Debat over de problematiek rondom de terugkeer van jihadi’s

25 juni 2019, debat - Wat te doen met jihadisten die willen terugkeren uit voormalig IS-gebied? Hoe moeten zij worden berecht? De Kamer debatteert erover met de ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Blok (Buitenlandse Zaken).

Het IS-kalifaat in Syrië en Irak viel begin 2019. Het is kabinetsbeleid dat Nederlandse IS-strijders en hun kinderen in principe niet worden opgehaald uit onveilige gebieden.

Het kabinet maakte onlangs een uitzondering. Met behulp van een Franse missie werden twee weeskinderen uit Noord-Syrische kampen naar Nederland gebracht.

Grapperhaus noemt het vraagstuk van de terugkeerders een “buitengewoon complex dossier”, dat raakt aan de “nationale veiligheid, de internationale rechtsorde, de Nederlandse rechtsstaat en de levens van mannen, vrouwen en kinderen”.

Kinderen

Zo'n 200 kinderen met een Nederlandse link verblijven op dit moment in Syrië en Turkije, onder andere in Koerdische kampen. Maak een einde aan hun erbarmelijke situatie en bekijk het voorstel van de Kinderombudsman om hen naar Nederland te halen serieus, vragen Ploumen (PvdA) en Van Ojik (GroenLinks). Sjoerdsma (D66) wijst op het gevaar dat zij radicaliseren als zij in de kampen blijven.

Meewerken aan terugkeer van deze kinderen impliceert op den duur hereniging met hun ouders, zo beschrijft Drost (ChristenUnie) het dilemma. Dat recht op hereniging volgt onder andere uit internationale verdragen. Het scheiden van ouders en kinderen ligt juridisch complex, bevestigt Grapperhaus. De minister wil wel nader in gesprek met de ombudsman.

Terugkeer

Toen ze naar IS-gebied vertrokken, verspeelden de jihadisten alle rechten in “het prachtige land dat we met z'n allen hebben opgebouwd”, vindt Laan (VVD). Trek daarom het paspoort van deze uitreizigers in, stelt de VVD'er voor, net als De Graaf (PVV), Van Toorenburg (CDA) en Hiddema (FvD). In 2017 is een wet aangenomen die dat in het belang van de nationale veiligheid mogelijk maakt voor jihadisten met een dubbele nationaliteit.

Doe er alles aan om ze buiten de deur te houden, zegt Hiddema (FvD). De Graaf (PVV) vreest dat jihadisten via andere Schengenlanden Nederland binnenkomen en wil daarom de grenzen sluiten. Grapperhaus ziet meer in internationale samenwerking, omdat andere landen ook met geradicaliseerde terugkeerders te maken hebben.

Paspoorten intrekken verbetert de nationale veiligheid niet, denken Van Ojik (GroenLinks) en Sjoerdsma (D66). Terugkeerders zouden alsnog het land onder de radar kunnen proberen binnen te komen. Ploumen (PvdA) waarschuwt voor een "ongecontroleerde exodus" als het de Koerden niet langer lukt om IS-strijders gevangen te houden.

Berechting

"Een illusie", noemt Hiddema (FvD) het idee dat berechting van jihadisten in Nederland mogelijk is: het is lastig om bewijs te vergaren en verhalen te verifiëren. Laan (VVD) en Van Toorenburg (CDA) vragen de regering om in te zetten op lokale berechting. Een VN-tribunaal ziet Drost (ChristenUnie) als de beste optie. Sjoerdsma (D66) vraagt om een plan B als dit tribunaal er niet komt.

Berechting in de regio waar de misdrijven plaatsvonden heeft de voorkeur van het kabinet, zegt minister Blok. De minister zou het liefst in VN-verband opereren, maar in ieder geval China en Rusland steunen dat niet.

Van Toorenburg (CDA) wil dat IS-strijders worden vervolgd voor het plegen van genocide. Zeker in het geval van de jezidi's is er aanleiding om daaraan te denken, bevestigt Blok, maar de VN-Veiligheidsraad of een internationale rechtbank moet dat officieel vaststellen.

De Kamer stemt op 2 juli over de ingediende moties.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort
  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
  • Kijk debatten terug via Debat Gemist