Brief regering : Geannoteerde agenda Raad Algemene Zaken van 28 januari 2020

Nr. 2103
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 11 januari 2020

Hierbij bied ik u de geannoteerde agenda aan voor de Raad Algemene Zaken van 28 januari
2020.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok

GEANNOTEERDE AGENDA RAAD ALGEMENE ZAKEN VAN 28 JANUARI 2020

Op dinsdag 28 januari 2020 vindt de Raad Algemene Zaken in Brussel plaats. Op de agenda
staan de volgende onderwerpen: Meerjarig Financieel Kader, conferentie over de toekomst
van Europa en de prioriteiten van het Kroatisch voorzitterschap. Bij geen van deze
agendapunten is besluitvorming voorzien. De Minister van Buitenlandse Zaken is wegens
verplichtingen rondom de ambassadeursconferentie op diezelfde dag (waaronder een ontvangst
van de Franse Minister van Buitenlandse Zaken en de ontvangst bij Zijne Majesteit
de Koning) niet in de gelegenheid deze Raad bij te wonen.

Meerjarig Financieel Kader

Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is geagendeerd als informatiepunt. Naar verwachting
zal het Kroatisch voorzitterschap een toelichting geven op de stand van zaken van
het onderhandelingsproces en de stappen die het hierin de komende zes maanden verwacht.
Op het moment van schrijven zijn er geen documenten verspreid ten behoeve van deze
bespreking.

In de laatste bespreking op 10 december jl. is er binnen de Raad een gedachtewisseling
geweest over de laatste versie van de «negotiating box», het onderhandelingsdocument1. Hieruit bleek dat de posities binnen de Raad ten aanzien van het nieuwe MFK nog
steeds ver uit elkaar liggen. Door het Finse voorzitterschap zijn er voor het eerst
een uitgavenplafond, alsmede budgetten voor de verschillende uitgavencategorieën voorgesteld.
Uw Kamer heeft voorafgaand aan de Europese Raad van 12-13 december jl. een kabinetsappreciatie
van deze «negotiating box» ontvangen2.

Tijdens de Europese Raad op 12-13 december jl. is het MFK niet inhoudelijk besproken.
Regeringsleiders hebben wel conclusies over het MFK aangenomen, waarmee de voorzitter
van de Europese Raad Michel mandaat heeft gekregen om de MFK-onderhandelingen voort
te zetten om tot een definitief akkoord te komen. Hiermee is de rol van inkomend Raadsvoorzitter
Kroatië een stuk beperkter geworden. In het verlengde hiervan wordt in de RAZ geen
inhoudelijke bespreking voorzien.

Voorzitter van de Europese Raad Michel is voornemens om aan de hand van bilaterale
besprekingen de posities van lidstaten in kaart te brengen en op basis daarvan een
proces voor te stellen en in te richten om tot een Raadsakkoord te komen, inclusief
een mogelijke extra Europese Raad eind februari. Hogergenoemde consultaties vinden
eerst plaats op ambtelijk niveau, mogelijk gevolgd door gesprekken op politiek niveau.
Daarbij zal van Nederlandse zijde de uw Kamer bekende kabinetsinzet worden uitgedragen.
Hierin staat een modern en financieel houdbaar MFK dat de lasten eerlijk verdeelt,
centraal.

Het kabinet is van mening dat een gemoderniseerd MFK, dat in omvang gelijk blijft
aan 1% van het totale EU BNI, de EU in staat stelt een ambitieuze uitvoering te geven
aan de Strategisch Agenda en andere prioritaire beleidsdoelstellingen. Hiervoor is
het essentieel dat er scherpe keuzes worden gemaakt over de EU-uitgaven in de komende
periode. De inzet van het kabinet is erop gericht om middels besparingen ten opzichte
van de Commissievoorstellen ruimte te maken voor een sterkere reflectie van prioriteiten
zoals onderzoek/innovatie, klimaat, veiligheid en migratie. Daarnaast zet het kabinet
zich in voor inhoudelijke modernisering van EU-programma’s en voor effectieve conditionaliteiten.
Deze positie is vervat in de kabinetsappreciatie van de Commissievoorstellen3 en de relevante BNC-fiches van de onderliggende wetgevingsvoorstellen.

Conferentie over de toekomst van Europa

De Raad Algemene Zaken zal ook een eerste gedachtewisseling houden over de nog op
te richten conferentie over de toekomst van Europa. Het idee van deze conferentie
is door Commissievoorzitter Von der Leyen aangekondigd in haar toespraak voor het
Europees Parlement in juli jl., de zogenoemde «political guidelines».4 Naar verwachting zal de Europese Commissie voorafgaand aan de Raad Algemene Zaken,
vermoedelijk op 21 januari 2020, een mededeling publiceren over de conferentie. De
mededeling zal hoogstwaarschijnlijk een ontwerp van een gezamenlijke verklaring van
de drie instellingen (Europese Commissie, Raad van Ministers en Europees Parlement)
bevatten, ter oprichting van de conferentie. De verwachting is dat de Raad Algemene
Zaken zal spreken over de mededeling, met aandacht voor voorgestelde vorm en inhoud
van de conferentie. Er vindt geen besluitvorming plaats tijdens deze Raad Algemene
Zaken.

