Brief regering : Hoofdlijnen van het MIVD Jaarplan 2019

Nr. 178 BRIEF VAN DE MINISTER VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 18 februari 2019

Met deze brief informeer ik uw Kamer over de hoofdlijnen van het MIVD Jaarplan 2019.
Het gehele Jaarplan is een staatsgeheim gerubriceerd document en wordt daarom slechts
met de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD) gedeeld.

Nationale veiligheid en de rol van de MIVD

De huidige veiligheidssituatie is complex en buitengewoon onvoorspelbaar. De MIVD
verwacht dat de bedreiging van de Europese veiligheid de komende jaren substantieel
toeneemt en ook de Nederlandse veiligheids- en defensiebelangen zal raken. Naast bestaande
dreigingen die uitgaan van fragiele staten, jihadistisch terrorisme, regionale crises
en dergelijke, zal de dreiging van spionage en cyberaanvallen toenemen. Niet-statelijke
actoren zijn verantwoordelijk voor een groot deel van deze dreigingen, maar naar verwachting
neemt het aandeel van statelijke actoren daarin toe vanwege spanningen als gevolg
van groeiende geopolitieke tegenstellingen.

De Nederlandse krijgsmacht staat voor de taak om deze complexe en veelzijdige dreigingen
het hoofd te bieden in het kader van de bevordering van de internationale rechtsorde,
vredeshandhaving en het beschermen van de territoriale integriteit. Dit vereist een
uitstekende inlichtingenondersteuning door de MIVD. De MIVD doet onderzoek in binnen-
en buitenland op grond van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017
(Wiv 2017). Daarbij wordt onder andere intensief samengewerkt met buitenlandse partnerdiensten,
de AIVD, de NCTV en het DCC.

Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (Wiv2017)

Op 1 mei 2018 is de Wiv 2017 in werking getreden. Met deze wet zijn de bevoegdheden
van de diensten gemoderniseerd en de waarborgen voor de privacy aanzienlijk verstevigd
ten opzichte van de oude wet. In aanloop naar de inwerkingtreding van de wet is een
belangrijk deel van de capaciteit van de MIVD ingezet ter voorbereiding op de implementatie.
Inmiddels is gebleken dat de implementatie van de Wiv 2017 de MIVD zwaarder belast
dan bij de totstandkoming van de wet door de dienst is onderkend. De versterking van
de waarborgen grijpen nog dieper in op de kern van het werk van de dienst, namelijk
de verwerving en verdere verwerking van gegevens, dan vooraf verwacht.

Daarnaast geldt dat moderne en hoogwaardige ICT-faciliteiten zeer belangrijk zijn
voor een effectieve en Wiv-conforme taakuitvoering. Het aanpassen van de ICT-faciliteiten
en werkprocessen aan de nieuwe wet kost tijd en vraagt om investeringen waarbij ook
de achterstand op ICT-gebied moet worden weggewerkt. Dit heeft nadrukkelijk de volle
aandacht. Defensie investeert de komende jaren in ICT bij de MIVD, oplopend tot 20
miljoen euro extra structureel.

Een deel van de capaciteit van de MIVD zal in 2019 gaan naar een zorgvuldige implementatie
van de wet inclusief de daarin neergelegde essentiële waarborgen voor de bescherming
van de rechten van de burger. Gelijktijdig met de implementatie van het nieuwe wettelijke
kader dient de operationele taakuitvoering van de MIVD en daarmee de bescherming van
de nationale veiligheid doorgang te vinden. Deze combinatie vormt een uitdaging.

Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen- en Veiligheid

De MIVD doet onderzoek op basis van de Geïntegreerde Aanwijzing Inlichtingen- en Veiligheid
(GA I&V). De GA I&V beschrijft de behoefte aan inlichtingen door de verschillende
behoeftestellers en vormt daarmee de basis voor de jaarplannen van de MIVD en AIVD.
In 2018 is in nauwe samenwerking tussen de behoeftestellers en de diensten een nieuwe
GA I&V tot stand gekomen voor de periode 2019–2022. Dit is de eerste GA I&V onder
de Wiv 2017.

Prioriteiten en accenten 2019

De onderzoeken van de MIVD zijn niet alleen gericht op het inzichtelijk maken van
alle aspecten van bestaande, reeds gekende dreigingen, maar ook op tijdig onderkennen
en duiden van nog ongekende dreigingen.

Hieronder worden per aandachtsgebied de hoofdlijnen beschreven van het MIVD onderzoek.

Landenonderzoek

Het landenonderzoek biedt de Nederlandse overheid en krijgsmacht informatie en handelingsperspectief
ten behoeve van conflictpreventie en conflictbeheersing. De MIVD doet in 2019 onder
meer onderzoek naar Afghanistan, Mali, Syrië en Irak. Tevens wordt de inzet van Nederlandse
militairen in het kader van enhanced Forward Presence (eFP) ondersteund. Daarnaast doet de MIVD samen met de AIVD onderzoek naar de politieke
en sociaaleconomische crisis in Venezuela en de mogelijk uitstralingseffecten richting
het Koninkrijk.

