Brief regering : Jaarverslag NCG 2019 en voortgang versterkingsoperatie Groningen

Nr. 772 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 juni 2020

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de voortgang van de versterkingsoperatie
in het Groningse aardbevingsgebied. In het Notaoverleg Mijnbouw / Groningen van 27 mei
jl. (Kamerstuk 33 529, nr. 769) hebben leden van uw Kamer zich duidelijk uitgesproken over hun zorgen over de voortgang
en gevraagd om nadere toelichting en duiding. Hierbij geef ik uitvoering aan mijn
toezegging in dit Notaoverleg om uw Kamer te informeren over de huidige stand van
zaken en vooruitzichten van de versterking en de wijze waarop de bewoner hierin zelf
regie kan nemen.

Tevens sta ik stil bij het actuele dashboard van de NCG waarin de voortgang van de
versterkingsoperatie wordt bijgehouden, en bij het Jaarverslag 2019 van de Nationaal
Coördinator Groningen (NCG) dat als bijlage bij deze brief is bijgevoegd1.

Dashboard NCG

De cijfermatige stand van de versterkingsoperatie is altijd te raadplegen via het
dashboard van de NCG (zie https://www.nationaalcoordinatorgroningen.nl/over-ons/dashboard). De cijfers worden maandelijks geüpdatet, meest recentelijk op 16 juni jl., over
de periode tot en met 31 mei. Hierbij geef ik een nadere toelichting en duiding bij
de cijfers in het dashboard. Tot nu toe zijn in 2020 in totaal 62 gebouwen versterkt
opgeleverd, waarvan 51 panden in de maand mei.

Daarnaast zijn dit jaar tot en met mei 462 opnames uitgevoerd. In dezelfde periode
van vorig jaar waren dat 153 (zie Kamerstuk 33 529, nr. 662). Er zijn dit jaar dus aanzienlijk meer opnames gedaan dan in dezelfde periode vorig
jaar. Ondanks de uitdagingen die de coronacrisis meebracht blijft de ambitie van 4.000
opnames binnen bereik. Ook op het gebied van beoordelingen hebben we fors meer afgerond
dan vorig jaar in deze periode. We zitten nu op 1.127 beoordelingen die zijn afgerond.
In dezelfde periode van vorig jaar waren dat 283. Ook hier is de verwachting dat we
de beoogde 4.000 beoordelingen dit jaar te halen.

Tot mei waren er 686 projecten vastgesteld, daar zijn in de maand mei 321 adressen
bijgekomen. Dat is opgeteld 1.007. Dit aantal is exclusief de adressen die worden
aangepakt via de Bouwimpuls. Van deze 1.007 adressen zitten er 289 in de voorbereidende
fase van de bouw voordat de schop in de grond kan. Bij 265 adressen wordt daadwerkelijk
gebouwd. Momenteel zijn veel projecten in aanbouw, waarbij de gebouwen veelal fors
moeten worden versterkt of worden gesloopt en nieuwgebouwd. Deze projecten hebben
daardoor een lange doorloop die tot drie jaar kan oplopen. Projecten en panden waar
minder versterkingsmaatregelen nodig zijn hebben een kortere doorlooptijd.

Zoals toegezegd aan uw Kamer in de (schriftelijke) overleggen van de afgelopen maanden,
wordt er hard gewerkt aan het verbeteren van het dashboard om meer inzicht te bieden
in de voortgang per moment in het proces. Hoewel er nog verdere doorontwikkeling nodig
is, is ervoor gekozen om dit niet af te wachten aangezien het reeds nu al meer inzicht
geeft dan het oude dashboard. Ondertussen wordt doorgewerkt aan het mogelijk maken
van een uitsplitsing per sectoraal programma en batch, en of de doelstellingen uit
de lokale plannen van aanpak van de gemeenten in het dashboard kunnen worden verwerkt.
Ook wordt gewerkt aan een uitsplitsing per kwartaal, zoals gevraagd door uw Kamer.

Vooruitzichten voortgang versterkingsoperatie

In het Bestuurlijk Overleg van 5 juni 2019 is afgesproken dat de versterking voor
het aardbevingsgebied in Groningen wordt versneld en dat de bewoners deze versnelling
merkbaar terugzien. Sindsdien is er al versnelling gekomen in de opname- en beoordelingsfase
van de NCG. Het afgesproken streven om jaarlijks 4.000 opnames en 4.000 beoordelingen
uit te voeren lijkt dit jaar vooralsnog haalbaar. Met name bij de opnames wordt hard
gewerkt om op ondanks de Corona maatregelen toch de doelstelling te halen. Daarnaast
wordt ook het tempo van uitvoering van de daadwerkelijke bouwwerkzaamheden verhoogd
(Kamerstuk 33 529, nr. 718).

