Brief regering : Aanscherping bezoek verpleeghuizen i.v.m. COVID-19
31 765 Kwaliteit van zorg
25 295
Infectieziektenbestrijding
Nr. 491
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 19 maart 2020
Hierbij informeer ik u over de stand van zaken met betrekking tot de maatregelen die
wij nemen ter bescherming van kwetsbare mensen en zorgmedewerkers ten aanzien van
het coronavirus.
Hierbij komen aan de orde:
1. Aanscherping bezoek verpleeghuizen
2. Beleid andere sectoren langdurige zorg
3. Overige initiatieven
1. Kabinet scherpt beperking bezoek verpleeghuizen aan (tot en met 6 april)
De strategie die we in Nederland kiezen, op basis van de adviezen van het Outbreak
Management Team (OMT)- RIVM, is erop gericht om de verspreiding van het coronavirus
maximaal te controleren. Dat betekent dat we met verstrekkende maatregelen de piek
van het aantal besmettingen proberen af te vlakken en uit te smeren over een langere
periode. Met als doel dat er steeds voldoende capaciteit is om mensen te helpen die
het meest kwetsbaar zijn. Door het verloop van de epidemie te vertragen, voorkomen
we een ongecontroleerde toename van het aantal patiënten en overbelasting van ons
zorgsysteem.
Besluit
Gegeven de toenemende risico’s voor kwetsbare ouderen in verpleeghuizen, heeft de
praktijk in Noord-Brabant en Limburg uitgewezen dat een beperking van het bezoek aan
verpleeghuizen noodzakelijk was om het groeiend aantal besmettingen in te dammen.
Ook op veel andere plekken in Nederland worden de deuren voor bezoekers gesloten.
Verenso (Vereniging van specialisten ouderengeneeskunde) is tot het advies gekomen
dat dit landelijk nodig is in het belang van de veiligheid van bewoners en medewerkers.
De ministeriële commissie crisisbeheersing (MCCB) heeft vandaag het besluit genomen
om alle verpleeghuizen en kleinschalige woonvormen in de ouderenzorg preventief te
sluiten voor bezoek en voor alle anderen die niet noodzakelijk zijn voor de basiszorg.
Dit besluit is afgestemd met Actiz en Zorgthuisnl – brancheverenigingen in de langdurige
zorg – en cliëntenorganisaties en na consultatie met het RIVM. Het besluit is in lijn
met het advies van het OMT over het beperken van contacten en in het bijzonder het
beperken van bezoek aan kwetsbare personen.
Deze ingrijpende maatregel is nodig om de bewoners, hun naasten en medewerkers te
beschermen. De maatregel gaat in op vrijdag 20 maart en duurt tot en met 6 april.
De maatregel zal uiteraard onmiddellijk weer worden verruimd als dat mogelijk is.
In de stervensfase of vergelijkbare omstandigheden kan een instelling incidenteel
afwijken van deze maatregel.
Vrijwilligers zijn onmisbaar in de intramurale zorg, tegelijkertijd behoren zij vaak
ook tot de kwetsbare doelgroep. Instellingen kunnen er daarom voor kiezen om structurele
vrijwilligers (individuele vrijwilligers die structureel praktische steun bieden),
toe te blijven laten, mits zij zelf niet tot de kwetsbare doelgroep horen, er geen
verdenking van besmetting is op de locatie en zij zelf geen klachten hebben zoals
beschreven door het RIVM.
De genomen maatregelen hebben ook effect op de beschikbaarheid van de dagbesteding
en de behandeling die mensen thuis ontvangen. Wij vragen zorgorganisaties er alles
aan te doen om binnen de mogelijkheden die zij hebben hiervoor passende oplossingen
te vinden.
Vanwege de bescherming van kwetsbare mensen en personeel in de verpleeghuizen en de
hieronder genoemde sectoren is het belangrijk dat deze ook zijn aangesloten bij de
ROAZ voor de verdeling van de beschermende materialen.
Beroep op begrip en medewerking
Het kabinet realiseert zich dat dit een heel zware, maar onontkoombare maatregel is
met veel impact voor bewoners, familieleden, bekenden, verpleegkundigen, verzorgenden,
specialisten ouderengeneeskunde en anderen in de verpleeghuizen. In deze uitzonderlijke
crisissituatie is het nodig om de bewoners en medewerkers in de verpleeghuizen zo
goed mogelijk te beschermen. Het kabinet doet dan ook een dringend beroep op ieders
begrip en medewerking.
Het gaat het kabinet en alle betrokkenen aan het hart dat naasten en bewoners elkaar
tijdelijk niet meer kunnen ontmoeten in de zorgcentra. Juist in deze fase van ongerustheid
en zorgen is het directe contact mens tot mens erg belangrijk voor iedereen. Het kabinet
doet dan ook tegelijkertijd een beroep op organisaties en hun medewerkers om er alles
aan te doen om bewoners en naasten op andere manieren in contact te laten blijven
en daarvoor creatieve en innovatieve mogelijkheden te zoeken en te benutten om het
verblijf van de bewoners zo aangenaam, comfortabel en veilig mogelijk te maken.
2. Beleidslijnen andere sectoren in de langdurige zorg
Het kabinet is en gaat in overleg met het RIVM en brancheorganisaties van andere sectoren,
in het bijzonder de gehandicaptenzorg en ggz, en cliëntenorganisaties om daar tot
passende afspraken te komen over bezoek.
Naast de ouderen in de verpleeghuizen en mensen in de gehandicaptenzorg gaat het ook
om kwetsbare personen die thuis wonen of jeugdigen in een jeugdzorginstelling. Onderstaand
ga ik nader in op de maatregelen dan wel adviezen zoals die voor deze specifieke groepen
gelden.
Kwetsbare ouderen in de thuissituatie
De situatie van kwetsbare personen die thuis wonen is anders dan in de instellingen.
Zij zijn veelal minder kwetsbaar en er is thuis geen sprake van concentratie van kwetsbare
personen. Het aantal contacten met anderen is beperkt en het advies aan kwetsbare
personen is om bezoek beperkt te houden. Tevens is het dringende advies aan familie,
vrienden en buren om het bezoek aan kwetsbare personen te beperken. Die actuele situatie
en alle beperkingen die deze met zich meebrengt is ook voor deze groep ingrijpend.
Dat betekent dat we andere manieren moeten vinden om contact te onderhouden en dat
gebeurt ook volop. Stuur ze een kaartje, (beeld)bel ze wat vaker en blijf op die manier
in contact. Er zijn ook verschillende hulpmiddelen en initiatieven om te voorkomen
dat mensen vereenzamen en mensen te helpen in deze situatie.
Voor mensen die wel bij de kwetsbare ouderen thuis komen, zoals mantelzorgers gelden
natuurlijk de algemene hygiënemaatregelen. Voor het bezoek van zorgprofessionals gelden
de algemene richtlijnen van het RIVM voor professionals buiten het ziekenhuis. Het
is wel van belang om kwetsbare personen in de thuissituatie goed in de gaten te houden.
Voor een deel van hen valt zorg en ondersteuning vanuit dagbesteding en dagbehandeling
weg, waardoor meer zorg en ondersteuning thuis nodig is. Wegvallen van mantelzorgers
die ziekteverschijnselen hebben kan ook leiden tot eenzaamheid en onvoldoende ondersteuning.
Het is van belang dat organisaties die dagbesteding/behandeling sluiten kijken of
noodzakelijke extra zorg en ondersteuning in de thuissituatie kan worden georganiseerd
of dat op een andere manier de vinger aan de pols kan worden gehouden. Zoek daarin
lokaal samenwerking.
Jeugdzorginstellingen
Er wordt niet overgegaan tot een algemene opschorting van bezoek aan kinderen in jeugdzorginstellingen.
Het is belangrijk dat kinderen contact kunnen hebben met hun ouders en voogd. Er moet
per kind worden bepaald wat de meest passende aanpak is. Daar hoort bij dat we voor
kinderen met een kwetsbare gezondheid extra bescherming bieden, overeenkomstig de
RIVM-richtlijnen. Dit bespreek ik met de brancheorganisatie en beroepsgroepen.
