Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kostic, Thijssen, Rooderkerk, Bamenga, Postma, Gabriëls, Wingelaar, Teunissen en Koekkoek over de MER Tata Steel en misleidende communicatie over uitstootcijfers

Antwoord van Staatssecretaris Aartsen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens
de Minister van Klimaat en Groene Groei (ontvangen 15 september 2025).

Inleiding:

In reactie op de openstaande toezegging aan het lid Kostić1, ga ik hieronder ook in op de gevolgen van de Greenpeace-uitspraak op de maatwerkafspraak
met Tata Steel Nederland.

Greenpeace uitspraak

Op 22 januari 2025 heeft de rechtbank Den Haag uitspraak gedaan in de bodemprocedure
van Greenpeace Nederland over de maatregelen die de Staat treft om de stikstofbelasting
te verminderen.2 In de Kamerbrief van 22 januari jl. is door de Minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid
en Natuur in algemene zin een eerste duiding van deze uitspraak gegeven.3 De rechtbank geeft de Staat een bevel om uiterlijk op 31 december 2030 het met het
huidige beleid nog niet gerealiseerde deel van het stikstofdoel van 50% onder de kritische
depositiewaarde te brengen. De Staat is tegen deze uitspraak in beroep gegaan. De
uitspraak is uitvoerbaar bij voorraad. Dit betekent dat de Staat direct uitvoering
moet geven aan het rechtelijke bevel en de uitkomst van het hoger beroep niet kan
afwachten.

De uitspraak van de rechtbank Den Haag is gericht tot de Staat en niet tot een individueel
bedrijf. Het is dus de verantwoordelijkheid van de Staat om voldoende maatregelen
te nemen. Daarom heeft deze uitspraak op dit moment geen directe gevolgen voor individuele
bedrijven, en dus ook niet voor Tata Steel. De demissionair Minister van Landbouw,
Visserij, Voedselzekerheid en Natuur informeert de Kamer regelmatig over de voortgang
van de opvolging van deze uitspraak.

Overigens heeft de rechtbank Noord-Holland op 23 januari 2025 een uitspraak gedaan
inzake de verleende natuurvergunning aan Tata Steel Nederland.4 De rechtbank volgt de beoordeling van de gedeputeerde staten van Noord-Holland om
de natuurvergunning gedeeltelijk te wijzigen waarmee een deel van de emissieruimte
is ingetrokken. In 2026 zal het bevoegd gezag de natuurvergunning opnieuw actualiseren.
Daarbij zal alle relevante jurisprudentie meegenomen moeten worden.

Met de maatwerkaanpak wil de overheid bovenwettelijke afspraken maken met de twintig
grootste industriële CO2-uitstoters, over CO2-reductie maar ook over andere aspecten, waaronder stikstofreductie. Vooropgesteld
staat dat bedrijven moeten voldoen aan de geldende wet- en regelgeving. Zoals u in
de vorige paragraaf kunt lezen, heeft de uitspraak van de rechtbank inzake Greenpeace
geen gevolgen voor de geldende wet- en regelgeving waaraan Tata Steel moet voldoen.
Dat betekent dat in eventuele maatwerkafspraken met Tata Steel, afspraken over stikstofreductie
meegenomen kunnen worden.

Hiermee is invulling gegeven aan de toezegging aan het lid Kostić.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat Tata Steel op 30 juni 2025 het milieueffectrapport
(MER) voor het project HeraCless-Groen Staal heeft ingediend bij de provincie Noord-Holland,
en dat de MER openbaar is gemaakt op de website van Tata Steel?5

Antwoord 1

Ja. Het milieueffectrapport (MER) is conform toezegging ook met uw Kamer gedeeld via
het de aanbiedingsbrief bij het Schriftelijk overleg van 8 juli jl. (Kamerstuk 28 089, nr. 339). Inmiddels heeft het bedrijf aangegeven wegens een aantal correcties een gereviseerde
MER in te zullen dienen bij het bevoegd gezag6.

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat volgens het onlangs gepubliceerde MER van Tata Steel
de immissie van fijnstof, NOx en dioxines niet daalt, maar zelfs stijgt? Zo ja, hoe beoordeelt u deze uitkomst
in het licht van het feit dat het RIVM concludeert dat fijnstof en NOx de grootste boosdoeners zijn voor de gezondheid van omwonenden?

Antwoord 2

Normaal gesproken wordt een MER pas openbaar wanneer deze door het bevoegd gezag als
bijlage ter inzage wordt gelegd bij een ontwerpbesluit in het kader van vergunningverlening.
Tata Steel heeft er, mede op verzoek van de omgeving en de Tweede Kamer, voor gekozen
het ingediende MER te publiceren zodat eenieder dit stuk nu al kan inzien. Tegelijkertijd
moet nog wel gewoon het reguliere proces van advies en verificatie rondom het MER
door het bevoegd gezag en de door haar gemandateerde omgevingsdienst plaatsvinden.7 Er zijn door de Rijksoverheid nog geen stellingen in te nemen, omdat het bevoegd
gezag de MER nog moet interpreteren en beoordelen. Ik wil hiervoor het reguliere proces
afwachten en kan dus niet in alle gevallen ingaan op de door u gestelde vragen.

Vraag 3

Vindt u het acceptabel dat de immissie van fijnstof, NOx en dioxines niet daalt, maar zelfs stijgt? Zo ja, waarom en op welke gezondheidsexperts
baseert u zich dan?

Antwoord 3

Zie beantwoording vraag 2. De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd gezag,
de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat uit het MER blijkt dat ziekmakende stoffen, zoals ultrafijnstof,
benzeen, zware metalen en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), nauwelijks
worden teruggedrongen en dat veel technieken die Tata noemt om emissies te beperken
worden afgedaan als «nog in onderzoek», «niet verplicht» of «niet gebruikelijk»? Welke
harde reductiedoelen en toetsbare resultaatsverplichtingen zijn er voor deze stoffen
dan?

