Schriftelijke vragen : De MER Tata Steel en misleidende communicatie over uitstootcijfers

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat Tata Steel op 30 juni 2025 het milieueffectrapport
(MER) voor het project HeraCless-Groen Staal heeft ingediend bij de provincie Noord-Holland,
en dat de MER openbaar is gemaakt op de website van Tata Steel?1

Vraag 2

Bent u bekend met het feit dat volgens het onlangs gepubliceerde MER van Tata Steel
de immissie van fijnstof, NOx en dioxines niet daalt, maar zelfs stijgt? Zo ja, hoe beoordeelt u deze uitkomst
in het licht van het feit dat het RIVM concludeert dat fijnstof en NOx de grootste boosdoeners zijn voor de gezondheid van omwonenden?

Vraag 3

Vindt u het acceptabel dat de immissie van fijnstof, NOx en dioxines niet daalt, maar zelfs stijgt? Zo ja, waarom en op welke gezondheidsexperts
baseert u zich dan?

Vraag 4

Wat vindt u ervan dat uit het MER blijkt dat ziekmakende stoffen, zoals ultrafijnstof,
benzeen, zware metalen en polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), nauwelijks
worden teruggedrongen en dat veel technieken die Tata noemt om emissies te beperken
worden afgedaan als «nog in onderzoek», «niet verplicht» of «niet gebruikelijk»? Welke
harde reductiedoelen en toetsbare resultaatsverplichtingen zijn er voor deze stoffen
dan?

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat dit te veel onzekerheid met zich meebrengt en dat omwonenden
– die jarenlang moesten vechten tegen een Tata Steel en een overheid, die lang wegkeken
en de ziekmakende effecten van Tata ontkenden – garanties moeten krijgen over de exacte
reducties van emissies van zulke ziekmakende stoffen (in absolute cijfers)?

Vraag 6

Bent u het ermee eens dat alle relevante mitigerende maatregelen (oftewel maatregelen
die de schadelijke effecten beperken) in het MER moeten worden opgenomen, dus ook
de overkappingen en maatregelen die in het buitenland al worden toegepast bij staalfabrieken?
Zo nee, waarom niet? Hoe worden dan maatregelen die niet in het MER worden doorgerekend,
maar wel worden toegepast via bijvoorbeeld maatwerkafspraken, onderworpen aan een
verplichte toets op de effectiviteit en milieugevolgen?

Vraag 7

Zijn cruciale technieken voor de overkapping van de schrootverwerking, het slaktransport
en de aanvoer en opslag van grondstoffen voor de «direct reduced iron» (DRI) meegenomen
in het MER? Zo nee, waarom niet en bent u bereid om uit te spreken dat het nodig is
om dit alsnog op te laten nemen in het MER?

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat het onwenselijk is dat Tata met het MER feitelijk een soort
vorm van salderen in de tijd toepast: verslechtering van de leefomgeving in de komende
jaren wordt goedgepraat met beloften over latere verbetering, maar zonder juridische
garanties dat die verbetering er ook daadwerkelijk komt? Zo nee, welke juridische
garanties zijn er dan concreet voor reductie van ziekmakende stoffen?

Vraag 9

Welke concrete, juridisch bindende normen per stofsoort met resultaatverplichtingen
op korte termijn – ook voor de bouw- en transitiefase – worden gehanteerd om gezondheidswinst
te garanderen?

Vraag 10

Erkent u dat in de bouw- en transitiefase, waarin oude vervuilende installaties (zoals
kooksgasfabriek 2 en de hoogovens) nog jaren blijven draaien naast nieuwe bronnen
als «electric arc furnace» (EAF) en DRI, de uitstoot en hinder toenemen? Kunt u ook
aangeven welke maatschappelijke kosten en effecten op de gezondheid dit met zich mee
zal brengen? Kunt u een oproep doen om ook de bouw- en transitiefase te laten meenemen
in het MER?

Vraag 11

Wat is de planning, nu recent een coördinator is aangesteld om een gezondheidseffectrapportage
(GER) te (laten) maken, het MER er is en de systematiek van de GER ook is ontwikkeld,
om te komen tot een GER en worden omwonenden daar ook bij betrokken?

Vraag 12

Wanneer verwacht u dat er adviezen van de Expertgroep Gezondheid IJmond voor de omwonenden
in IJmond op basis van de GER kunnen liggen? Bent u bereid te wachten met het maken
van een maatwerkafspraak met Tata, totdat deze adviezen er zijn, zoals een meerderheid
van de Kamer u heeft verzocht? Zo nee, waarom niet?

Vraag 13

Als u niet gaat wachten op deze adviezen, hoe weten de omwonenden wat de gezondheidswinst
precies zal zijn en hoe gaat u dan de door u in het vooruitzicht gestelde gezondheidswinst
voor omwonenden waarmaken? En als u niet bereid bent te wachten op de adviezen van
de expertgroep, beseft u dan dat u een meerderheid van de Kamer negeert, terwijl u
veel belastinggeld wilt uitgeven aan een Indiaas bedrijf? Waarom doet u dat dan toch?