Geestelijke gezondheidszorg
Ook breder zien we mensen met een zorgvraag die kwetsbaar zijn als gevolg van de corona-crisis.
Zo treft deze ook mensen met psychische problemen. Zowel voor mensen met bestaande
problematiek, als mensen die nog niet in behandeling zijn de ggz is er extra aandacht.
Staatssecretaris Blokhuis zal in een separate brief ingaan op de specifieke set aan
acties die worden ingezet om de gevolgen van de huidige situatie voor mensen met een
ggz-zorgvraag te beheersen.
Tijdelijke opschorting Valysvervoer
Besloten is om de uitvoering van Valys, het bovenregionaal vervoer voor mensen met
een mobiliteitsbeperking met ingang van vrijdag 20 maart tijdelijk op te schorten.
Ik neem dit besluit om de verspreiding van het coronavirus en de gezondheidsrisico’s
voor Valys-reizigers en chauffeurs te beperken. Het gaat bij de Valysreizigers in
veel gevallen om ouderen en/of mensen met een kwetsbare gezondheid. Ik acht het daarom
niet verantwoord om het Valysvervoer, dat als regel gecombineerd vervoer betreft,
in de huidige situatie te continueren, mede in het licht van de richtlijnen van het
RIVM om overdracht van het virus te voorkomen.
Valys is bovenregionaal vervoer met een sociaal-recreatief karakter. Het advies van
het RIVM en de maatregelen van het kabinet hebben de afgelopen week al geleid tot
een zeer sterk verminderd beroep door pashouders op deze vorm van vervoer. Deze daling
zet zich de afgelopen dagen steeds verder door. Ik verwacht daarom dat de gevolgen
van dit besluit voor Valys-reizigers beperkt blijven.
Gezien het belang dat met Valys wordt gediend, heb ik met de uitvoerder van Valys
afgesproken om prioritaire, noodzakelijke ritten zoals het bijwonen van een uitvaart
of een huwelijk, indien dat vanuit een gezondheidsperspectief verantwoord is, wel
uit te voeren.
De opschorting van de uitvoering van Valys geldt vanaf vrijdag 20 maart zolang de
preventiemaatregelen om verdere verspreiding van het coronavirus te beperken van kracht
zijn (in ieder geval tot en met 6 april 2020). De Valys-pashouders zullen adequaat
door de vervoerder worden geïnformeerd.
3. Overige initiatieven
Het besluit om het bezoek niet meer toe te laten tot verpleeghuizen heeft natuurlijk
een enorme impact maar is noodzakelijk om besmetting te voorkomen. De fysieke sociale
afstand moet echter wel samengaan met continuering van sociaal contact op andere manieren.
Dit vraagt om creativiteit en het maximaal benutten van de (digitale) mogelijkheden
die beschikbaar zijn. Het is belangrijk dat mensen elkaar kunnen bellen. Ook de digitale
verbinding (beeld bellen) waardoor familieleden en naasten elkaar kunnen zien en met
elkaar kunnen praten is een goede manier om met elkaar in contact te blijven. Samen
via de beeldverbinding een spel spelen of een televisieprogramma kijken zijn slechts
enkele voorbeelden, die nu ook al in de praktijk worden gebracht en zorgen voor een
gevoel van samenzijn.
Op lokaal niveau zijn ontzettend veel organisaties en particulieren actief die een
steentje bij willen dragen om – juist nu – extra aandacht te geven aan mensen in een
verpleeghuis. Er zijn talloze mooie initiatieven opgezet om kaarten of brieven te
zenden aan ouderen of mensen met een zwakke gezondheid of een mooie tekening te maken
en die af te leveren. Kleine gebaren die grote individuele impact kunnen hebben.
Daarnaast zijn er ook veel ondernemers en particulieren die maaltijden bereiden en/of
bezorgen bij mensen thuis of helpen met boodschappen doen. Talloze lokale netwerken
worden aan elkaar verbonden en daar helpt VWS aan mee. Waar nodig zal ik organisaties,
burgerinitiatieven en vrijwilligers aansporen actief te participeren en te ondersteunen
en waar nodig verbindingen te maken.
De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
H.M. de Jonge
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
H.M. de Jonge, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport