Brief regering : Fiche: Mededeling nieuwe Afrikaans-Europese alliantie voor duurzame investeringen en banen

Nr. 2712
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 oktober 2018

Overeenkomstig de bestaande afspraken ontvangt u hierbij 10 fiches, die werden opgesteld
door de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC).

Fiche: Verordening tot oprichting van het Europees kenniscentrum voor industrie, technologie
en onderzoek op het gebied van cyberbeveiliging en het netwerk van nationale coördinatiecentra
(Kamerstuk 22 112, nr. 2705)

Fiche: Verordening ter voorkoming van de verspreiding van online terroristische inhoud
(Kamerstuk 22 112, nr. 2706)

Fiche: Mededeling voorstel uitbreiding bevoegdheden EOM (Kamerstuk 22 112, nr. 2707)

Fiche: Pakket vrije en eerlijke verkiezingen (Kamerstuk 22 112, nr. 2708)

Fiche: Richtlijn betreffende het einde van de omschakeling tussen winter- en zomertijd
(Kamerstuk 22 112, nr. 2709)

Fiche: Mededeling Versterking van het Uniekader voor prudentieel en antiwitwastoezicht
voor financiële instellingen (Kamerstuk 22 112, nr. 2710)

Fiche: Gewijzigd voorstel tot aanpassing van de verordeningen m.b.t. de Europese Toezichthoudende
Autoriteiten en tot wijziging van de vierde anti-witwasrichtlijn (Kamerstuk 22 112, nr. 2711)

Fiche: Mededeling nieuwe Afrikaans-Europese alliantie voor duurzame investeringen
en banen

Fiche: Mededeling Naar een doeltreffendere financiële architectuur voor investeringen
buiten de EU (Kamerstuk 22 112, nr. 2713)

Fiche: Mededeling over efficiëntere besluitvorming in het GBVB (Kamerstuk 22 112, nr. 2714)

De Minister van Buitenlandse Zaken,
S.A. Blok

Fiche: Mededeling nieuwe Afrikaans-Europese alliantie voor duurzame investeringen
en banen

1. Algemene gegevens

a) Titel voorstel

Mededeling over een nieuwe Afrikaans-Europese alliantie voor duurzame investeringen
en banen: ons partnerschap voor investeringen en banen naar een hoger niveau tillen

b) Datum ontvangst Commissiedocument

12 september 2018

c) Nr. Commissiedocument

COM(2018) 643

d) EUR-Lex

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1536786252342&uri=C…

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Raad voor Regelgevingstoetsing

Niet opgesteld

f) Behandelingstraject Raad

Raad Buitenlandse Zaken

g) Eerstverantwoordelijk ministerie

Ministerie van Buitenlandse Zaken

2. Essentie voorstel

In de «Mededeling over een nieuwe Afrikaans-Europese alliantie voor duurzame investeringen
en banen: ons partnerschap voor investeringen en banen naar een hoger niveau tillen»
stelt de Commissie een «radicale verschuiving naar een logica die toegespitst is op
het economische potentieel van Afrika en de inzet van de particuliere sector» voor.
Hierbij is met name aandacht voor jongeren en demografische ontwikkelingen op het
continent en wordt, door middel van een ambitieus plan onder andere op het gebied
van strategische investeringen, gestreefd naar het creëren van 10 miljoen banen in
Afrika in de komende vijf jaar.

De Mededeling maakt deel uit van andere strategische beleidskaders die Europa en Afrika
verbinden, zoals de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDGs), de Agenda 2063 van de Afrikaanse
Unie, de EU Global Strategy, Europese Consensus inzake Ontwikkeling en de AU-EU Partnership
on Agriculture dat onder NL Voorzitterschap is opgezet. Verder sluit de mededeling
aan bij de uitvoering van afspraken gemaakt tijdens de laatste AU-EU top in Abidjan
in november 2017, de Afrikaanse pijler in het EU-onderhandelingsmandaat voor Post-Cotonou
en het Europese nabuurschapsbeleid gericht op Noord-Afrika. Daarnaast bouwt de strategie
voort op conclusies van de Europese Raad van 28 juni jl. en de voorstellen voor het
aanstaande Meerjarige Financieel Kader (MFK). De mededeling verwijst ook naar de gedeelde
verantwoordelijkheid op het gebied van migratie en mobiliteit en de relevantie van
de alliantie voor EU-Afrika samenwerking op het gebied van terugkeer, overname en
re-integratie.

