Debat over de stikstofproblematiek

17 oktober 2019, debat - De Kamer debatteert met de ministers Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) en staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken) over de problemen door stikstofneerslag.

Hoe valt herstel van de natuur te combineren met het geven van een toekomst aan de veehouderij, het bouwen van woningen en het aanleggen van infrastructuur? Die vraag werd actueel na de uitspraak van de Raad van State over het stikstofbeleid van de overheid. Veel bouw- en infrastructuurprojecten zijn hierdoor stilgevallen.

Niet alles kan, concludeerde een commissie onder leiding van oud-minister Remkes. Vooral rond kwetsbare natuurgebieden moet de stikstofneerslag omlaag. "Drastische maatregelen" zijn volgens de commissie nodig om de natuur de kans te geven zich te herstellen. Waarschijnlijk ook in de landbouw, omdat die naar schatting meer dan 40% van de stikstofuitstoot veroorzaakt.

We moeten zorgen dat de natuur herstelt, zegt Schouten, en tegelijkertijd voorkomen dat woningbouw en andere activiteiten stilvallen. Maar het probleem is niet met één grote klap op te lossen. Het gaat volgens haar in kleine stapjes en met een gebiedsgerichte aanpak. Verlaging van de maximumsnelheid rond natuurgebieden kan daaraan volgens Van Nieuwenhuizen bijdragen.

Toekomst veehouderij

Boeren zijn niet schuldig aan het stikstofprobleem, benadrukt Harbers (VVD). Ze moeten volgens hem zelf kiezen: stoppen, doorgaan of verplaatsen. De overheid moet die verschillende keuzes ondersteunen, financieel maar ook door regels af te schaffen die innovatie belemmeren. Gebruik innovaties om ammoniakvorming bij de bron te voorkomen, oppert Bisschop (SGP).

We moeten eerlijk zijn, zegt Klaver (GroenLinks): de veestapel zal krimpen. Maar het probleem mag niet alleen op het bordje van de boeren terechtkomen. Daarom moeten er ook maatregelen worden genomen waardoor ze een eerlijke prijs voor hun producten krijgen.

Boeren kunnen stoppen of investeren in verduurzaming en overstappen naar circulaire landbouw, zegt De Groot (D66). Dik (ChristenUnie) betoogt dat die omslag samen met de boeren moet worden gemaakt. Vrijwilligheid is het uitgangspunt, maar in individuele gevallen sluit De Groot gedwongen sanering niet uit.

Gedwongen krimp van de veestapel ga ik niet meemaken, benadrukt Geurts (CDA). Hij wil, net als Dik (ChristenUnie), dat niet alleen de landbouw maar ook andere sectoren, zoals industrie en luchtvaart, bijdragen aan het oplossen van het probleem.

Geen probleem?

Het saneren van boerenbedrijven is pure kapitaalvernietiging, betoogt Kops (PVV). In zijn ogen is er helemaal geen stikstofproblematiek: het gaat om een juridisch en politiek probleem dat is veroorzaakt door waanideeën en EU-regeltjes.

Het is een boekhoudkundig probleem en geen probleem voor de natuur, stelt Baudet (FvD). Stikstof zorgt in zijn ogen niet voor minder maar voor een andersoortige natuur. Maar dat is dan een natuur waaruit de diversiteit verdwijnt, werpt Ouwehand (PvdD) tegen: soorten sterven uit.

In het verleden zijn trucs gebruikt om het stikstofprobleem weg te definiëren, concludeert Van Otterloo (50PLUS). Daardoor zitten we nu volgens hem met "de gebakken peren” en moet de regering nu komen met effectief beleid.

Provincies

Wie is er verantwoordelijk voor het nemen van maatregelen om de stikstofneerslag te beperken, de regering of de provincies? Volgens Klaver (GroenLinks) heeft een brief van minister Schouten geleid tot onduidelijkheid daarover.

Er is een volstrekt chaotische situatie ontstaan, stelt Futselaar (SP). We hebben volgens hem geen tijd voor "een proces om te komen tot een aanpak". Er is een gebrek aan leiderschap, zo sluit Moorlag (PvdA) zich daarbij aan. Beide woordvoerders willen dat er geld beschikbaar komt om snel de noodzakelijke maatregelen te nemen.

Er zijn dingen niet goed gegaan, zegt Schouten, waarna er een goed gesprek is geweest met de provincies: we staan samen aan de lat. De minister streeft naar eenduidige regels, maar dit betekent niet dat alle provincies op hetzelfde uitkomen.

Latente ruimte

Sommige boeren hebben minder dieren dan ze volgens hun vergunning mogen houden. Als ze die ruimte alsnog gebruiken, gaat de stikstofuitstoot omhoog in plaats van omlaag. Kunnen we dat voorkomen?

Bisschop (SGP) vindt dat latente ruimte niet zomaar mag worden afgepakt. Maar groei van de stikstofuitstoot is door de rechter verboden, zegt Ouwehand (PvdD). Daarom moet er zo snel mogelijk geld komen om latente ruimte in vergunningen af te romen en boeren daarvoor te compenseren.

Drempelwaarde

Enkele andere Europese landen hebben een drempelwaarde voor stikstofuitstoot vastgesteld waaronder geen vergunning nodig is. Om de bouw van woningen weer mogelijk te maken zou ook Nederland dat moeten doen, stelt Geurts (CDA). In bepaalde gevallen kan het een oplossing zijn, denkt staatssecretaris Knops. Zo'n drempelwaarde zou volgens Futselaar (SP) in ieder geval ook moeten gelden voor vitale infrastructuur.

De minister zou het Duitse model, met een hoge drempelwaarde, aan de Raad van State moeten voorleggen, suggereert Baudet (FvD). Maar volgens Schouten ligt de vraag over het invoeren van een drempelwaarde daar al. Die is volgens haar overigens alleen juridisch houdbaar als ook voldoende maatregelen genomen worden om de stikstofneerslag te beperken.

De Kamer stemt op 29 oktober over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist