Brief regering : Reactie op het verzoek van het lid Schonis, gedaan tijdens de Regeling van werkzaamheden van 28 maart 2019, over het besluit dat is genomen door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om het fietspad op de Afsluitdijk drie jaar af te sluiten

Nr. 93
BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 26 april 2019

Met deze brief beantwoord ik de vraag van het lid Schonis zoals dat is gedaan in het
ordedebat van 28 maart (Handelingen II 2018/19, nr. 68, item 6).

Het bericht dat het fietspad langs de Afsluitdijk vanaf 1 april 2019 voor een periode
van drie jaar is afgesloten, heeft veel losgemaakt bij fietsliefhebbers. De Afsluitdijk
trotseren heeft voor wandelaars en fietsers een bijzondere betekenis. Hierbij informeer
ik u over de noodzaak om het fietspad over de Afsluitdijk af te sluiten, welke alternatieven
voor het afsluiten van het fietspad zijn overwogen en op welke wijze alternatief vervoer
is georganiseerd. Ook informeer ik u over de uitkomsten van onderzoek dat ik afgelopen
weken heb gedaan om te kijken of het fietspad alsnog (incidenteel) opengesteld kan
worden.

De Afsluitdijk ondergaat de komende jaren de eerste grote «verbouwing» sinds hij gereed
kwam in 1932. Daarbij wordt op verschillende plaatsen tegelijkertijd met groot materieel
gewerkt. De dijk en spuisluizen worden versterkt en er worden nieuwe keersluizen gebouwd
voor de schutsluizen. Om meer water af te voeren van het IJsselmeer naar de Waddenzee
worden in Den Oever nieuwe spuisluizen en gemalen gebouwd. De provincie Fryslân realiseert
bij Kornwerderzand een vismigratierivier, waarvoor Rijkswaterstaat een afsluitbare
doorgang door de dijk maakt. En ten behoeve van Windpark Fryslân, dat nabij de Afsluitdijk
in het IJsselmeer wordt gebouwd, wordt van Breezanddijk naar de Friese kust een ondergrondse
hoogspanningskabel onder het fietspad aangelegd.

Zo veel mogelijk werkzaamheden worden vanaf het water uitgevoerd, waardoor de Afsluitdijk
beschikbaar blijft voor het wegverkeer. Dat is van groot belang voor de bereikbaarheid
van grote delen van het noorden van Nederland. Wel zal er langdurig op delen van de
weg maar één rijstrook per richting beschikbaar zijn, wat op drukke momenten tot vertraging
kan leiden. Voor het fietspad is de situatie anders. De beschikbare ruimte voor de
bouw van de nieuwe spuisluizen en de gemalen door de dijk bij Den Oever is zeer beperkt.
De bouw gebeurt daarom in twee stappen: eerst het noordelijk deel, waarbij het wegverkeer
gebruik maakt van de zuidelijke weghelft, daarna andersom. Hierbij is er geen ruimte
meer voor de fietsbruggen waarover de fietsers en wandelaars de sluizen passeren.

De fietsbruggen moeten worden verwijderd, wat ook noodzakelijk is omdat de huidige
fietsbruggen vanwege de waterveiligheid vervangen moeten worden door sterkere exemplaren.
Op de sluizen is geen vluchtstrook aanwezig zodat daar ook geen fietsers overheen
geleid zouden kunnen worden. Binnen een dijkvak waarin de dijk wordt versterkt is
het fietspad in gebruik voor vervoer en toegang tot het werk voor hulpdiensten. De
dijkwerkzaamheden, die per dag een stuk opschuiven, zijn niet goed af te schermen
van het fietspad, waardoor risico’s voor fietsers en wandelaars niet zijn uit te sluiten.
Voor de veiligheid is het daarom noodzakelijk om steeds delen van de dijk tot een
volgend knooppunt af te sluiten voor fietsers.

Er zijn verschillende alternatieven bekeken waarmee de Afsluitdijk passeerbaar blijft
voor fietsers en wandelaars: de inzet van een veerpont, een tijdelijke fietsbrug,
het afsluiten van een deel van de A7 en de inzet van een fietsbus. Het inzetten van
een veerpont is veilig mogelijk, maar betekent een langere reistijd (ten opzichte
van een bus) en is daardoor over langere afstanden geen reëel alternatief. Bovendien
is vervoer niet mogelijk bij slechte weersomstandigheden en bij zeer laag water. Een
tijdelijke fietsbrug zou over of direct langs de bouwput moeten lopen waar met kranen
wordt gewerkt. Dit is vanuit het oogpunt van veiligheid ongewenst. Op delen van de
dijk is slechts één rijstrook per richting beschikbaar, en daarmee is er geen rijstrook
beschikbaar om als fietspad in te zetten. Een fietsbus is een goed inzetbaar alternatief,
met als nadeel dat hij alleen op een beperkt aantal geschikte plaatsen kan stoppen.

In 2016 heeft Rijkswaterstaat de mogelijkheid dat het fietspad moet worden afgesloten
en vervangend vervoer zou kunnen worden ingezet, besproken met verschillende belangenorganisaties
zoals de ANWB, Fietsersbond en de regionale overheden. Zij gaven aan dat deze oplossing
niet de voorkeur heeft maar de keuze wel te begrijpen. Op dat moment was nog niet
bekend wanneer, hoe lang en op welke wijze een alternatieve verbinding voor fietsers
gerealiseerd zou worden.

Ik kies er voor om de A7 zo goed mogelijk open te houden en de veiligheid voor dijkwerkers
en gebruikers voorop te stellen. De fietsbus biedt geen fietservaring maar hij brengt
iedereen wel naar de overkant. Ook voor andere gebruikers van het fietspad, zoals
mindervalidenvoertuigen, is er alternatief vervoer beschikbaar.

Naar aanleiding van de vragen van uw Kamer en de reacties van wandelaars, recreatieve
fietsers en wielrenners heb ik afgelopen weken onderzocht of het toch mogelijk is
in 2019 (incidenteel) de dijk open te stellen voor fietsers en wandelaars. Met een
set van aanvullende maatregelen zoals verkeersbegeleiders bij de werkzaamheden, extra
afscherming van het bouwterrein en het wegverkeer bij de bruggen bij Den Oever tijdelijk
over 1 weghelft te laten rijden, is het mogelijk om de dijk in 2019 4 zondagen open
te stellen voor fietsers. Afhankelijk van werkzaamheden en in afstemming met fietsersbonden
zal bepaald worden welke zondagen hiervoor het meest geschikt zijn. Ik heb gekozen
voor zondagen omdat dan de verwachte impact voor het wegverkeer het minst is.

Voor 2020 en 2021 lijken de mogelijkheden voor openstelling beperkt maar zal ik te
zijner tijd bezien of zich hier ook kansen voordoen om fietsers en wandelaars incidenteel
veilig van de dijk gebruik te laten maken.

De afsluiting van het fietspad is nu voorzien tot 1 april 2022. De werkzaamheden aan
de Afsluitdijk duren tot eind 2022. Daarna kunnen fietsers en wandelaars naast het
bestaande fietspad ook gebruik maken van een nieuw fietspad aan de Waddenzeezijde
en uitzichtpunten, waarmee de Afsluitdijk nóg aantrekkelijker wordt.

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat,
C. van Nieuwenhuizen Wijbenga