De Mededeling gaat in op vijf terreinen van de alliantie, waaronder in totaal 10 actiepunten
worden geformuleerd:

1. Op het terrein van strategische investeringen om werkgelegenheid en een sterkere rol voor de particuliere
sector te creëren noemt de mededeling drie acties:

(i) Er zou meer steun voor Afrika moeten komen om strategische investeringen te kanaliseren
via blending en garanties. In dit kader wordt verwezen naar de bestaande initiatieven zoals het
Externe Investeringsplan (EIP) en de oprichting van het Europees Fonds voor duurzame
ontwikkeling (EFSD). Hier zou volgens de Commissie ook in het komende Meerjarig Financieel
Kader (MFK) meer (financiële) ruimte voor moeten zijn.

(ii) Om maximaal effect te creëren wordt daarnaast voorgesteld kansen te ondersteunen voor
waardeketens op nationaal en regionaal niveau via banen- en groeipacten. Hiertoe zouden
gezamenlijke inspanningen rond de meest beloftevolle waardeketens aangestuurd moeten
worden.

(iii) Ten slotte stelt de Commissie op dit gebied voor sectorale taakgroepen van Afrikaanse
en Europese publieke en particuliere financiële instellingen en universiteiten onder
leiding van de Commissie op te richten, om expertise, advies en aanbevelingen te versterken.
Dit zou moeten leiden tot strategieën om sectoraal beleid en hervorming van de regelgeving
in Afrikaanse landen te bevorderen en de hieraan verbonden Europese publieke en particuliere
investeringen te faciliteren. De mededeling benoemt op dit gebied een aantal resultaten
die de Commissie met deze acties beoogt te behalen. Tussen nu en 2020 zullen in Afrika
en de nabuurschapslanden investeringen voor een waarde van EUR 44 miljard gerealiseerd
moeten worden, waardoor concreet de volgende resultaten zouden moeten worden behaald:

• 30 miljoen mensen en ondernemingen zouden toegang moeten krijgen tot elektriciteit;

• 24 miljoen mensen zouden toegang moeten krijgen tot wegen die berijdbaar zijn in alle
seizoenen;

• En er zouden 3,2 miljoen banen moeten worden gecreëerd in Afrika.

2. Ten aanzien van het tweede thematische gebied van de mededeling, investeren in opleiding en vaardigheden, wordt specifiek verwezen naar het afstemmen van vaardigheden met de behoefte van
de Afrikaanse arbeidsmarkt en het vergroten van de toegang tot onderwijs, vooral voor
meisjes en vrouwen. De Commissie stelt voor, in overeenstemming met de continentale
onderwijsstrategie voor Afrika van de Afrikaanse Unie (2016–2025), meer te investeren
in onderwijs. Hiertoe zal de EU:

(iv) een belangrijk initiatief op het gebied van opleiding en ontwikkeling van vaardigheden
van de Afrikaanse Unie, gericht op de ontwikkeling van een gemeenschappelijk kwalificatiekader
voor het Afrikaanse continent ondersteunen; en

(v) de ontwikkeling van vaardigheden op nationaal niveau ondersteunen om deze in overeenstemming
te brengen met strategische ontwikkelingskeuzes voor elk land.

Ook op dit gebied wordt een aantal beoogde resultaten genoemd:

– Tussen nu en 2020 zouden 35.000 studenten en onderzoekers uit Afrika gebruik hebben
gemaakt van Erasmus+, waarmee tegen 2027 het aantal deelnemers op 105.000 zou staan;

– Tussen nu en 2020 zouden 750.000 mensen een technische en beroepsopleiding voor ontwikkeling
van vaardigheden hebben genoten.

3. Op het gebied van een gunstig investerings- en ondernemingsklimaat zijn vrede, veiligheid en stabiliteit vereisten om Afrika bij het aantrekken van
investeringskapitaal sterker te laten concurreren in de wereld. In de mededeling worden
daarom tevens voorstellen gedaan tot:

(vi) versterkte dialoog en samenwerking met de Afrikaanse partners over het investerings-
en ondernemingsklimaat. Er zal daarbij gebruik gemaakt worden van EU-instrumenten
op het gebied van technische assistentie en informatie-uitwisseling (zoals twinning1) en daarnaast meer EU-steun voor hervormingen in het investerings- en ondernemingsklimaat
worden geboden.