Contraproliferatie en proliferatie van militaire technologie

Massavernietigingswapens vormen een grote bedreiging voor de internationale vrede
en veiligheid. Nederland heeft verdragen ondertekend die erop gericht zijn om de proliferatie
van dergelijke wapens tegen te gaan. De AIVD en de MIVD doen gezamenlijk onderzoek
naar landen die ervan worden verdacht dat zij, in strijd met die verdragen, werken
aan het ontwikkelen van massavernietigingswapens en hun overbrengingsmiddelen of daar
al over beschikken.

De MIVD doet tevens onderzoek naar militair technologische ontwikkelingen in andere
landen en de proliferatie van hoogwaardige militaire technologie en wapensystemen
naar crisisgebieden, zodat de Nederlandse krijgsmacht op de juiste wijze kan worden
uitgerust tegen bestaande en toekomstige dreigingen.

Spionage en beïnvloeding

Spionage, beïnvloeding en sabotage vormen een ernstige en groeiende dreiging voor
Nederland en zijn bondgenoten. Staten met grote geopolitieke ambities zijn op zoek
naar informatie om hun krijgsmacht te moderniseren, hun economie te versterken of
politieke besluitvorming te beïnvloeden. Het kan hierbij gaan om klassieke spionage,
maar ook om digitale spionage en, steeds vaker, een combinatie van beide. Hacken biedt
mogelijkheden voor sabotage en beïnvloeding van politieke en bestuurlijke besluitvorming
of de publieke opinie door het gebruik van gehackte informatie. Ook door middel van
overnames of investeringen trachten landen informatie te bemachtigen of strategische
afhankelijkheden te creëren.

Radicalisering en extremisme

Het onderzoek naar verschijnselen van radicalisering, van welke vorm dan ook, onder
Defensiepersoneel wordt gecontinueerd in 2019. Oogmerk van dit onderzoek is ongewenst
gedrag tijdig te signaleren. De MIVD adviseert over te treffen maatregelen om deze
dreigingen te signaleren en het hoofd te bieden. Het bevorderen van awareness en understanding vereist permanente aandacht.

Hoofdlijnen andere taken en doelstellingen 2019

Naast de hierboven beschreven prioriteiten en accenten, wordt hieronder inzicht gegeven
in de overige taken en doelstellingen voor 2019.

Veiligheidsonderzoeken

De MIVD heeft tot taak om veiligheidsonderzoeken uit te voeren, zoals bedoeld in de
Wiv en in de Wet veiligheidsonderzoeken (Wvo). Sinds 1 oktober 2018 werken de AIVD
en MIVD samen in de Unit Veiligheidsonderzoeken (UVO). Daarmee is uitvoering gegeven
aan de aanbeveling van de commissie-Dessens om een gemeenschappelijke organisatie
voor veiligheidsonderzoeken te vormen. In 2019 wordt invulling gegeven aan het advies
van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) om
het beleid van veiligheidsonderzoeken tussen de AIVD en de MIVD te harmoniseren.

Regeling algemene beveiligingseisen Defensieorderbedrijven (ABDO)

De ABDO-regeling schrijft voor dat Defensieorderbedrijven worden gescreend. Voor de
implementatie van omvangrijke materieelprojecten en de uitvoering van bepaalde diensten
is Defensie afhankelijk van derden. Naast de vereiste screening zal de MIVD in 2019
eveneens onderzoek doen naar spionage- en cyberactiviteiten die vreemde mogendheden
mogelijk tegen de Defensie industrie ontplooien. Een belangrijk aandachtspunt daarbij
zijn de bedrijven die actief betrokken zijn bij de vervangingstrajecten van defensiematerieel.
Het Ministerie van Defensie gaat met de Stichting Nederlandse Industrie voor Defensie
en Veiligheid (NIDV) intensiever samenwerken op het gebied van cybersecurity, met
als doelstelling de (digitale) beveiliging van de Nederlandse defensie-industrie te
versterken en de defensiebedrijven bewuster te maken van de dreiging.

Co-locatie AIVD en MIVD

Zoals vermeld in de jaarplanbrief van de AIVD die op 21 december 2018 (Kamerstuk 30 977, nr. 153) naar uw Kamer is gestuurd, zijn er een aantal ontwikkelingen die hebben geleid tot
een nieuwe studie naar de ruimtelijke inpassing van de gezamenlijke huisvesting op
de Frederikkazerne en naar de financiële consequenties. Deze studie kost iets meer
tijd dan verwacht. Wij zullen u daarover binnenkort informeren.

Rapportage en verantwoording

Met deze Jaarplanbrief geef ik u inzicht in de prioriteiten en accenten voor de MIVD
in 2019. Verantwoording over de uitvoering van het Jaarplan geven wij in het openbaar
door middel van het jaarverslag van de MIVD. Tussentijds rapporteren wij over de voortgang
via periodieke voortgangsrapportages. Deze voortgangsrapportages worden gedeeld en
besproken met de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten van uw Kamer.

De Minister van Defensie, A.Th.B. Bijleveld-Schouten