Antwoord 4

Zie beantwoording vraag 2. De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd gezag,
de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat dit te veel onzekerheid met zich meebrengt en dat omwonenden
– die jarenlang moesten vechten tegen een Tata Steel en een overheid, die lang wegkeken
en de ziekmakende effecten van Tata ontkenden – garanties moeten krijgen over de exacte
reducties van emissies van zulke ziekmakende stoffen (in absolute cijfers)?

Antwoord 5

Ik begrijp de zorgen van omwonenden over de onzekerheid die deze fase met zich meebrengt.
Het verduurzamingsproject van Tata Steel kent verschillende fases, waarvan het MER
één van de eerste stappen is binnen het formele proces van besluitvorming over een
projectbesluit en bijbehorende vergunningen. Het is aan het bedrijf om de vergunningen
voor hun activiteiten aan te vragen en een MER op te stellen. Het bevoegd gezag zal
naar aanleiding van het MER, de daarbij behorende adviezen, en de nog in te dienen
vergunningaanvragen de activiteit beoordelen.

Het doel van het MER is om de effecten van het project op het milieu in beeld te brengen.
Dit betekent bijvoorbeeld dat de impact van het project op verschillende (lucht)emissies
van het bedrijf in kaart moet worden gebracht. Concrete bindende normen of eisen staan
niet in het MER, maar worden op een andere manier geregeld. Algemene regels en de
vergunningen zullen de Groen Staal-activiteiten van Tata Steel reguleren, waaronder
de (lucht)emissies.8 Voordat de vergunning definitief is, zal de ontwerpvergunning openbaar worden gemaakt.
Dan bestaat de mogelijkheid voor belanghebbenden om hierop zienswijzen in te dienen.

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat alle relevante mitigerende maatregelen (oftewel maatregelen
die de schadelijke effecten beperken) in het MER moeten worden opgenomen, dus ook
de overkappingen en maatregelen die in het buitenland al worden toegepast bij staalfabrieken?
Zo nee, waarom niet? Hoe worden dan maatregelen die niet in het MER worden doorgerekend,
maar wel worden toegepast via bijvoorbeeld maatwerkafspraken, onderworpen aan een
verplichte toets op de effectiviteit en milieugevolgen?

Antwoord 6

Dit MER is opgesteld voor de vergunningverlening van het project Heracless-Groen Staal
zoals dat in maart 2023 is aangekondigd met de notitie voornemen en in november 2023
is aangepast met de gewijzigde notitie voornemen.9 Het MER wordt, zoals ieder ander MER, door het bevoegd gezag getoetst aan de eisen
die de wet aan een MER stelt.

Een MER is een middel om in kaart te brengen welke mitigerende maatregelen nodig zijn
om negatieve milieueffecten (die een direct gevolg zijn van het project) te beperken.
De genoemde overkappingen zijn geen onderdeel van het project en ook geen onderdeel
van mitigerende maatregelen voor dit project. Daarom zijn deze niet opgenomen in het
MER.

Het ingediende MER heeft een beperktere scope dan de eventuele maatwerkafspraak. Aanvullende
(milieu)maatregelen die voortkomen uit de maatwerkafspraken en geen onderdeel zijn
van de vergunningenprocedure voor het project Heracless-Groen Staal dat in maart 2023
is gestart, zullen te zijner tijd een eigen vergunningenspoor doorlopen en getoetst
worden. Dit is eerder zo gecommuniceerd door het bevoegd gezag met de gewijzigde notitie
voornemen in november 202310.

Vraag 7

Zijn cruciale technieken voor de overkapping van de schrootverwerking, het slaktransport
en de aanvoer en opslag van grondstoffen voor de «direct reduced iron» (DRI) meegenomen
in het MER? Zo nee, waarom niet en bent u bereid om uit te spreken dat het nodig is
om dit alsnog op te laten nemen in het MER?

Antwoord 7

De overkappingen en bronmaatregelen bij nieuwe schrootverwerking en bronmaatregelen
bij slaktransport maken deels onderdeel uit van het ontwerp van de nieuwe DRP-EAF
installaties en zijn dus opgenomen in het MER.11 Eventuele aanvullende milieumaatregelen die voort kunnen komen uit de maatwerkafspraken
zijn zoals ook in vraag 6 toegelicht geen onderdeel van het MER.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat het onwenselijk is dat Tata met het MER feitelijk een soort
vorm van salderen in de tijd toepast: verslechtering van de leefomgeving in de komende
jaren wordt goedgepraat met beloften over latere verbetering, maar zonder juridische
garanties dat die verbetering er ook daadwerkelijk komt? Zo nee, welke juridische
garanties zijn er dan concreet voor reductie van ziekmakende stoffen?

Antwoord 8

Zie beantwoording vraag 2 en 5. Een MER is een middel om in kaart te brengen welke
mitigerende maatregelen nodig zijn om negatieve milieueffecten (die een direct gevolg
zijn van het project) te beperken. De beoordeling van het MER (of dit in voldoende
mate lukt in lijn met huidige wet- en regelgeving), ligt bij het bevoegd gezag, de
Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 9

Welke concrete, juridisch bindende normen per stofsoort met resultaatverplichtingen
op korte termijn – ook voor de bouw- en transitiefase – worden gehanteerd om gezondheidswinst
te garanderen?