4. Ten aanzien van het bevorderen van economische integratie en handel in Afrika op regionaal en continentaal niveau en het stimuleren van handelsbetrekkingen
met de EU zal de EU:

(vii) onderhandelingen voor de vrijhandelsruimte op het Afrikaanse continent financieel
en technisch ondersteunen.

(viii) intra-Afrikaanse en Europees-Afrikaanse handel versterken en op lange termijn streven
naar een vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Afrika. Ter voorbereiding hierop
dienen de Economische-Partnerschapsovereenkomsten (EPA’s) volledig worden benut.

(ix) aanvullende ondersteuning van connectiviteit binnen Afrika en tussen de EU en Afrika
voorstellen. Hierbij wordt gedacht aan het bevorderen van de basisinfrastructuur,
waaronder breedband en elektronische infrastructuren.

5. Om de alliantie te bestendigen wordt ook verwezen naar de middelen die de bovengenoemde acties moeten ondersteunen. Hiertoe voorziet de Commissie (x)
een omvangrijk pakket van financiële middelen voor Afrika in lijn met het voorgestelde
instrument voor Nabuurschapsbeleid, Ontwikkeling en Internationale Samenwerking (NDICI)
in het toekomstige Meerjarige Financieel Kader (MFK) van de EU.

4. Nederlandse positie ten aanzien van het voorstel

a) Essentie Nederlands beleid op dit terrein

De Nederlandse inspanningen in Afrika zijn geconcentreerd op de regio’s West-Afrika/Sahel,
de Hoorn van Afrika en Noord-Afrika, zoals beschreven in de beleidsnota Investeren in Perspectief
2. Hierbij wordt een geïntegreerde benadering beoogd, gericht op de aanpak van grondoorzaken
van extreme armoede, het voorkomen van conflicten en het tegengaan van instabiliteit
en onveiligheid. Dit dient in samenwerking met de landen zelf te gebeuren, en in afstemming
met andere belangrijke donorlanden en de EU. Het bieden van perspectief op een toekomst
met werk, onderwijs, gelijke kansen en veiligheid voor de snelgroeiende groep jongeren
in deze focusregio’s is daarbij prioritair. Nederland zet zich in het bijzonder in
voor de versterking van de positie van vrouwen en meisjes en pleit voor het bevorderen
van waarden zoals democratie, mensenrechten, gelijkheid, rechtsstatelijkheid, gerechtigheid
en sterke instituties op alle niveaus. Het is van belang dat meer investeringen worden
gegenereerd, met het oog op het vergroten van werkgelegenheid voor jongeren, vrouwen
en migranten in Afrika. Met name de landbouwsector biedt grote kansen op dit gebied.
Het bevorderen van economische groei door een beter macro-economisch en investeringsklimaat
is daarbij essentieel. Naast de inzet op het bevorderen van investeringen, richt Nederland
zich in Afrika ook op het tegengaan van irreguliere migratie, de aanpak van mensenhandel
en mensensmokkel, bescherming en opvang in de regio, het bevorderen van legale vormen
van migratie (ook regionaal en continentaal), terugkeer en re-integratie.

Een sterk EU-Afrika partnerschap, dat gestoeld is op gelijkwaardigheid en een pragmatische
relatie, is noodzakelijk om de Nederlandse beleidsdoelstellingen te behalen. De EU
en Afrika hebben grote gemeenschappelijke belangen en uitdagingen op het gebied van
vrede, veiligheid, armoedebestrijding, klimaatverandering en het creëren van banen
en kansen voor de jeugd. Het belang van een veilig, stabiel en welvarend Afrika is
daarnaast door de omvang van de irreguliere migratie richting Europa in de afgelopen
jaren voor de EU eens te meer duidelijk geworden. Ook op economisch vlak is een sterk
EU-Afrika partnerschap belangrijk. Europa is immers de grootste investeerder in Afrika
en opkomende markten in Afrika bieden vele kansen voor het Europese en Nederlandse
bedrijfsleven, o.a. op het gebied van agribusiness, logistiek, opslag, landbouwverwerking,
duurzame verlichting en smart city lighting, waterbeheer en kustbeheer. Nederland vindt het daarbij belangrijk dat het EU-Afrika
partnerschap is gebaseerd op zowel de Europese als de Afrikaanse belangen.