Ik benadruk dat voor het uitwerken van projectplannen op basis van de afgeronde beoordelingen
altijd enige doorlooptijd nodig is. Daarbij geldt dat gebouwen die op dit moment gereed
zijn om in uitvoering te worden genomen, veelal fors worden versterkt of worden gesloopt
en nieuwgebouwd. Deze zware maatregelen leiden ertoe dat de doorlooptijd van planning
en uitvoering tot enkele jaren kan oplopen, zoals dat ook bij reguliere bouwprojecten
het geval is. Het grote aantal beoordelingen dat momenteel wordt gerealiseerd is mogelijk
geworden doordat al in het laatste kwartaal van 2019 het tempo van opnames fors is
opgevoerd. Deze beoordelingen zullen er toe leiden dat ook het aantal projecten in
de uitvoeringsfase sterk zal toenemen. NCG verwacht dat in 2021 circa 2.000 adressen
in uitvoering zullen zijn.

Overigens blijkt NCG opdrachten voor opnames en beoordelingen gerichter en concurrerender
uit te zetten naar de ingenieursbureaus waardoor de capaciteit beter wordt benut.
Daarbij is ook het aantal aan te leveren documenten verminderd. Hierdoor zijn de kosten
voor opname en beoordeling, nu NCG zelf opdracht geeft, gedaald met ruim 20%.

Zoals ik hiervoor al aangaf, heeft uw Kamer zich in overleggen duidelijk uitgesproken
over de zorgen over de voortgang van de versterkingsoperatie. Dat is ook het gesprek
dat we met elkaar moeten voeren. Ik deel die zorg en stel samen met de NCG en de regio
alles in het werk om de voortgang verder te versnellen. Tegelijkertijd gebeurt er
ook nu al veel en hecht ik er aan een paar voorbeelden te geven van projecten die
momenteel in uitvoering zijn en waar de busjes van aannemers daadwerkelijk rijden.
In Delfzijl bijvoorbeeld zijn recentelijk 15 appartementen opgeleverd en zijn eind
april de eerste heipalen de grond in gegaan voor de bouw van 60 huizen. In Ten Post
en Appingedam wordt op verschillende plekken gebouwd en zijn de eerste woningen al
opgeleverd. En ook in ’t Zand werken dit jaar vijf aannemers aan de sloop en nieuwbouw
van 36 woningen. Deze voorbeelden staan nog los van het scholenprogramma en alles
wat we doen omtrent erfgoed en zorg. Dit zijn slechts een aantal voorbeelden van waar
de versterkingsoperatie in volle gang is. Maar gezien de omvang van de opgave en de
bijbehorende doorlooptijden van projecten, is dit zoals hierboven toegelicht pas over
enige tijd terug te zien in de voortgangscijfers.

Versnelling

Er zijn verschillende maatregelen genomen om de doorlooptijd van de versterkingsoperatie
zo veel mogelijk te verkorten. Om hier meer inzicht in te geven zet ik een aantal
van die maatregelen uiteen. Zoals ik hierboven al aangaf, is het tempo van opnames
en beoordelingen fors opgevoerd, waardoor in dit jaar van beide 4.000 kunnen worden
uitgevoerd. Daarnaast is de afspraak uit het Bestuurlijk Overleg van 5 juni 2019 over
de versnelling van de versterkingsoperatie uitgewerkt in het Versnellingspakket. Het
Versnellingspakket is in het Bestuurlijk Overleg van 23 januari jl. vastgesteld (Kamerstuk
33 529, nr. 718). Hiermee is een aantal versnellingsmaatregelen ingevoerd die ervoor zorgen dat de
doorlooptijd van de versterkingsoperatie wordt verkort en het aantal uitgevoerde versterkingen
toeneemt.

Een belangrijk onderdeel van het Versnellingspakket is de start van de Bouwimpuls.
Binnen de Bouwimpuls zijn afspraken gemaakt over het toepassen van de Praktijkaanpak
en het ter uitvoering brengen van 900 liggende versterkingsadviezen. De Praktijkaanpak
is een methode waarbij één aannemer het hele proces van opname tot en met uitvoering
uitvoert. Door gemeenten zijn 250 adressen geselecteerd om met de Praktijkaanpak van
start te gaan. Over het algemeen zijn de benaderde bewoners enthousiast, mede omdat
zij meer regie hebben over het proces doordat hun aanvullende wensen in een vroegtijdig
stadium worden meegenomen. Als deze start succesvol verloopt en het Adviescollege
Veiligheid Groningen (ACVG) de Praktijkaanpak heeft gevalideerd, kan deze verder worden
opgeschaald.

