Voorzitterschap deelde mee dat de eerste vergadering van de Executive
Board (EB) op woensdag 24 maart 2021 plaatsvindt. De EB zal tijdens deze vergadering
spreken over de organisatie van en de communicatie over de Conferentie, het meertalige
digitale platform van de Europese Commissie dat wordt gelanceerd ten behoeve van de
burgerparticipatie, de vormgeving van de voorziene start op 9 mei 2021 en de interne
werkmethoden van de EB. Het Voorzitterschap benoemde dat de leden van de EB door de
verschillende instellingen zijn aangewezen en het voorzitterschap van de EB bij drie
personen berust. Namens de Raad zal het roulerende voorzitterschap als co-voorzitter
optreden, te beginnen met de Portugese Staatssecretaris voor Europese Zaken. De vertegenwoordigers
vanuit de Europese Commissie zijn de commissarissen Šuica (als co-voorzitter), Jourová
en Šefčovič. Voor het Europees Parlement zullen de heer Verhofstadt (als co-voorzitter),
de heer Weber en mevrouw García Pérez als vertegenwoordigers deelnemen. De EB zal
ondersteund worden door een gezamenlijk secretariaat, bestaande uit drie teams afkomstig
van de instellingen.

De Europese Commissie benoemde dat de Conferentie bedoeld is om de Europese Unie dichter
bij de burgers te brengen. Door de COVID-19-pandemie zullen evenementen in het kader
van de Conferentie hybride (fysiek en digitaal) moeten plaatsvinden. Het digitale
platform zal hiervoor goed bruikbaar zijn. De Commissie roept lidstaten op om de burgers
goed te betrekken bij de Conferentie, die in het voorjaar van 2022 zal eindigen. Daarna
begint het werk volgende uit de uitkomsten van de Conferentie, dat zal een gezamenlijke
inspanning van de instellingen vergen.

Verschillende lidstaten spraken uit verheugd te zijn dat de Gezamenlijke Verklaring
ondertekend is en de start van de Conferentie op korte termijn zal plaatsvinden. Daarbij
benoemden verschillende lidstaten het belang om de burger centraal te stellen gedurende
de Conferentie en nationale parlementen goed aan te sluiten. Het Voorzitterschap bedankte
lidstaten voor de input en papers die zij reeds hebben mogen ontvangen, waaronder
het non-paper van Nederland en 11 andere lidstaten dat uw Kamer separaat toeging.2 Middels dit non-paper hebben de aangesloten lidstaten onderwerpen van gemeenschappelijk
belang vastgesteld met het oog op samenwerking tijdens de Conferentie. Deze lidstaten
benadrukken in het non-paper gezamenlijk dat de Conferentie gebruikt dient te worden
om burgers te betrekken bij een inclusieve dialoog over de EU en om een doeltreffende
EU te bevorderen die concrete, tastbare resultaten oplevert voor onze burgers. Daarbij
worden enkele thema’s geïdentificeerd die tijdens de Conferentie voornamelijk aandacht
verdienen, volgende uit de prioriteiten uit de Strategische Agenda.

Nederland benadrukte dat betrokkenheid van de Raad voorafgaand en na afloop van de
vergaderingen van de Executive Board van belang is. Daarnaast benadrukte Nederland
dat, overeenkomstig de inhoud van het non-paper, de Conferentie gericht dient te zijn
op de onderwerpen uit de Strategische Agenda. Nederland gaf verder, samen met enkele
andere lidstaten, aan graag op korte termijn duidelijkheid krijgt over de structuur
van en criteria voor burgerconsultaties.

Het Voorzitterschap gaf aan dat het transparant handelen van de Executive Board van
belang is en zegde toe dat de Raad Algemene Zaken adequaat geïnformeerd en betrokken
zal worden bij de werkzaamheden van de Executive Board.