Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat voor het aangegeven
jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting
voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de
Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten
vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel
B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting
voor het totaal van de algemene uitkering is opgenomen.

Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting
voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen
is opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat
af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
F. Rijkaart

De Staatssecretaris van Financiën
E.H.J. Heijnen

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

Voor u ligt de suppletoire begroting september van het gemeentefonds. De suppletoire
begroting september geeft een beeld van de uitvoering van de begroting voor het jaar
2025. De stand wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting 2025.

Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige
en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens
van € 30 mln.

2. Beleid

2.1. Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 1 Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (suppletoire begroting september)
(bedragen x € 1.000)

Uitgaven 2025

Vastgestelde begroting 2025

44.896.000

Stand 1e suppletoire begroting 2025

46.255.633

Belangrijkste suppletoire mutaties

1) Ruimte onder plafond BCF 2025

428.279

2) Implementatie Pwet in balans

36.325

3) Verhoging begeleidingsbudget Beschut Werk

34.257

4) Uitvoering Sociale Agenda Groningen en Noord-Drenthe

28.172

5) Hervormingsagenda Jeugd 2023 en 2024

728.000

6) Vervroegde Tweede Kamer verkiezingen

60.000

Overige mutaties

41.044

Stand suppletoire begroting september 2025

47.611.710

Toelichting

1) Ruimte onder plafond BCF 2025

De ontwikkeling van het BTW-compensatiefonds (BCF) en het bijbehorende plafond leiden
conform het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO met ingang van 2015 tot een toename of
afname van de algemene uitkering van de fondsen. Voor 2025 is vooralsnog sprake van
ruimte onder het plafond, met als gevolg een toevoeging aan de algemene uitkering
van € 428 mln.

2) Implementatie Pwet in balans

Voor de implementatie van het wetsvoorstel Participatiewet in balans met beoogde inwerkingtreding
per 1 januari 2026 wordt voor de periode 2025–2030 in totaal € 58 mln. overgemaakt
naar het cluster Participatie. Het gaat om € 36 mln. in 2025.

3) Verhoging begeleidingsbudget Beschut Werk

In de Voorjaarsnota is besloten tot een ophoging van de rijksbijdrage beschut werk
aan het Gemeentefonds. Dit vraagt een wetswijziging welke waarschijnlijk per 1 januari
2028 inwerking zal treden. Vanaf de inwerkingtreding zullen de extra middelen via
het budget voor bijstand en loonkostensubsidies (SPUK) toegekend worden aan gemeenten.
Tot die tijd zullen de extra middelen via de rijksbijdrage beschut werk aan gemeenten
toegekend worden. Het gaat om een overboeking van € 34 mln. in 2025 oplopend tot € 39
mln. in 2027 van het Ministerie van SZW.

4) Uitvoering Sociale Agenda Groningen en Noord-Drenthe

In het kader van de Sociale Agenda, aangekondigd in Nij Begun, worden voor 2025 en
2026 respectievelijk € 28 mln en € 62 mln. voor de uitvoering overgeheveld aan de
gemeente Groningen van het Ministerie van BZK. De Sociale Agenda bestaat uit 16 maatregelen
die ten goede komen aan de leefbaarheid, onderwijskwaliteit, armoedebestrijding, gezondheid
en arbeidsparticipatie van inwoners. De gemeente Groningen is, zoals afgesproken in
een door de regio opgesteld convenant, als budgethouder verantwoordelijk voor de verdeling
van de middelen welke nu worden overgeheveld.

5) Hervormingsagenda Jeugd 2023 en 2024

Naar aanleiding van de eerdere afspraken in het voorjaar met de VNG heeft het kabinet
besloten tot compensatie van de incidentele tekorten 2023 en 2024 in de jeugdzorg.
Gemeenten ontvangen in totaal 728 mln van het Rijk die ze kunnen inzetten ter ondersteuning
van de transformatie van de Jeugdhulp conform de afspraken in de Hervormingsagenda.
Het gaat dan om het versterken van de sociale basis en stevige lokale teams, met tevens
aandacht voor het verbeteren van kind- en gezinsbescherming en de bredere integrale
aanpak sociaal domein.

6) Vervroegde Tweede Kamerverkiezingen

Het kabinet stelt eenmalig € 60 mln. beschikbaar aan gemeenten voor de organisatie
van de vervroegde Tweede Kamerverkiezing op 29 oktober 2025. Het kabinet heeft hierover
besloten na overleg met de VNG. Deze eenmalige vergoeding is aanvullend op de vergoeding
die gemeenten jaarlijks via het Gemeentefonds krijgen voor de uitvoering van hun wettelijke
taken bij het organiseren van verkiezingen.

3. Beleidsartikel

3.1. Artikel 1 Gemeentefonds

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid Artikel 1 Gemeentefonds (bedragen x € 1.000)

Stand begroting (eerste suppletoire) (1)

Mutaties suppletoire begroting september (2)

Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)

Verplichtingen

46.121.449

1.356.077

47.477.526

Uitgaven

46.255.633

1.356.077

47.611.710

Financiering gemeenten

Bijdrage aan medeoverheden

Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen

41.032.363

1.246.774

42.279.137

Decentralisatie-uitkeringen

1.296.766

75.003

1.371.769

Integratie-uitkering Voogdij 18+

1

0

1

Integratie-uitkering Beschermd wonen

1.833.044

0

1.833.044

Integratie-uitkering Participatie

2.090.497

34.300

2.124.797

Integratie-uitkeringen Overig

1

0

1

Kosten Financiële verhoudingswet

Opdrachten

Onderzoeken verdeelsystematiek

2.111

0

2.111

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

Onderzoeken verdeelsystematiek

850

0

850

Ontvangsten

46.255.633

1.356.077

47.611.710

Toelichting

Algemeen

De voorliggende suppletoire begroting september 2025 voor het gemeentefonds bevat
de voorgestelde wijzigingen in de begroting 2025 ten opzichte van de stand van de
eerste suppletoire begroting 2025.

Algemene uitkering

De mutatie op de algemene uitkering heeft met name betrekking op het toedelen van
het aandeel van gemeenten in de voorlopige ruimte onder het plafond van het BTW-compensatiefonds
(BCF) voor 2025 (€ 428 mln.) de implementatie van de Pwet (€ 36 mln.) en de correctie
mutatie op kinderopvang pleegouders (€ – 10,7 mln.).

Decentralisatie-uitkeringen

De mutatie op de decentralisatie-uitkeringen heeft betrekking op diverse onderwerpen.
Dit betreft onder meer Uitvoering Sociale Agenda Groningen en Noord-Drenthe agenda
(€ 28 mln.), de Spreidingswet (€ 15 mln.)en dakloze EU burgers (€ 7 mln.).

Integratie-uitkeringen

De mutatie op de integratie-uitkeringen (IU) heeft betrekking op de verhoging van
het begeleidingsbudget beschut werk IU Beschermd Wonen (€ 34 mln.).