Brief regering : Fiche: Mededeling EU-Strategie voor het digitale geldwezen

Nr. 2949 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 oktober 2020

Overeenkomstig de bestaande afspraken ontvangt u hierbij 8 fiches die werden opgesteld
door de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC).

Fiche: Verordening oprichting Gemeenschappelijke Onderneming Europese High Performance
Computing (Kamerstuk 22 112, nr. 2948)

Fiche: Mededeling EU-Strategie voor het digitale geldwezen

Fiche: Verordening Pilot regime voor marktinfrastructuren gebaseerd op distributed
ledger technology (DLT) (Kamerstuk 22 112, nr. 2950)

Fiche: Verordening digitale operationele weerbaarheid (DORA) (Kamerstuk 22 112, nr. 2951)

Fiche: Mededeling strategie voor retailbetalingen (Kamerstuk 22 112, nr. 2952)

Fiche: Mededeling Nieuw Actieplan Kapitaalmarktunie (Kamerstuk 22 112, nr. 2953)

Fiche: Mededeling «Een ambitieuzere klimaatdoelstelling voor Europa voor 2030» (Kamerstuk
22 112, nr. 2954)

Fiche: Gewijzigd voorstel verordening Europese klimaatwet (Kamerstuk 35 448, nr. 1)

De Minister van Buitenlandse Zaken, S.A. Blok

Fiche: Mededeling EU-Strategie voor het digitale geldwezen

1. Algemene gegevens

a) Titel voorstel

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch
en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s over een EU-strategie voor het digitale
geldwezen

b) Datum ontvangst Commissiedocument

24 september 2020

c) Nr. Commissiedocument

COM(2020) 591

d) EUR-Lex

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC05…

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Raad voor Regelgevingstoetsing

Niet opgesteld

f) Behandelingstraject Raad

Economische en Financiële Raad

g) Eerstverantwoordelijk ministerie

Ministerie van Financiën

2. Essentie voorstel

Dit voorstel is onderdeel van het «Digital Finance Package», een pakket maatregelen
dat ziet op de kansen en risico’s van digitalisering in de financiële sector. Digitalisering
van de financiële sector is van groot belang voor het moderniseren van de Europese
economie. Om deze reden heeft de Commissie een pakket aan maatregelen aangekondigd
dat de digitalisering van de financiële sector moet ondersteunen en aanjagen. Deze
«Strategie voor het digitale geldwezen», ook wel de Digital Finance-strategie genoemd, heeft als doel consumenten en bedrijven te laten profiteren van
de voordelen van digitalisering in de financiële sector en tegelijkertijd de risico’s
te beperken. Hierbij staan innovatie, digitale weerbaarheid, grensoverschrijdende
markten en consumentenbescherming centraal. De strategie gaat gepaard met drie concrete
wetgevingsvoorstellen1, waarvoor afzonderlijke BNC-fiches worden opgesteld.

De strategie is opgesteld aan de hand van vier prioriteiten. De eerste prioriteit
betreft het tegengaan van versnippering van de digitale interne markt voor financiële
diensten. Wanneer de Europese consument toegang krijgt tot grensoverschrijdende financiële
diensten doordat barrières op de interne markt worden weggenomen, worden Europese
financiële ondernemingen geholpen hun digitale activiteiten op te schalen. Hiervoor
stelt de Commissie voor om 1) het interoperabel gebruik van digitale identiteiten
in de hele EU mogelijk te maken en hiervoor uiterlijk in 2024 een rechtskader te ontwikkelen;
en 2) de opschaling van digitale financiële diensten in de interne markt te vergemakkelijken
door uiterlijk in 2024 voor bepaalde financiële dienstverleners mogelijk te maken
om met één vergunning grensoverschrijdend te kunnen opereren. Daarnaast gaat de Commissie
in samenwerking met de Europese Toezichthoudende Autoriteiten (ETA’s) het Europees
forum voor innovatiefacilitatoren (EFIF) versterken, en komt er een EU-platform voor
het digitale geldwezen.

De tweede prioriteit is ervoor te zorgen dat het regelgevingskader van de EU digitale
innovatie stimuleert. Hiervoor stelt de Commissie voor om 1) EU-markten voor cryptoactiva
en getokeniseerde financiële instrumenten mogelijk te maken2 en daarnaast initiatieven van centrale banken zoals de ontwikkeling van digitaal
centralebankgeld te steunen; 2) samenwerking en het gebruik van cloudcomputing-infrastructuur
te bevorderen door tegen eind 2022 een Europese marktplaats voor clouddiensten op
te zetten; 3) investeringen in software te bevorderen door de prudentiële regels voor
immateriële activa aan te passen; 4) de acceptatie van instrumenten voor kunstmatige
intelligentie (AI) te bevorderen en over de toepassing van AI uiterlijk in 2024 duidelijkheid
te scheppen); en 5) voortdurend te blijven zorgen voor een toekomstbestendig wetgevingskader
door middel van regelmatige evaluaties van de wetgeving.

De derde prioriteit is de totstandbrenging van een Europese ruimte voor financiële
data om datagestuurde innovatie te bevorderen, ook wel bekend als open finance. Dit sluit aan op de Europese datastrategie. De Commissie zal hierbij eveneens aandacht
hebben voor betere toegang en gegevensuitwisseling binnen de financiële sector. Het
uitwisselen van gegevens moet evenwel in overeenstemming zijn met de gegevensbeschermings-
en mededingingsregels. De Commissie stelt voor om 1) digitale toegankelijkheid van
alle actuele gereglementeerde financiële informatie te bevorderen en daarvoor EU-infrastructuur
op te zetten om toegang tot deze informatie te vergemakkelijken; 2) innovatieve IT-instrumenten
te bevorderen om de rapportage en het toezicht te vergemakkelijken; en 3) de uitwisseling
van gegevens tussen bedrijven in de financiële sector van de EU en daarbuiten te bevorderen
(open finance). De Commissie neemt bovenstaande beleidsvoornemens mee in de evaluatie van de herziene
richtlijn betaaldiensten (PSD2) die in 2021 van start gaat, en zal naar verwachting
medio 2022 een wetgevingsvoorstel presenteren voor open finance in andere financiële diensten dan betalingen.

De vierde prioriteit is het ingaan op nieuwe uitdagingen en risico’s in verband met
de digitale transformatie. Hierbij ligt de nadruk op een gelijk speelveld tussen bestaande
marktdeelnemers en nieuwe toetreders. Hiervoor stelt de Commissie voor om 1) de financiële
stabiliteit te waarborgen en consumenten en beleggers te beschermen op basis van het
beginsel «dezelfde activiteit, hetzelfde risico, dezelfde regels». Hiervoor worden
uiterlijk in 2024 de prudentiële en gedragsregels en het toezicht van de EU zodanig
aangepast dat zij toekomstbestendig zijn voor de nieuwe financiële ecosystemen, waarin
naast traditionele gereglementeerde financiële instellingen ook cruciale technologieleveranciers
opereren; 2) de consument en het algemeen belang te beschermen; en 3) de digitale
operationele weerbaarheid te versterken, waarvoor de Commissie een verordening voorstelt
waarin bepaalde ICT-regels worden geharmoniseerd3.

3. Nederlandse positie ten aanzien van de mededeling/aanbeveling

a) Essentie Nederlands beleid op dit terrein

Het Nederlandse beleid omtrent Digital Finance is erop gericht innovatie zoveel mogelijk te stimuleren met daarbij nadrukkelijk
aandacht voor de bescherming van consumentgegevens. In het FinTech Actieplan hebben
de Minister van Financiën en Staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat op
3 juli 2020 aangegeven dat digitalisering bijdraagt aan «een diverse en concurrerende
financiële sector en in het verlengde daarvan meer keuzevrijheid voor consumenten
en een gezonde markteconomie»4. Het benutten van de kansen van FinTech is eveneens van belang voor de verdere verdieping
van de kapitaalmarktunie. Over het tegelijk met deze mededeling gepubliceerde actieplan
voor de kapitaalmarktunie wordt een separaat fiche opgesteld5. Het kabinet hecht eraan dat de synergie tussen deze aandachtsgebieden bewaakt wordt.
Er wordt ingezet op harmonisatie van regelgeving en toezicht op financiële diensten
binnen Europa om ervoor te zorgen dat er een gelijk speelveld wordt gecreëerd op de
Europese financiële markt waar zowel bedrijven als consumenten baat bij hebben. Daarnaast
zet het kabinet in op wetgeving en beleid dat innovatie ondersteunt, zoals nummerportabiliteit
op Europees niveau, Europese regelgeving voor open banking, open finance en het gebruik van kunstmatige intelligentie in de financiële sector. Hierbij is
het van belang dat er ook Europese regelgeving komt voor cyberveiligheid in de financiële
sector.

b) Beoordeling + inzet ten aanzien van dit voorstel

Het kabinet verwelkomt de mededeling over de Digital Finance strategie en kan de door
de Commissie gestelde prioriteiten en voorgenomen maatregelen in hoofdlijnen steunen.
De focus op innovatie en harmonisatie van regelgeving over de digitalisering in de
financiële sector sluiten aan bij het kabinetsbeleid.