Na publicatie van de mededeling en de gezamenlijke verklaring ontvangt uw Kamer, zoals
gebruikelijk, daar een kabinetsappreciatie van. De verwachting is dat voorgesteld
zal worden dat de conferentie zal bestaan uit twee fases, waarbij de eerste fase ingaat
op institutionele onderwerpen gerelateerd aan het functioneren van de Europese Unie
en de democratische legitimiteit. De tweede fase zou gericht zijn op dialoog met burgers
en het maatschappelijk middenveld over de verwachtingen en wensen ten aanzien van
de Europese Unie en zich meer op inhoudelijke onderwerpen richten. Gedacht wordt aan
9 mei 2020 (Europadag) als startdatum voor de conferentie. In totaal wordt gericht
op een doorlooptijd van twee jaar voor de conferentie. Wat betreft de vertegenwoordiging
is de verwachting dat de Europese Commissie, Raad van Ministers en Europees Parlement
deel zullen nemen aan de conferentie, naast lidstaten, nationale parlementen en het
maatschappelijk middenveld, waarbij de modaliteiten nog zullen moeten worden bepaald.
De wijze waarop burgers betrokken zullen worden is nog onbekend.

Om vanaf het begin goed betrokken te zijn heeft de Minister van Buitenlandse Zaken
onlangs gesprekken gevoerd met de verantwoordelijke commissarissen Šuica (democratie
en demografie) en Jourová (vice-voorzitter, waarden en transparantie). Wat betreft
de rolverdeling in de Europese Commissie heeft commissaris Šuica de verantwoordelijkheid
voor de algehele coördinatie en het betrekken van burgers in het bijzonder. Vicevoorzitter
Jourová is betrokken bij een aantal specifieke institutionele dossiers die naar alle
waarschijnlijkheid op zullen worden gebracht in de conferentie, zoals de verkiezingen
van het Europees Parlement en de benoemingen van topfuncties bij de EU-instellingen.
In de gesprekken met deze commissarissen heeft de Minister de eerste reactie van Nederland,
conform de inzet voor de Europese Raad van 12-13 december jl.5, overgebracht.

Voor Nederland is het van belang dat de drie betrokken EU-instellingen (Europese Commissie,
Raad van Ministers en Europees Parlement) op evenwichtige wijze vertegenwoordigd zijn
en deelnemen aan de conferentie. Ook is het kabinet voorstander van directe vertegenwoordiging
van lidstaten, om de nationale positie in te kunnen brengen. Het kabinet zal zich
inspannen voor actieve betrokkenheid van nationale parlementen, in lijn met de door
uw Kamer uitgesproken wens en de brief die meerdere parlementen na de COSAC6-vergadering van 2 december jl. gezamenlijk hebben ingediend. Waar het gaat om betrekken
van burgers bij de conferentie zal het kabinet er aandacht voor vragen dat er in de
selectie hiervan gelet wordt op de representativiteit van de groep. Wat betreft de
werkwijze acht het kabinet het van belang dat de conferentie op een transparante,
gestructureerde en volgbare manier wordt georganiseerd.

Inhoudelijk zal de nadruk wat het kabinet betreft moeten liggen op het uitvoeren van
de prioriteiten zoals geformuleerd in de Strategische Agenda7 van de Europese Raad van 20 en 21 juni jl. Zoals ook vastgesteld in de conclusies
van de Europese Raad van 12-13 december jl. dient de conferentie bij te dragen aan
de ontwikkeling van het EU-beleid op middellange en lange termijn, zodat de huidige
en toekomstige uitdagingen beter het hoofd kunnen worden geboden. Het kabinet heeft
zijn inzet in de Europese Unie voor de komende jaren vastgesteld in de Staat van de
Unie 20198, waaronder ook een agenda ter verbetering van het functioneren van de Europese Unie
en de instellingen. Deze agenda bestaat onder meer uit transparantie van wetgevingsprocessen,
betere regelgeving, implementatie en handhaving en versterking van de rechtsstaat.
Het kabinet zal zich hier onverminderd voor inspannen, en ziet mogelijkheden de conferentie
als forum te gebruiken om deze agenda proactief in te brengen. Wat betreft de onderwerpen
in de tweede fase van de conferentie is de inzet uit de Staat van de Unie 2019 leidend.
Het kabinet zal deze inzet verder uitwerken in de komende Staat van de Unie.

Prioriteiten Kroatisch voorzitterschap

Kroatië vervult het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie van 1 januari
tot en met 30 juni 2020, als onderdeel van het triovoorzitterschap met Roemenië en
Finland. Tijdens deze Raad zal het Kroatisch voorzitterschap een presentatie geven
van het voorzitterschapsprogramma, met de titel «A strong Europe in a world of challenges». Het Kroatisch voorzitterschap stelt daarin vier prioriteiten: een Europa dat ontwikkelt;
een Europa dat verbindt; een Europa dat beschermt; en een invloedrijk Europa. Naast
deze vier prioriteiten gaat de aandacht uit naar uitbreiding van de Unie en de onderhandelingen
over het Meerjarig Financieel Kader. Gedurende de Raad zal Nederland aan Kroatië vragen
om de transparantie pilot van Finland te continueren.