Antwoord 9

Zie de beantwoording van vraag 2 en vraag 5. De beoordeling van het MER ligt bij het
bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 10

Erkent u dat in de bouw- en transitiefase, waarin oude vervuilende installaties (zoals
kooksgasfabriek 2 en de hoogovens) nog jaren blijven draaien naast nieuwe bronnen
als «electric arc furnace» (EAF) en DRI, de uitstoot en hinder toenemen? Kunt u ook
aangeven welke maatschappelijke kosten en effecten op de gezondheid dit met zich mee
zal brengen? Kunt u een oproep doen om ook de bouw- en transitiefase te laten meenemen
in het MER?

Antwoord 10

Het klopt dat oude en nieuwe installaties enige tijd gelijktijdig actief zullen zijn.
Het bevoegd gezag heeft eerder, in reactie op de Notitie Reikwijdte en Detailniveau
voor het MER, geadviseerd aan Tata Steel om in het MER expliciet in te gaan op de
milieueffecten tijdens de bouw- en transitiefase. Deze zijn dus ook onderdeel van
het door Tata Steel ingediende MER. Het bevoegd gezag zal hier dan ook op letten in
haar beoordeling van het MER. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 11

Wat is de planning, nu recent een coördinator is aangesteld om een gezondheidseffectrapportage
(GER) te (laten) maken, het MER er is en de systematiek van de GER ook is ontwikkeld,
om te komen tot een GER en worden omwonenden daar ook bij betrokken?

Antwoord 11

Zoals toegelicht in de beantwoording van de vragen uit het Schriftelijk Overleg van
8 juli jl12., zullen bij de uitvoering van de Gezondheidseffectrapportage Tata Steel Nederland
(hierna: GER-TSN), naast andere betrokkenen, omwonenden worden geconsulteerd.

De GER-TSN wordt gebaseerd op informatie uit het MER en op data voor de milieu en
gezondheidsmaatregelen van de eventuele maatwerkafspraak die buiten de scope van het
MER vallen. De werkgroep GER-TSN is op basis van de huidige beschikbare versie van
de MER gestart met de voorbereidende werkzaamheden van de GER-TSN. Echter moet het
oordeel van het bevoegd gezag en het advies van de Commissie mer over het MER worden
afgewacht om naar een definitieve GER toe te werken.

Doordat de GER voor het eerst wordt uitgevoerd en de uitvoering afhankelijk is van
het proces van de MER, is de exacte duur van de verdere uitvoering niet geheel te
voorspellen, maar alle betrokken partijen zijn zich bewust van de wens van de Kamer
tot snelheid en zetten zich daarvoor in.

Vraag 12

Wanneer verwacht u dat er adviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond voor de omwonenden
in IJmond op basis van de GER kunnen liggen? Bent u bereid te wachten met het maken
van een maatwerkafspraak met Tata, totdat deze adviezen er zijn, zoals een meerderheid
van de Kamer u heeft verzocht? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

De gezondheid van omwonenden van Tata Steel zal een prominente plek krijgen in de
eventuele maatwerkafspraak met TSN, zoals ook al eerder is aangegeven. In de Voortgangsbrief
Milieuproblematiek Tata Steel van 10 april jl. bent u uitgebreid geïnformeerd over
de GER -TSN. Tussentijdse inzichten die worden opgedaan bij de uitvoering van de GER-TSN
zullen zoveel mogelijk worden betrokken bij de onderhandelingen over de maatwerkafspraak
met TSN. In de Kamerbrief Voortgang maatwerkafspraken Tata Steel van 20 februari jl.
is toegelicht dat de beoogde volgende stap in het maatwerktraject met Tata Steel een
concept-JLoI is. De Adviescommissie Maatwerkafspraken Verduurzaming Industrie (AMVI)
zal over de concept-JLoI een advies uitbrengen. Gelet op de bijzondere aandacht voor
gezondheidsrisico’s in de maatwerkafspraak met Tata Steel zal de Expertgroep Gezondheid
IJmond hierbij worden betrokken. De Expertgroep is immers ingesteld om te adviseren
op milieu en leefomgevingsaspecten bij de verduurzaming van Tata Steel en de consequenties
daarvan voor de gezondheid van inwoners in de IJmond.13

Door de samenwerking tussen de AMVI en de Expertgroep Gezondheid IJmond bij het adviseren
over de concept-JLoI Tata Steel, zal hun advies onder andere zien op gezondheid, de
geformuleerde doelstellingen en de haalbaarheid en de doelmatigheid hiervan. Dit geïntegreerde
advies zal samen met de definitieve JLOI openbaar worden gemaakt. De JLoI wordt daarna
verder uitgewerkt naar een definitieve, bindende maatwerkafspraak.

Vraag 13

Als u niet gaat wachten op deze adviezen, hoe weten de omwonenden wat de gezondheidswinst
precies zal zijn en hoe gaat u dan de door u in het vooruitzicht gestelde gezondheidswinst
voor omwonenden waarmaken? En als u niet bereid bent te wachten op de adviezen van
de expertgroep, beseft u dan dat u een meerderheid van de Kamer negeert, terwijl u
veel belastinggeld wilt uitgeven aan een Indiaas bedrijf? Waarom doet u dat dan toch?

Antwoord 13

Het advies van de AMVI en Expertgroep zal samen met de JLoI openbaar worden gemaakt.
De JLoI wordt daarna verder uitgewerkt naar een definitieve, bindende maatwerkafspraak
(zie ook beantwoording vraag 12). Het advies van de AMVI en Expertgroep worden daarbij
ook meegenomen.

Met de maatwerkafspraak wil de Staat groene, schone en circulaire staalproductie in
de IJmond helpen realiseren. De aanvullende milieu en gezondheidsmaatregelen die onderdeel
zijn van de maatwerkafspraak zijn bovenwettelijk en deze milieu en gezondheidswinst
is niet te behalen middels het reguliere VTH-stelsel.