Het kabinet is groot voorstander van de maatregelen die zijn aangekondigd ten aanzien
van het gebruik van digitale identiteiten.6 Digitale identiteiten kunnen financiële dienstverlening voor zowel consumenten als
financiële instellingen makkelijker maken, en kunnen bijdragen aan een efficiëntere
uitvoering van anti-witwas en -terrorismefinancieringsvereisten. Het kabinet steunt dan ook de voorstellen van de Commissie voor het verbeteren
van de interoperabiliteit van digitale identiteiten. Dit sluit aan bij de overtuiging
dat nummerportabiliteit concurrentie op de betalingsmarkt vergroot. Doordat de overstapkosten
voor consumenten afnemen en overstappen vergemakkelijkt wordt, leidt dit tot meer
innovatie.7 Verder is het kabinet het met de Commissie eens dat er voortdurend moet worden getoetst
of de huidige wetgeving past bij de toekomstbestendigheid van de financiële sector.
Het kabinet ondersteunt daarom het voornemen om de wetgeving regelmatig te evalueren.
Daarbij acht het kabinet het van belang dat er oog blijft voor de verschillende bedrijfsgroottes
in het bepalen van de op te leggen wetgeving. Hier is aandacht voor in het pakket,
maar dit zal zich ook in de daadwerkelijke voorstellen moeten uiten.

Het kabinet is verder enthousiast over het in de mededeling geuite voornemen van de
Commissie om de mogelijkheden voor de introductie van digitaal centralebankgeld verder
te verkennen. Het rapport van de Europese Centrale Bank dat 2 oktober jl. is gepubliceerd8 is een verdere aanmoediging om te experimenteren met een publieke digitale munt.
Invoering van een digitale euro kan internationale betalingen efficiënter maken en
tegelijkertijd de positie van de euro als internationale standaard verstevigen. Daarnaast
biedt het een mogelijkheid om de risico’s van stablecoins te mitigeren. Belangrijk is eerst uitvoerig te experimenten met een digitale euro,
omdat de invoering verstrekkende gevolgen zal hebben voor het financiële stelsel.
Het kabinet is positief over het Europese initiatief om dit verder te onderzoeken
en de inzet op het niveau van centrale banken.

Het kabinet is het eens met de Commissie dat, hoewel digitalisering kansen met zich
mee brengt op het gebied van innovatie en efficiëntie, er ook risico’s zijn. Zo zijn
er risico’s ten aanzien van gegevensverwerking en -bewaring, maar ook operationele
risico’s, die een sterk juridisch kader nodig hebben. Hierbij vraagt het kabinet met
name aandacht voor de risico’s die komen kijken bij de verwerking van gevoelige financiële
gegevens van consumenten. Hoewel het kabinet de voordelen van bijvoorbeeld open finance en het gebruik van kunstmatige intelligentie ziet en hierbij de kansen wil benutten,
hecht het kabinet eveneens aan de privacy van consumenten, een goede bescherming van
consumenten en financiële stabiliteit. Tevens vindt het kabinet dat in de uitwerking
van dit voorstel rekening moet worden gehouden met betrouwbare interoperabele Europese
digitale identiteit. Het kabinet zal hiervoor specifiek aandacht vragen bij deze onderwerpen.

De appreciatie van het kabinet van de wetgevende voorstellen en de andere mededeling
uit het Digital Finance Package worden in specifieke BNC-fiches met de Kamer gedeeld.
Het betreft de wetgevende kaders voor crypto’s, het gebruik van digital ledger technology in de verhandeling van financiële instrumenten en digitale operationele weerbaarheid,
alsmede de mededeling over een strategie voor retailbetalingen. Ook wordt er een separaat
fiche opgesteld voor de mededeling over het nieuwe actieplan voor de kapitaalmarktunie.

c) Eerste inschatting van krachtenveld

Over het algemeen is het pakket goed ontvangen door de lidstaten. Voor de lidstaten
waar de digitale infrastructuur minder vergevorderd is, zal het pakket naar verwachting
meer impact hebben, terwijl in Nederland bepaalde aspecten van het voorgestelde pakket
reeds staand beleid zijn. Het Europees Parlement heeft zich tot dusverre nog niet
uitgesproken over de mededeling.