b) Beoordeling + inzet ten aanzien van dit voorstel

Nederland is positief over de in de mededeling voorgestelde nieuwe Afrikaans-Europese
alliantie voor duurzame investeringen en banen. De focus van de mededeling op investeringen
om werkgelegenheid, en een sterkere rol voor de particuliere sector te realiseren,
sluit goed aan bij de Nederlandse inzet. Er wordt terecht gewezen op de verwachte
demografische groei in Afrika en de kansen en het potentieel die voortkomen uit de
sterke economische vooruitgang van Afrika gedurende de laatste twee decennia. In de
mededeling worden sectoren die een meerwaarde creëren en een groot potentieel voor
duurzame banen hebben als prioritair gezien. Dit sluit aan bij de bijzondere aandacht
van Nederland voor landbouw in Afrika, gezien de vele kansen van deze sector.

Nederland is ook positief over de aandacht voor opleidingen en vaardigheden in de
mededeling. De inzet op toegang tot kwalitatief goed onderwijs, vooral voor meisjes
en vrouwen, sluit aan bij de Nederlandse prioriteiten. Om jongeren uit te rusten met
passende vaardigheden is een goede aansluiting nodig tussen de vaardigheden die jongeren
in het secundair en hoger onderwijs opdoen en de behoeften van de lokale arbeidsmarkt.
De voorgestelde acties kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Daarnaast blijft
onderwijs in basisvaardigheden belangrijk. Zo steunt de EU het Global Partnership for Education, een wereldwijd fonds voor onderwijs in ontwikkelingslanden, waaraan ook Nederland
bijdraagt.

Nederland kan zich ook vinden in de nadruk op het versterken van het ondernemings-
en investeringsklimaat om duurzame investeringen te faciliteren en aan te trekken,
zowel op nationaal als subnationaal niveau. Op dit gebied zet Nederland zich bijvoorbeeld
ook in voor het bevorderen van waarden zoals rechtsstatelijkheid en sterkte instituties
en (lokale) overheden, ook omdat dit een rol speelt in de beslissingen van investeerders.

De mededeling gaat ook in op het belang van economische integratie en handel. Nederland
vindt het terecht dat de EU inzet op het stimuleren van het economisch integratieproces
op regionaal en continentaal niveau in Afrika en het stimuleren van de handelsbetrekkingen
van Afrika met de EU. De mededeling verwijst in dat kader, op de lange termijn, naar
een intercontinentaal handelsakkoord tussen de EU en Afrika. Hier gaan nog veel stappen
aan vooraf, zoals de tenuitvoerlegging van de African Continental Free Trade Area, de vrijhandelsruimte op het Afrikaanse continent. Deze stappen dragen bij aan het
stimuleren van intra-Afrika handel en het creëren van nauwere economische verwevenheid
tussen Afrikaanse landen. Daarnaast is het van belang dat bestaande handelsakkoorden,
zoals de economische partnerschapsakkoorden in de regio, optimaal benut worden. Deze
vormen immers de bouwblokken voor een mogelijk toekomstig intercontinentaal akkoord.

De mededeling verwijst wat Nederland betreft terecht naar een gezamenlijke benadering
van de relatie tussen de EU en Afrika, ook op het gebied van mobiliteit en (irreguliere)
migratie. Een gecoördineerde benadering waarbij verschillende instrumenten worden
ingezet is van belang voor betere samenwerking met landen van herkomst, doorgang en
bestemming, en draagt ook bij aan de algemene stabiliteit, hetgeen gunstig is voor
duurzame investeringen. Het omgekeerde is ook waar: de alliantie gericht op duurzame
investeringen en banen is onderdeel van een gedeelde verantwoordelijkheid om de grondoorzaken
van irreguliere migratie en gedwongen verplaatsing aan te pakken. De mededeling geeft
op juiste wijze aan dat deze benadering ook de samenwerking op het gebied van terugkeer,
overname en re-integratie van irreguliere migranten uit Europa dient te verbeteren.