In de brief van 10 april 2025 is uitgebreid ingegaan op de borging van gezondheid
in de maatwerkafspraken. Hierin is dus voorzien.

Uiteraard is het uiteindelijk aan TSN om de milieu-impact van hun activiteiten te
verminderen.

Vraag 14

Bent u bekend met het feit dat volgens het technisch rapport Detailstudie Stikstofdepositie
behorend bij het MER van Tata Steel14 (tabel 10.3) er zowel in de aanlegfase, de transitiefase, de operationele fase met
aardgas als in de operationele fase met waterstof, sprake is van een toename van de
stikstofdepositie in het Natura 2000-gebied Noord-Hollands Duinreservaat? Welke gevolgen
heeft dit, ook in het licht van de Greenpeace-uitspraak?

Antwoord 14

Voor het antwoord op uw vraag over de Greenpeace-uitspraak verwijs ik u naar de aanbiedingsbrief
bij deze Kamervragen. Verder geldt dat de beoordeling van het MER bij het bevoegd
gezag ligt, de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 15

Klopt het dat dit betekent dat met de aanleg niet kan worden begonnen, totdat de stikstofdepositie
op Natura 2000 daalt? Wanneer verwacht u dat dit het geval zal zijn? Zo nee, op welke
juridische adviezen baseert u zich daan? Kunt u deze juridische adviezen meesturen?

Antwoord 15

Dit is aan bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland. Het proces van vergunningverlening
moet nog doorlopen worden.

Vraag 16

Bent u bekend met het feit dat volgens het technisch rapport Detailstudie Externe
Veiligheid – QRA Heracless, behorend bij het MER van Tata Steel15, is aangegeven dat het gifwolkaandachtsgebied van Tata Steel, zowel in de bestaande
als nieuwe situatie, zich uitstrekt over diverse gemeentes? Wat gaat u met die informatie
doen en welke maatregelen gaat u treffen op korte termijn?

Antwoord 16

Zie de beantwoording van vraag 2. De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd
gezag, de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 17

Klopt het dat in het MER geen absolute emissiecijfers zijn opgenomen voor de belangrijkste
schadelijke stoffen, zoals fijnstof, stikstofoxiden en dioxines, maar slechts informatie
over toe- of afname ten opzichte van het huidige niveau en acht u een MER zonder absolute
emissiegegevens voldoende om de milieueffecten goed te beoordelen? Als dit klopt,
hoe rijmt u dit dan met a) het advies van Commissie m.e.r dat er absolute emissiecijfers
moeten zijn en b) de expertsessie GER waaruit bleek dat zonder goede cijfers over
emissie, depositie en immissie geen GER mogelijk is? Heeft u de Expertgroep Gezondheid
hiernaar laten kijken en wat adviseert de Expertgroep precies over de bruikbaarheid
van het huidige MER?

Antwoord 17

Het klopt niet dat in het MER geen absolute emissiecijfers zijn opgenomen. Deze cijfers
zijn terug te vinden in de detailstudie luchtkwaliteit.16 De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland.
Voor de beoordeling van het MER vraagt het bevoegd gezag advies aan de Commissie mer.

De Commissie mer geeft, als onafhankelijke organisatie, deskundig advies over de inhoud
van milieueffectrapporten.17 De Expertgroep Gezondheid IJmond heeft geen rol in de beoordeling van het MER.

Vraag 18

Kent u de door Tata Steel eerder gecommuniceerde en beloofde reductiecijfers?18 Welke absolute uitstootcijfers horen bij de daarin genoemde percentages?

Antwoord 18

Ja die reductiecijfers ken ik, TSN heeft emissiereductiedoelen voor de emissies van
TSN en de energiecentrales van Vattenfall gepresenteerd in de Groen Staal Brief.19Deze brief is begin 2024 ook met de Tweede Kamer gedeeld als bijlage van de kamerbrief
van 9 januari 202420.

Het is aan het bedrijf om absolute uitstootcijfers te koppelen aan de eerder gecommuniceerde
reductiecijfers. Tata Steel stelt naar aanleiding van deze vraag een memo op over
de absolute uitstootcijfers. Deze memo zal door het bedrijf bij de publicatie van
de gereviseerde MER worden gepubliceerd.

Vraag 19

Hoe verklaart u het grote verschil tussen deze eerder door Tata Steel gecommuniceerde
reductiecijfers voor NOx en fijnstof uit puntbronnen21, en de daadwerkelijke cijfers in het MER?

Antwoord 19

Het door Tata Steel ingediende MER bevat niet het volledige verduurzamingsplan zoals
de scope beschreven in de brief van 10 januari 2024. Het MER bevat namelijk niet de
bovenwettelijke milieu en gezondheidsmaatregelen die onderdeel zijn van de maatwerkonderhandelingen.
Hierdoor zijn de verduurzamingsplannen en bijbehorende ingeschatte reductiecijfers
zoals die door Tata Steel zijn ingediend in 2024 in het kader van de maatwerkafspraken
in scope en waarde niet gelijk aan de milieueffecten zoals die door Tata Steel zijn
onderzocht in het MER voor de vergunningverlening van het project Heracless-Groen
Staal.

Het ingediende MER ligt op dit moment ter beoordeling van het bevoegd gezag, de Provincie
Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 20

Hoeveel emissiereductie voor NOx en fijnstof uit puntbronnen is gerealiseerd (in absolute uitstootcijfers) en zal
naar verwachting nog worden gerealiseerd met Roadmap Plus, volgens de meest recente
cijfers van de omgevingsdienst?

Antwoord 20

Het is geen taak van de omgevingsdienst om te rapporteren over de effectiviteit van
individuele emissiereducerende maatregelen die door Tata Steel worden genomen. De
uitstootcijfers van het bedrijf zijn beschikbaar via het openbaar milieujaarverslag
(e-MJV) van het bedrijf. Deze gegevens worden gecontroleerd door de Omgevingsdienst
Noordzeekanaalgebied. Tata Steel publiceert zelf het verslag; ook via emissieregistratie.nl
worden de gegevens toegankelijk gemaakt.

Vraag 21

Acht u het aannemelijk (en op basis waarvan) dat Tata Steel niet wist dat deze cijfers
niet klopten, gezien in het verleden Tata ook cijfers heeft gedeeld die misleidend
waren of niet klopten (zie o.a. de uitspraak van Reclame Code Commissie, bevestigd
door de omgevingsdienst) en welke consequenties verbindt u hieraan?

Antwoord 21

Zie ook het antwoord op vraag 19. Ik kan verder niet voor het bedrijf spreken.

Vraag 22

Welke stappen onderneemt u om gegarandeerd te voorkomen dat bedrijven als Tata Steel
misleidende informatie verspreiden over hun uitstoot en de verwachte effecten van
verduurzamingsmaatregelen?

Antwoord 22

Bedrijven dienen jaarlijks hun emissiegegevens in bij het e-MJV. De gegevens in het
e-MJV worden gecontroleerd door het bevoegd gezag. Ook het MER wordt beoordeeld door
het bevoegd gezag. Daarbij laat zij zich laten adviseren door de Commissie mer. Er
zijn daarnaast verschillende algemene organisaties die de toezicht houden op misleidende
communicatie, zoals de Reclame Code Commissie.

Vraag 23

Hoe wilt u, gelet op het feit dat Tata door de omgevingsdienst wordt gekwalificeerd
als «calculerend en opportunistisch», een stap boven «crimineel», met dit bedrijf
afspraken maken die worden nagekomen, waarbij u rekening houdt met de analyse van
de Algemene Rekenkamer dat toezicht en handhaving tekortschieten? Welke waarborgen
zitten er in de maatwerkafspraken, of welke waarborgen gaat u toevoegen, om ervoor
te zorgen dat nauwkeurige onafhankelijke metingen, toezicht en handhaving op orde
zijn?

Antwoord 23

De expertise van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD NZKG) wordt benut bij
de totstandkoming van eventuele maatwerkafspraken. Hiermee wordt geborgd dat de afspraken,
voor zover relevant, ook uitvoerbaar zijn vanuit vergunningverlening-, toezicht- en
handhavingsperspectief.

De maatwerkafspraken zullen bindend en afdwingbaar zijn. Dat betekent dat deze goed
en onafhankelijk moeten kunnen worden gemeten en gecontroleerd. De invulling hiervan
is afhankelijk van de vormgeving van de precieze afspraken. Op dit moment wordt over
de beoogde afspraken en de borging daarvan onderhandeld. Vanwege de mogelijke koersgevoeligheid
van de informatie kan ik daar op dit moment niet verder op ingaan.

Vraag 24

Vindt u het ook onverstandig om afspraken te maken met bestuurders naar wie het Openbaar
Ministerie (OM) strafrechtelijk onderzoek doet en met een bedrijf waar meerdere rechtszaken
tegen lopen? Zo nee, waarom vindt u dit dan wel een verstandige keuze en hoe neemt
u daar het risico voor de belastingbetaler in mee?

Antwoord 24

Vooropgesteld staat dat het bedrijf moet voldoen aan de geldige wet- en regelgeving,
net als ieder ander bedrijf. Het Openbaar Ministerie is zelfstandig verantwoordelijk
en bevoegd tot het doen van onderzoek naar vermeende strafrechtelijke overtredingen
en het eventueel instellen van vervolging. De maatwerkafspraak ziet per definitie
op bovenwettelijke milieumaatregelen. Dit zijn maatregelen die verder gaan dan wat
via bestaande of voorgenomen wetgeving afgedwongen kan worden. Er wordt geen overheidssteun
verleend aan maatregelen die met handhaving van bestaande regels kunnen worden afgedwongen.
De maatwerkafspraken zullen bindend en afdwingbaar zijn.

De ontwikkelingen van dit strafrechtelijk onderzoek worden uiteraard gevolgd.

Ik wil echter niet nu al vooruitlopen op een mogelijke uitkomst van dit strafrechtelijk
onderzoek. Uitstel of afstel van een maatwerkafspraak leidt er enkel toe dat de klimaatwinst,
de verbetering van de leefomgeving en de daaruit volgende gezondheidswinst voor omwonenden
niet of pas veel later optreedt. De snelste weg om deze doelen te kunnen behalen is
via de maatwerkafspraak. Om die reden is er geen sprake van een risico maar heeft
de belastingbetaler baat bij voorzetting van de gesprekken met Tata Steel om tot een
maatwerkafspraak te komen.

Vraag 25

Hoe bent u van plan om te gaan met een eventuele vervolging door het OM en wellicht
veroordeling van Tata Steel-bestuurders?

Antwoord 25

Het Openbaar Ministerie handelt zelfstandig en gaat dus zelf over het doen van strafrechtelijk
onderzoek en het eventuele besluit tot vervolging. Het past daarom ook niet in mijn
rol als bewindspersoon om vooruit te lopen op een eventuele vervolging door het Openbaar
Ministerie en de gevolgen daarvan.

Vraag 26

Kunt u bevestigen dat de maatwerkafspraken alleen doorgang vinden als er harde, afdwingbare,
concrete prestatieafspraken komen, volledig in lijn met alle adviezen van de Expertgroep
Gezondheid IJmond over het minimaliseren van gezondheidsschade en emissies van o.a.
kankerverwekkende stoffen zoals PAK's (met concrete reductiedoelen), zoals door de
Kamer geëist?