De ruim 900 adressen met een liggend versterkingsadvies worden dit jaar via de Bouwimpuls
en het Bedrijfsbureau opgestart. Het Bedrijfsbureau verzorgt de werkvoorbereiding
(van opname of liggend advies tot ontwerp) en coördineert het proces van de uitvoering.
Door aan de voorkant de werkvoorraad inzichtelijk te maken, ontstaat er een constante
stroom aan werkzaamheden en kan het Bedrijfsbureau capaciteitsgarantie bieden. Het
Bedrijfsbureau is per 1 juli volledig operationeel. Intussen vindt afstemming plaats
met de gemeenten over de prioritering van de 900 adressen en clustering daarvan op
straat- en wijkniveau. De adressen worden in vier delen overgedragen aan het Bedrijfsbureau
voor uitvoering: de eerste 356 adressen zijn inmiddels overgedragen, in juni volgen
nog 300 adressen, en de maanden erna volgt in nog twee keer de rest van de hele scope.
De uitvoering van versterkingsmaatregelen kan mogelijk voor een het eerste deel van
deze adressen dit najaar al van start gaan. Per medio juni is met circa 125 bewoners
contact opgenomen en is het versterkingsproces opgestart. De komende tijd wordt samen
met de bewoners die voor de Bouwimpuls kiezen een ontwerp gemaakt voor de versterking
van hun woning.

Een andere maatregel uit het Versnellingspakket is het Bouwakkoord. Momenteel lopen
gesprekken met vertegenwoordigers van de bouwsector, in het bijzonder Bouwend Nederland,
om te komen tot een Bouwakkoord dat is gericht op een eerdere en inventievere betrokkenheid
van de markt. De totstandkoming van het Bouwakkoord is in de afrondende fase. Met
de woningcorporaties wordt overlegd hoe zij vorm willen geven aan de opgave die op
hun bezit ziet. Zij hebben een groot aantal woningen in het gebied.

Een derde maatregel is de typologie-aanpak. Dit is een methode waarmee gebouwen van
eenzelfde type gestandaardiseerd en snel op veiligheid kunnen worden beoordeeld. Daardoor
zijn er voor die gebouwen geen individuele berekeningen meer nodig. De methode is
uitgewerkt door TNO en ligt bij het ACVG voor validatie. Na validatie kan de NCG met
deze methode snelheid maken in de beoordeling van gebouwen. Vooruitlopend daarop is
een pilot gestart waarin 199 woningen worden aangepakt op basis van standaardmaatregelen
van NCG.

Bewoner centraal

In de hele versterkingsoperatie is het essentieel dat de bewoners centraal staan en
de mogelijkheid hebben zelf regie te nemen. Daar hecht ik erg aan en ook uw Kamer
heeft hier terecht aandacht voor gevraagd. Dit is een belangrijke reden geweest om
de operatie publiek te maken en daarmee te beleggen bij de NCG. Om die reden wordt
ook ruimte geboden voor eigen inbreng en regie van bewoners, waar dat mogelijk is
en aansluit bij hun wensen.

In het algemeen geldt dat de bewoner/eigenaar optreedt als opdrachtgever in het proces
van versterking. Desgewenst wordt deze ondersteund door de NCG. Dit geldt uiteraard
ook voor deelnemers aan de Praktijkvariant en de Bouwimpuls. En ook in de specifieke
afspraken over adressen in de batches «1.588» en «1.581» is ruimte voor eigen regie
gecreëerd (Kamerstuk 33 529, nrs. 587 en 701).

Als voorbeeld wijs ik graag op het project Steendam/Tjuchem waarin de versterking
van 279 huizen door de bewoners zelf wordt aangepakt, samen met het ingenieursbureau.
Op basis van de beoordelingen wordt een gezamenlijk plan opgesteld voor de uitvoering
van de versterking, waarbij de bewoners de mogelijkheid hebben de versterkingsmaatregelen
te combineren met andere wensen, waar subsidies voor beschikbaar zijn. Gelet op het
belang van burger-participatie ondersteun ik de stichting Groninger Dorpen om dorpen
te helpen bij het ontwikkelen van dit project en vergelijkbare gezamenlijke projecten.

Tot slot wijs ik op de mogelijkheid voor bewoners van wie het adres niet in de versterkingsoperatie
van de NCG is opgenomen, zich te melden bij het loket «opname op verzoek».

Jaarverslag NCG 2019

Het jaarverslag van de NCG geeft duidelijk weer in welke transitie de NCG zich afgelopen
jaar bevond. De directeur van de NCG noemt in zijn voorwoord 2019 het jaar van de
verandering, met het overnemen van de taken van het CVW en de overdracht van de beleidsverantwoordelijkheid
van de Minister van EZK naar mijn departement. Dit is een grote verandering geweest
voor zowel de organisatie als voor de uitvoering van de versterkingsoperatie. Hierover
is uw Kamer geïnformeerd bij brief van 26 mei jl. (Kamerstuk 33 529, nr. 765). Ondanks deze grote transitie, is de NCG erin geslaagd in het afgelopen jaar 488
huizen versterkt op te leveren. Gezien de totale operatie is dit weliswaar een beperkt
aantal, maar het is wel bijna een verdubbeling van het aantal huizen dat in de jaren
daarvoor was opgeleverd. Naast de opgeleverde huizen, heeft de NCG in 2019 2.200 opnames
en 1.013 beoordelingen uitgevoerd. Samen met de NCG en de gemeenten zet ik mij in
om de snelheid van de versterkingsoperatie nog verder te verhogen in zowel dit jaar
als in de komende jaren.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, K.H. Ollongren