4. Grondhouding ten aanzien van bevoegdheid, subsidiariteit, proportionaliteit, financiële
gevolgen en gevolgen op het gebied van regeldruk en administratieve lasten

a) Bevoegdheid

Het kabinet heeft een positieve grondhouding ten aanzien van de bevoegdheid van de
EU voor deze mededeling. De mededeling ziet met name op het terrein van de interne
markt. Dit is een gedeelde bevoegdheid van de Unie en de lidstaten (art. 4, lid 2,
sub a VWEU).

b) Subsidiariteit

Het kabinet heeft een positieve grondhouding ten aanzien van de subsidiariteit. Het
grensoverschrijdende karakter van de financiële sector maakt optreden op het niveau
van de Europese Unie wenselijk. Op nationaal niveau kan digitalisering van de financiële
sector worden gestimuleerd, maar de wet- en regelgeving omtrent bijvoorbeeld kunstmatige
intelligentie, datadeling, open finance en cryptoactiva behoeft een eenduidige aanpak binnen de Europese Unie. Dit om te
voorkomen dat de regelgeving tussen lidstaten verschilt en er sprake is van een ongelijk
speelveld. Tenslotte is een gezamenlijk en uniform wetgevend kader wenselijk, omdat
het schaalvoordelen creëert en opstartkosten kan verminderen.

c) Proportionaliteit

Het kabinet heeft een positieve grondhouding ten aanzien van de proportionaliteit.
De manier waarop de maatregelen worden voorgesteld in de mededeling over een EU-strategie
voor het digitale geldwezen, is voldoende om tot een gezamenlijk sterk kader te komen
waarbinnen de digitale financiële sector kan innoveren en groeien. De voorgestelde
maatregelen in de strategie sluiten goed aan bij het doel van de strategie – met nadruk
op het toegankelijker en weerbaarder maken van de sector, zodat ook betalingen beter
toegankelijk zijn voor het MKB – en gaan niet verder dan strikt noodzakelijk.

d) Financiële gevolgen

Uit de mededeling zelf volgen geen directe budgettaire gevolgen. Wel spreekt de Commissie
het voornemen uit om het programma Digitaal Europa te gebruiken voor bijvoorbeeld
financiering van het EU-platform voor het digitale geldwezen. Uit de gepubliceerde
wetsvoorstellen onder deze mededeling volgen mogelijk ook budgettaire gevolgen. Dit
zal in de BNC-fiches over de betreffende voorstellen worden meegenomen.

Wat betreft de EU-begroting is het kabinet van mening dat de financiële middelen gevonden
dienen te worden binnen de in de Raad afgesproken financiële kaders van het MFK 2014–2020
en het MFK 2021–2027 en dat deze moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de
jaarbegroting.

Eventuele budgettaire gevolgen zullen worden ingepast op de begroting van de beleidsverantwoordelijke
departementen, conform de regels inzake budgetdiscipline.

e) Gevolgen voor regeldruk, administratieve lasten en concurrentiekracht

Het is op basis van de mededeling nog moeilijk in te schatten hoe groot de effecten
op de administratieve lasten, regeldruk en concurrentiekracht zullen zijn. De strategie
in zijn geheel leidt tot meer toezichtdruk bij zowel financiële toezichthouders als
toezichthouders op gegevensbescherming. Bij de uitwerking van de voorgestelde maatregelen
zal het kabinet zich uiteraard inzetten om bij de invulling daarvan de huidige regeldruk
waar mogelijk te verlagen. Toekomstige voorstellen die zullen voortvloeien uit deze
mededeling zullen door het kabinet afzonderlijk worden beoordeeld op het punt van
regeldruk en administratieve lasten. Het kabinet is van mening dat een geharmoniseerd
regelgevend kader, met voldoende aandacht voor innovatie, alsook bescherming van de
consument, zal bijdragen aan de concurrentiekracht van Europa.