Brief regering : Reactie op verzoek commissie inzake het voorstel (COM (2019) 10) voor een uitvoeringsbesluit van de Raad waarbij Polen wordt gemachtigd een bijzondere maatregel toe te passen die afwijkt van artikel 226 van Richtlijn 2006/112/EG betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde
22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie
Nr. 2796
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Den Haag, 13 mei 2019
De vaste commissie voor Financiën heeft mij bij brief van 8 februari 2019 verzocht
om een reactie te geven op het voorstel (COM(2019)10) voor een uitvoeringsbesluit
van de Raad waarbij Polen wordt gemachtigd een bijzondere maatregel toe te passen
die afwijkt van artikel 226 van Richtlijn 2006/112/EG betreffende het gemeenschappelijke
stelsel van belasting over de toegevoegde waarde. Daarbij verzoekt u mij in te gaan
op de vraag of de machtiging om af te wijken van deze richtlijn ook voor Nederland
mogelijkheden biedt.
Hierbij ga ik graag in op dit verzoek.
Voorstel Poolse derogatie
Dit voorstel omvat een positieve beoordeling door de Europese Commissie van het verzoek
van Polen om in afwijking van de bepalingen in de btw-richtlijn een verplichte split
payment te mogen toepassen tussen ondernemers in een aantal specifiek in het voorstel
genoemde sectoren.
De achterliggende reden van Polen voor dit verzoek is om met een pakket aan maatregelen
de VAT-Gap en de fraude, als gedeeltelijke oorzaak van de VAT-Gap, terug te dringen.
De derogatie voor de toepassing van split payment ziet op één van die maatregelen.
Inmiddels heeft de Raad ingestemd met dit voorstel en mag Polen deze regeling gedurende
drie jaar toepassen vanaf 1 maart 2019.
Wat is split payment?
Split payment is een methode waarbij de btw die de leverancier aan zijn afnemer in
rekening brengt door de afnemer op een aparte rekening wordt betaald, waardoor de
leverancier niet vrijelijk over deze btw kan beschikken. Deze methode kan in verschillende
varianten worden vormgegeven. Het doel van deze split payment is het veilig stellen
van de door de leverancier verschuldigde btw ten behoeve van de schatkist.
Poolse vormgeving van split payment
Dit verzoek van Polen voor een verplichte toepassing volgt op een sinds 1 juli 2018
toegepaste split payment regeling die op vrijwillige basis kan worden toegepast in
alle sectoren tussen ondernemers. Polen heeft de banken in Polen verplicht om voor
elke ondernemer een dergelijke geblokkeerde rekening ter beschikking te stellen voor
de afhandeling van split payment. Vanaf deze geblokkeerde rekening kan de leverancier
in beginsel alleen betalingen verrichten aan de belastingdienst van de door hem verschuldigde
btw. Om afnemers te bewegen de betaling van btw op een geblokkeerde rekening te doen,
biedt Polen deze ondernemers onder meer een snellere teruggaaf van btw die via split
payment is betaald en worden ze gevrijwaard van aansprakelijkheid voor de btw ingeval
zij betrokken raken in een fraudeketen met die leverancier. In 2018 werd gemiddeld
9% van de totale btw via deze split payment afgewikkeld door de btw die aan afnemende
ondernemers in rekening is gebracht te betalen op een geblokkeerde bankrekening van
de leverancier.
Om de maatregel breder toe te passen gaat Polen nu over op een verplichte variant
voor specifieke sectoren. In die sectoren hebben de afnemers nu de verplichting om
bij de betaling aan de leverancier de btw af te splitsen naar een geblokkeerde rekening
van die leverancier. Om de nadelige cashflow effecten van deze verplichte toepassing
enigszins te verzachten past Polen ook de vormgeving aan waardoor de leverancier vanaf
de geblokkeerde rekening ook andere betalingen kan doen dan alleen de afdracht van
btw aan de fiscus.
Mogelijkheid voor andere landen waaronder Nederland
De verwachting is dat de machtiging voor alle lidstaten die in een vergelijkbare situatie
als Polen verkeren tot instemming van de Raad zal leiden indien die lidstaten een
soortgelijke verzoeken indienen. In beginsel biedt die machtiging dus ook voor Nederland
een mogelijkheid, zij het dat Nederland met de VAT-Gap in een betere positie verkeert
dan Polen.1
Voor het laatst bekende jaar 2016 is de VAT-Gap voor Nederland berekend op 4% en voor
Polen op 20,8%.2 De hoogte van de VAT-Gap en de mate waarin de lidstaten door fraude worden getroffen
verschilt. Voor een geslaagd beroep om een derogatie van de btw-richtlijn te verkrijgen
zal een lidstaat de noodzaak voor een van de btw-richtlijn afwijkende regeling moeten
kunnen onderbouwen alsmede de verwachte positieve werking van de gevraagde afwijking.
Alle maatregelen die Nederland tot nu toe heeft genomen zijn ingegeven vanuit een
zo effectief en gericht mogelijke aanpak van de btw-fraude en een zo beperkt mogelijke
administratieve last. Meer generieke maatregelen zoals de Poolse split payment kunnen
ook de btw-fraude bestrijden maar kunnen gepaard gaan met voor het bedrijfsleven nadelige
gevolgen. Afhankelijk van de aard en omvang van de fraude zal door mij dus een weging
plaatsvinden van de benodigde maatregel tegen fraude versus de daardoor veroorzaakte
nadelen.
De methode van split payment leidt, afhankelijk van de vormgeving, tot een reductie
van verlies aan btw opbrengsten daar waar het wordt veroorzaakt door het niet of te
weinig afdragen van in rekening gebrachte btw. De methodiek kent echter ook nadelen
die in ogenschouw moeten worden genomen bij de weging of je een dergelijk middel wilt
inzetten, en zo ja, op welke wijze en in welke sectoren of voor welke afnemersgroepen.
De methodiek gaat afhankelijk van de vormgeving altijd gepaard met een toename aan
kosten voor het bedrijfsleven. Daarbij valt te denken aan bankkosten, nadelig cashflow
effect voor het bedrijfsleven en administratieve lasten om de splitsing te kunnen
verwerken en controleren. De hoogte van deze kosten worden beïnvloed door de vormgeving
en voor internationaal opererende bedrijven door de uiteenlopende vormgeving in de
diverse landen.
De verplichte split-payment zoals Polen die nu gaat toepassen is echter een interessante
ontwikkeling om te volgen teneinde te bezien hoe het werkt en welke gevolgen die toepassing
heeft in brede zin. Nederland zet nu vooral in op invoering van TNA (transaction network
analysis) en onderzoekt de toepassing van blockchaintechnologie. Beide toepassingen
zijn meer gericht op het detecteren van de fraudeurs en daarbij minder belastend voor
het bedrijfsleven en de fiscus dan de split payment methode.
De Staatssecretaris van Financiën,
M. Snel
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
M. Snel, staatssecretaris van Financiën