Brief regering : Datalek bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers

32 761
Verwerking en bescherming persoonsgegevens

Nr. 36
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 24 juni 2020

Als onderdeel van een Wob-verzoek over signalen mensenhandel en mensensmokkel bij
Nigeriaanse asielzoekers heeft het COA korte tijd een document op haar website geplaatst
waar signalen van mensenhandel en -smokkel in geregistreerd stonden. Dit document
bevatte privacygevoelige informatie. Dit had niet mogen gebeuren. In deze brief zal
ik de toedracht van deze zaak uiteenzetten.

Feitelijk verloop

Op 28 januari 2020 heeft het COA een Wob-verzoek ontvangen van het radioprogramma
Argos omtrent signalen van mensenhandel en mensensmokkel bij Nigeriaanse asielzoekers.
Voor dit Wob-verzoek is een Exel-lijst samengesteld over de periode 1 februari 2017
tot en met 11 februari 2020 met de door het COA geregistreerde signalen omtrent mensenhandel
en -smokkel, die tweewekelijks gedeeld worden met het Expertisecentrum Mensenhandel
en Mensensmokkel (EMM). Deze lijst is door het COA gescreend op persoonsgegevens.
De gegevens van alle asielzoekers met een andere nationaliteit dan de Nigeriaanse
zijn in het Excel-document verborgen gemaakt. De persoonsgegevens van de vervolgens
overgebleven Nigeriaanse asielzoekers zijn gewit.

Op 10 april 2020 heeft het COA, na interne en departementale afstemming, het Wob-besluit
met bijbehorende documenten naar Argos verzonden. Argos heeft in navolging hiervan
op 5 juni 2020 een nieuwsitem omtrent de documenten uit het Wob-besluit gepubliceerd.
Op 8 juni 2020 heeft het COA, zoals te doen gebruikelijk bij Wob-verzoeken, alle documenten
op de website gepubliceerd waaronder de beschreven lijst met signalen van mensenhandel
en -smokkel. Op 11 juni 2020 zijn alle bestanden echter van de website verwijderd
omdat een van de bestanden foutieve gegevens bevatte. Hierover is Argos geïnformeerd.

Op 15 juni 2020 zijn de bestanden opnieuw gepubliceerd en is het eerder foutieve document
vervangen. Tussen de gepubliceerde bestanden bevond zich wederom het bovengenoemde
Excel-document met de signalen van mensenhandel en -smokkel. Op 18 juni 2020 heeft
Argos het COA over het Excel-document bericht, omdat de verborgen informatie met betrekking
tot de personen met een andere nationaliteit dan de Nigeriaanse zichtbaar gemaakt
kon worden. Ook het NRC heeft contact opgenomen met het COA over dit document. Na
deze signalen zijn wederom alle bestanden die in het kader van Wob-verzoek zijn gepubliceerd
van de website van het COA verwijderd. Het bewuste bestand heeft dus uiteindelijk
tweemaal 3 dagen online gestaan, te weten tussen 8 en 11 juni 2020 en tussen 15 en
18 juni 2020. Uit onderzoek van het COA blijkt dat 11 succesvolle downloads van dit
document zijn geregistreerd vanaf 7 IP-adressen.

Het COA is op 19 juni 2020 een onderzoek gestart naar het datalek. Daarnaast is het
datalek gemeld bij mijn departement, de Functionaris voor Gegevensbescherming van
het COA en bij de Autoriteit Persoonsgegevens.

Omvang datalek

Het Excel-document bevat 1185 meldingen van signalen over mensenhandel en -smokkel
uit de periode 1 februari 2017 tot en met 11 februari 2020, waarvan 87 met betrekking
tot asielzoekers met de Nigeriaanse nationaliteit. De signalen kunnen zeer divers
van aard zijn en zien niet enkel op slachtofferschap. Omdat de persoonsgegevens van
de Nigeriaanse asielzoekers gewit waren, konden deze niet uit het document gehaald
worden. De gegevens van de niet-Nigeriaanse asielzoekers die verborgen waren gemaakt
konden echter zichtbaar gemaakt worden. Persoonsgegevens met betrekking tot deze groep
konden dus achterhaald worden.

In het document staan de namen, geboortedata en de nationaliteiten van mogelijke slachtoffers,
daders en getuigen van mensenhandel of -smokkel. In voorkomende gevallen worden gegevens
over voertuigen in het kader van een melding genoemd. Ook de COA locatie waar er is
gesignaleerd wordt in het bestand genoemd en in sommige gevallen worden daarnaast
ook de namen van COA-medewerkers genoemd. Omdat het een lijst met signalen van mensenhandel
en -smokkel betreft, omvat het document naar zijn aard geen asielgerelateerde of medische
informatie.

Momenteel is er contact met het OM en de politie om de gevolgen die het datalek eventueel
heeft voor lopende strafrechtelijke processen en onderzoeken in kaart te brengen.
Ook is er contact met de IND ten aanzien van de vraag of dit mogelijke consequenties
heeft voor lopende asielzaken. Omdat dit momenteel onderzocht wordt, kan ik hier nog
geen duidelijkheid over verschaffen.

Om te voorkomen dat een dergelijk datalek zich in de toekomst weer voor zal doen wordt
door het COA momenteel nader onderzocht hoe dit datalek plaats heeft kunnen vinden.
Indien blijkt dat de bestaande waarborgen onvoldoende toereikend zijn, zal het COA
nadere maatregelen nemen en mij hierover informeren. Hierover zal ik vervolgens in
gesprek gaan met het COA.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
A. Broekers-Knol