Onderdelen van de mededeling maken deel uit van de onderhandelingen over het MFK.
Nederland hecht eraan dat de besprekingen over de Afrikaans-Europese alliantie niet
vooruitlopen op de integrale besluitvorming betreffende het MFK. De beleidsmatige
inzet van Nederland bij de Afrikaans-Europese alliantie zal ondersteunend moeten zijn
aan de Nederlandse inzet in de MFK-onderhandelingen, te weten een ambitieus gemoderniseerd
en financieel houdbaar MFK. Dit vraagt scherpe keuzes, én bezuinigingen.

c) Eerste inschatting van krachtenveld

De EU-lidstaten zijn over het algemeen positief over een versterkt partnerschap tussen
de EU en Afrika met speciale aandacht voor investeringen en banen. De meeste lidstaten
zijn het erover eens dat het noodzakelijk is om de relatie met Afrika te versterken
en meer te investeren in innovatieve financieringsmiddelen om de duurzame ontwikkelingsdoelen
(SDGs) te behalen en de gezamenlijke uitdagingen op het gebied van armoedebestrijding,
instabiliteit, en klimaatverandering het hoofd te bieden.

5. Grondhouding ten aanzien van bevoegdheid, subsidiariteit, proportionaliteit, financiële
gevolgen en gevolgen op het gebied van regeldruk en administratieve lasten

a) Bevoegdheid

De grondhouding van Nederland ten aanzien van de bevoegdheid voor de mededeling is
positief. De mededeling raakt aan meerdere bevoegdheden van de EU, maar ziet vooral
op het beleidsterrein van de ontwikkelingssamenwerking. Op dit terrein is sprake van
gedeelde bevoegdheden van de EU en de lidstaten (artikel 4, lid 4 VWEU). De EU is
daarmee bevoegd voor de inzet die in de mededeling wordt genoemd. De lidstaten blijven
op het gebied van ontwikkelingssamenwerking bevoegd hun eigen beleid te voeren.

b) Subsidiariteit

De Nederlandse grondhouding t.a.v. de subsidiariteit van dit voorstel is positief.
De EU is in de positie om op een geïntegreerde manier beleid te ontwikkelen en uit
te voeren door het brede Europese instrumentarium op het gebied van handel, ontwikkeling
en investeringen. De EU kan vanwege haar gewicht meer bereiken dan individuele lidstaten
afzonderlijk. Bilateraal werkt Nederland niet met alle Afrikaanse landen samen, en
Nederland heeft niet in alle Afrikaanse landen een vertegenwoordiging. De inzet van
de EU heeft daarom meerwaarde ten opzichte van enkel optreden op lidstaatniveau.

c) Proportionaliteit

De grondhouding ten opzichte van de proportionaliteit is positief. De voorgestelde
acties gaan niet verder dan nodig is om de gestelde doelen te bereiken. De mededeling
ligt in het verlengde van eerder voorgesteld beleid.

d) Financiële gevolgen

De mededeling voorziet geen financiële gevolgen. De financiële invulling zal per individueel
actiepunt door de EU-lidstaten in de relevante voorbereidende raadswerkgroepen en
raden besproken worden. De financiering is voorzien uit bestaande EU-instrumenten.
Nederland zal de financiële lasten scherp blijven beoordelen.

Nederland is van mening dat eventuele EU-middelen gevonden dienen te worden binnen
de in de Raad afgesproken financiële kaders van de EU-begroting 2014–2020 en dat deze
moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de EU-jaarbegroting. Daarnaast zullen
eventuele budgettaire gevolgen voor de Nederlandse begroting worden ingepast op de
begroting van het beleidsverantwoordelijke departement, conform de regels van de budgetdiscipline.

Onderdelen van de mededeling maken deel uit van de onderhandelingen over het toekomstig
Meerjarig Financieel Kader (MFK). Nederland hecht eraan dat besprekingen over de Afrikaans-Europese
alliantie niet vooruitlopen op de integrale besluitvorming betreffende het MFK. De
beleidsmatige inzet van Nederland bij de Europees-Afrikaanse alliantie zal ondersteunend
moeten zijn aan de Nederlandse inzet in de MFK-onderhandelingen, te weten een ambitieus,
gemoderniseerd en financieel houdbaar MFK.

e) Gevolgen voor regeldruk, administratieve lasten en concurrentiekracht

Geen