Antwoord 26

Het kabinet verwacht met de maatwerkafspraak voor 2030 een forse stap te zetten qua
gezondheidswinst. Conform motie Olger-van Dijk is het doel om alleen overheidssteun
aan Tata Steel te verlenen als er harde afdwingbare prestatieafspraken zijn gemaakt
over het minimaliseren van gezondheidsschade en emissies. Zoals ook aangegeven in
de beantwoording van de vragen van het Schriftelijk Overleg22, vinden op dit moment onderhandelingen plaats over de maatwerkafspraak met TSN in
een vertrouwelijke setting. Gelet op de mogelijke koersgevoeligheid van (de uitkomsten
van) deze onderhandelingen, wordt informatie over deze onderhandelingen op dit moment
alleen vertrouwelijk met de Tweede Kamer gedeeld.

Zoals ook in eerdere correspondentie met de Tweede Kamer is aangegeven zal de motie
Thijssen waar u impliciet in het tweede deel van uw vraag naar verwijst deels opgevolgd
worden. De motie verzoekt de regering om het overnemen van de adviezen van de Expertgroep
Gezondheid IJmond als harde voorwaarde in de onderhandelingen op te nemen en zodanig
de gezondheid van de bevolking van de IJmond een volwaardige plaats te geven in de
maatwerkafspraken. Zoals eerder aangegeven worden de adviezen van de Expertgroep zoveel
mogelijk meegenomen in de onderhandelingen over de maatwerkafspraak. Het is echter
niet mogelijk alle adviezen van de Expertgroep met behulp van de (beoogde) maatwerkafspraak
met Tata Steel op te volgen. Het uitvoeren van alle adviezen behoeft meer maatregelen
(dan alleen deze maatwerkafspraak), meer middelen en meer tijd. Zie ook de kabinetsreactie
op het tweede advies van de Expertgroep Gezondheid IJmond.23

Vraag 27

Hoe gaat u, gelet op het feit dat de totale uitstoot – en daarmee de depositie – van
NOx als gevolg van de cijfers in het MER minder hard zal dalen dan eerder door het PBL
werd geraamd, zodat nog méér moet worden gedaan om aan het bevel van de rechtbank
in de zaak van Greenpeace te voldoen, hiervoor concreet zorgdragen?

Antwoord 27

Voor het antwoord op uw vraag over de Greenpeace uitspraak verwijs ik u naar de aanbiedingsbrief
bij deze Kamervragen. Verder geldt dat de beoordeling van het MER bij het bevoegd
gezag ligt, de Provincie Noord-Holland. Dit proces moet nog doorlopen worden. Ik wil
hier daarom niet op vooruitlopen.

Vraag 28

Kunt u bevestigen dat de verwachte CO2-reductie van het Groen Staal-project maximaal 5 megaton per jaar bedraagt, maar dat
de werkelijke uitstoot van Tata Steel de afgelopen jaren dusdanig lager lag dan eerder
verondersteld, dat de feitelijke reductie dichter bij de 3,5 megaton ligt? Wat wordt
de jaarlijkse CO2-emissie, nadat HeraCless-Groen Staal is uitgevoerd en de hoogoven is gesloten?

Antwoord 28

In de Expression of Principles is afgesproken dat TSN de jaarlijkse CO2-uitstoot met 35–40% reduceert. Hierbij loopt de reductie op tot maximaal 5 megaton
per jaar, gerekend ten opzichte van de bestaande maximale productievermogens van de
fabrieken waarbij de uitstoot maximaal 12,6 megaton per jaar is. De uitstoot van maximaal
12,6 megaton per jaar vindt alleen plaats als de fabrieken op volle capaciteit draaien.

Een reductie van maximaal 40% betekent dat de fabrieken nog maximaal 7,6 megaton per
jaar mogen uitstoten na de transitie. Deze maximale uitstoot kan in de praktijk lager
uitvallen. In jaren waarin om operationele of economische redenen op een lagere productie
wordt gedraaid, is de CO2-uitstoot lager. Wanneer na 2030 op lagere doorzet wordt geproduceerd zal dat dus
ook betekenen dat de fabrieken van TSN minder dan 7,6 megaton per jaar uitstoten.

Vraag 29

Wat is de verwachte chemische samenstelling van de EAF-slakken die vrijkomen bij het
elektrisch smelten van staal, en hoe verhoudt deze zich tot de samenstelling van de
huidige hoogovenslakken in termen van milieu en gezondheidsrisico’s (graag met bronvermelding)?

Antwoord 29

Dit heeft Tata Steel onderzocht in het MER, dat momenteel wordt beoordeeld door het
bevoegd gezag. Het bevoegd gezag heeft Tata Steel eerder, in reactie op de Notitie
Reikwijdte en Detailniveau, geadviseerd om in het MER expliciet in te gaan op:

• Het effect van de nieuwe installaties zoals de EAF op bestaande en nieuwe reststromen;

• Wat de effecten zijn van de opslag van (nieuwe) slakken op de bodem en welke bodembeschermende
maatregelen worden getroffen;

• De samenstelling van de slakken en de gevolgen van de samenstelling van slakken op
de bodem en het grondwater;

Ook het advies van de Commissie mer op de Notitie Reikwijdte en Detailniveau, dat
het bevoegd gezag heeft overgenomen richting Tata Steel, schenkt veel aandacht aan
de verwerking van staalslakken die ontstaan ten gevolge van het project Heracless-Groen
Staal en is onderdeel van de beoordeling van het MER door het bevoegd gezag. Dit proces
moet nog doorlopen worden.

Vraag 30

Bent u bekend met het feit dat in het technisch rapport Detailstudie secundaire stromen
en afval, behorend bij het MER van Tata Steel24, is aangegeven dat Tata Steel momenteel nog de mogelijkheden onderzoekt voor de nuttige
toepassing van EAF-slakken, wat volgens Tata Steel vanwege het zinkgehalte niet intern
gerecupereerd kan worden, maar extern verwerkt en gestort moet worden? Hoe beoordeelt
u dit?

Antwoord 30

De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland.
Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 31

Waarop is het vertrouwen gebaseerd dat de EAF-slakken toegepast kunnen gaan worden
als secundaire bouwstof, gelet op de huidige maatschappelijke zorgen, de aangenomen
motie-Teunissen c.s. (Kamerstuk 29 383, nr. 428) om in ieder geval tijdelijk te stoppen met het gebruik van staalslakken en de gebrekkige
borging van milieuveiligheid bij bestaande toepassingen van staalslakken?

Antwoord 31

Met de huidige maatregelen die door de Rijksoverheid25en Provincie Noord-Holland zijn genomen om verdere milieurisico's ten gevolge van
onjuiste toepassing van staalslakken te voorkomen, zijn er nog steeds mogelijkheden
om staalslakken, indien veilig, toe te passen.

De verantwoordelijkheid voor de beoordeling of een materiaal een bijproduct is of
een afvalstof ligt bij de houder van het materiaal. Deze beoordeling vindt van geval
tot geval plaats op basis van de bijproductvoorwaarden uit de Wet milieubeheer, die
overgenomen zijn uit de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen26.

Bedrijven moeten hun beoordeling altijd onderbouwen aan de hand van de geldende wet-
en regelgeving onder toezicht van bevoegde autoriteiten. In Nederland is het bevoegd
gezag voor het toezicht hierop gedecentraliseerd en bij de omgevingsdiensten belegd.
Het is dus niet aan het ministerie om een beoordeling te maken van de beoordeling
van toekomstige EAF-slakken.

TSN gaat bij de productie van EAF-slakken meer schroot gebruiken en volgt een ander
proces. Daardoor zal de samenstelling niet gelijk zijn aan die van de huidige staalslakken.
TSN kijkt hoe het verwerkingsproces van staalslakken verbeterd kan worden en het bedrijf
zoekt naar nieuwe toepassingen voor de slakken, zodat het als reststof hergebruikt
kan worden.

Vraag 32

Deelt u de opvatting dat een nog niet bestaande of getoetste verwerkingsmethode geen
geldige basis mag vormen voor een positief oordeel over de milieueffecten in een MER?
Zo nee, op welke experts baseert u zich dan en is hierover advies gegeven door Expertgroep
Gezondheid IJmond?

Antwoord 32

De beoordeling van het MER ligt bij het bevoegd gezag, de Provincie Noord-Holland.
Dit proces moet nog doorlopen worden.

Vraag 33

Bent u in het licht van bovenstaande constateringen – toename van schadelijke immissie,
het ontbreken van emissiegegevens, onduidelijkheid over staalslakken, mogelijk overschatte
CO2-winst, juridische risico’s en misleidende communicatie – bereid om de onderhandelingen
over de maatwerkafspraken te heroverwegen of ten minste aanvullende eisen te stellen,
voordat verdere financiële steun aan Tata Steel wordt verstrekt met belastinggeld
van Nederlandse burgers?

Antwoord 33

De onderhandelingen met het bedrijf over de maatwerkafspraken worden voortgezet. Zoals
in vraag 24 is beschreven, leidt uitstel of afstel van een maatwerkafspraak er enkel
toe dat de klimaatwinst, de verbetering van de leefomgeving en de daaruit volgende
gezondheidswinst voor omwonenden niet of pas veel later optreedt. De snelste weg om
deze doelen te kunnen behalen is via een maatwerkafspraak. Om die reden is er geen
sprake van een risico maar heeft de belastingbetaler baat bij voorzetting van de gesprekken
met Tata Steel om tot een maatwerkafspraak te komen.

De afspraken zijn bindend en moeten dus ook worden gehandhaafd. Daarvoor zal adequate
monitoring worden ingericht en moet een handhavingsmechanisme worden ontwikkeld. Hierbij
kan gedacht worden aan het (gedeeltelijk) terugvorderen of inhouden van de subsidie,
als niet voldaan wordt aan de eisen.

Dit soort zaken worden uitwerkt in het kader van de maatwerkonderhandelingen. Gelet
op de mogelijke koersgevoeligheid van (de uitkomsten van) deze onderhandelingen, wordt
informatie over deze onderhandelingen op dit moment alleen vertrouwelijk met de Kamer
gedeeld.

Vraag 34

Bent u bekend met het persbericht van Tata Steel Nederland van 9 april jl. waarin
wordt aangekondigd dat een op de vijf werknemers zijn of haar baan zal verliezen om
het bedrijf toekomstbestendig te maken en dus ook om de groenstaalplannen mogelijk
te maken? Wat vindt u van dit persbericht?

Antwoord 34

Ja, ik ben bekend met dit persbericht. In juli hebben de Minister van Klimaat en Groene
Groei, de Minister van Economische Zaken en de Staatssecretaris van Infrastructuur
en Waterstaat het bedrijf bezocht. Aansluitend aan dit werkbezoek is ook gesproken
met een vertegenwoordiging van werknemers over onder andere hun zorgen over de reorganisatie.
Ik leef mee met de werknemers, die vaak al decennialang voor het bedrijf werken, en
begrijp hun zorgen.

Tata Steel geeft aan dat de reorganisatie nodig is om de winstgevendheid van het bedrijf
te herstellen en om de transitie naar schoon en groen staal te kunnen maken. Voor
Tata Steel Nederland, het Indiase moederbedrijf Tata Steel Limited én de Nederlandse
overheid is het van belang dat het bedrijf een schone en duurzame toekomst heeft en
een economisch levensvatbaar bedrijf wordt en blijft. Het is aan het bedrijf om haar
eigen bedrijfsvoering vorm te geven richting deze duurzame toekomst.

Vraag 35

Vindt u het acceptabel dat dit bedrijf mogelijk miljarden aan subsidie gaat ontvangen
en ondertussen een op de vijf werknemers ontslaat? Zo ja, waarom is dit voor u acceptabel?
Zo nee, welke voorwaarden omtrent werkgelegenheid en inspraak bent u voornemens af
te spreken bij de maatwerkafspraken?

Antwoord 35

Zoals ook bij vraag 34 aangegeven is het aan het bedrijf om haar eigen bedrijfsvoering
vorm te geven richting een duurzame toekomst. Het is in het belang van zowel de Nederlandse
overheid als het bedrijf dat het bedrijf een schone en duurzame toekomst heeft en
een economisch levensvatbaar bedrijf wordt en blijft.

Het doel van de maatwerkafspraak is schone, groene en economisch levensvatbare staalproductie
in de IJmond. Een belangrijke voorwaarde om via een maatwerkafspraak steun te kunnen
verlenen is wel dat een bedrijf financieel gezond is. Er mag geen staatsteun worden
gegeven om een verlieslatend bedrijf overeind te houden. De Nederlandse staat en ook
de Europese Commissie toetst streng op deze voorwaarde. Daarmee wordt geborgd dat
eventuele staatssteun daadwerkelijk gebruikt wordt voor verduurzaming en schonere
productie en niet voor het overeind houden van een verlieslatend bedrijf.

TSN en de vakbonden hebben eerder al een overeenkomst gesloten in de vorm van het
Sociaal Contract Groen Staal. Deze overeenkomst is van toepassing op werknemers van
TSN wiens functie door de transitie op termijn wordt uitgefaseerd. Het doel is om
werknemers van de fabrieken die op termijn zullen sluiten te behouden door het bieden
van baangaranties en begeleiding richting nieuwe functies.

Vraag 36

Onderschrijft u dat een belangrijke voorwaarde voor steun vanuit de overheid naast
harde garanties voor gezondheid van omwonenden, commitment vanuit de directie voor
goede, gezonde en groene werkgelegenheid zou moeten zijn?

Antwoord 36

Ja, dat onderschrijf ik. Allereerst is goed werkgeverschap in Nederland wettelijk
geregeld27 en dus moet ook TSN zich hieraan houden. Steun vanuit de overheid ziet alleen op
bovenwettelijke maatregelen die verder gaan dan waar wettelijk al aan voldaan moet
worden.

Het is daarnaast primair aan werkgever en vakbonden om verdere afspraken te maken
over goed werkgeverschap. Dit gaat bijvoorbeeld over het creëren van goede en gezonde
werkomstandigheden. Voor medewerkers van TSN zijn er aanvullende collectieve regelingen
ingesteld, zoals de cao en afspraken tussen werkgever en de ondernemingsraden.

Vraag 37

Zou het, ondanks de recente uitwisselingen tussen het bedrijf, de medewerkers en vakbonden,
die de plannen lijken te hebben afgezwakt, volgens u mogelijk zijn dat volgend jaar
(of ergens de komende jaren) alsnog een op de vijf medewerkers ontslagen wordt? Vindt
u dit acceptabel?

Antwoord 37

Ik vind het belangrijk dat het bedrijf een schone en duurzame toekomst heeft en een
economisch levensvatbaar bedrijf wordt en blijft. Dat is een prioriteit voor zowel
de Nederlandse staat als voor het bedrijf zelf. Het is aan het bedrijf om hier invulling
aan te geven.

Vraag 38

Bent u bereid om als voorwaarde te bedingen dat de medewerkers betrokken worden en
een finale stem krijgen bij het eventueel herstructureren van het bedrijf? Bent u
bereid om als voorwaarde te stellen dat kerntaken van het bedrijf niet uitbesteed
gaan worden?

Antwoord 38

Het is de verantwoordelijkheid van het bedrijf zelf om hier invulling aan te geven.
Het is de rol van de vakbonden en de ondernemingsraad om de medewerkers te vertegenwoordigen
en de betrokkenheid te organiseren. Hierin ligt geen rol voor de Nederlandse staat.

Vraag 39

Gaat u er met de maatwerkafspraken ook voor zorgen dat omwonenden en werknemers meer
zeggenschap krijgen in het bedrijf? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier gaat
u hiervoor zorgen?

Antwoord 39

Het is aan het bedrijf zelf om hier invulling aan te geven. Dit geldt ook voor het
organiseren van inspraak van werknemers, eventueel via de werknemersvertegenwoordiging.
De Wet op de Ondernemingsraden bevat voorschriften over het betrekken van de ondernemingsraden.
Zowel vakbonden als de ondernemingsraad kunnen vanuit hun eigen rol de belangen van
werknemers behartigen. Op dit specifieke punt ligt dus geen rol voor de Nederlandse
staat.

Op grond het Verdrag van Aarhus en de Omgevingswet, moeten omwonenden mogelijkheden
tot inspraak krijgen bij besluitvorming over milieuaangelegenheden. Dit is aan de
betrokken overheidsinstantie.

Vraag 40

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden en vóór het CD Verduurzaming Industrie
dat begin september staat ingepland?

Antwoord 40

Het versturen van de beantwoording is helaas niet gelukt voor het CD Verduurzaming
Industrie.