Vraag 14

Bent u bekend met het feit dat volgens het technisch rapport Detailstudie Stikstofdepositie
behorend bij het MER van Tata Steel2 (tabel 10.3) er zowel in de aanlegfase, de transitiefase, de operationele fase met
aardgas als in de operationele fase met waterstof, sprake is van een toename van de
stikstofdepositie in het Natura 2000-gebied Noord-Hollands Duinreservaat? Welke gevolgen
heeft dit, ook in het licht van de Greenpeace-uitspraak?

Vraag 15

Klopt het dat dit betekent dat met de aanleg niet kan worden begonnen, totdat de stikstofdepositie
op Natura 2000 daalt? Wanneer verwacht u dat dit het geval zal zijn? Zo nee, op welke
juridische adviezen baseert u zich daan? Kunt u deze juridische adviezen meesturen?

Vraag 16

Bent u bekend met het feit dat volgens het technisch rapport Detailstudie Externe
Veiligheid – QRA Heracless, behorend bij het MER van Tata Steel3, is aangegeven dat het gifwolkaandachtsgebied van Tata Steel, zowel in de bestaande
als nieuwe situatie, zich uitstrekt over diverse gemeentes? Wat gaat u met die informatie
doen en welke maatregelen gaat u treffen op korte termijn?

Vraag 17

Klopt het dat in het MER geen absolute emissiecijfers zijn opgenomen voor de belangrijkste
schadelijke stoffen, zoals fijnstof, stikstofoxiden en dioxines, maar slechts informatie
over toe- of afname ten opzichte van het huidige niveau en acht u een MER zonder absolute
emissiegegevens voldoende om de milieueffecten goed te beoordelen? Als dit klopt,
hoe rijmt u dit dan met a) het advies van Commissie m.e.r dat er absolute emissiecijfers
moeten zijn en b) de expertsessie GER waaruit bleek dat zonder goede cijfers over
emissie, depositie en immissie geen GER mogelijk is? Heeft u de Expertgroep Gezondheid
hiernaar laten kijken en wat adviseert de Expertgroep precies over de bruikbaarheid
van het huidige MER?

Vraag 18

Kent u de door Tata Steel eerder gecommuniceerde en beloofde reductiecijfers?4 Welke absolute uitstootcijfers horen bij de daarin genoemde percentages?

Vraag 19

Hoe verklaart u het grote verschil tussen deze eerder door Tata Steel gecommuniceerde
reductiecijfers voor NOx en fijnstof uit puntbronnen5, en de daadwerkelijke cijfers in het MER?

Vraag 20

Hoeveel emissiereductie voor NOx en fijnstof uit puntbronnen is gerealiseerd (in absolute uitstootcijfers) en zal
naar verwachting nog worden gerealiseerd met Roadmap Plus, volgens de meest recente
cijfers van de omgevingsdienst?

Vraag 21

Acht u het aannemelijk (en op basis waarvan) dat Tata Steel niet wist dat deze cijfers
niet klopten, gezien in het verleden Tata ook cijfers heeft gedeeld die misleidend
waren of niet klopten (zie o.a. de uitspraak van Reclame Code Commissie, bevestigd
door de omgevingsdienst) en welke consequenties verbindt u hieraan?

Vraag 22

Welke stappen onderneemt u om gegarandeerd te voorkomen dat bedrijven als Tata Steel
misleidende informatie verspreiden over hun uitstoot en de verwachte effecten van
verduurzamingsmaatregelen?

Vraag 23

Hoe wilt u, gelet op het feit dat Tata door de omgevingsdienst wordt gekwalificeerd
als «calculerend en opportunistisch», een stap boven «crimineel», met dit bedrijf
afspraken maken die worden nagekomen, waarbij u rekening houdt met de analyse van
de Algemene Rekenkamer dat toezicht en handhaving tekortschieten? Welke waarborgen
zitten er in de maatwerkafspraken, of welke waarborgen gaat u toevoegen, om ervoor
te zorgen dat nauwkeurige onafhankelijke metingen, toezicht en handhaving op orde
zijn?

Vraag 24

Vindt u het ook onverstandig om afspraken te maken met bestuurders naar wie het Openbaar
Ministerie (OM) strafrechtelijk onderzoek doet en met een bedrijf waar meerdere rechtszaken
tegen lopen? Zo nee, waarom vindt u dit dan wel een verstandige keuze en hoe neemt
u daar het risico voor de belastingbetaler in mee?

Vraag 25

Hoe bent u van plan om te gaan met een eventuele vervolging door het OM en wellicht
veroordeling van Tata Steel-bestuurders?

Vraag 26

Kunt u bevestigen dat de maatwerkafspraken alleen doorgang vinden als er harde, afdwingbare,
concrete prestatieafspraken komen, volledig in lijn met alle adviezen van de Expertgroep
Gezondheid IJmond over het minimaliseren van gezondheidsschade en emissies van o.a.
kankerverwekkende stoffen zoals PAK's (met concrete reductiedoelen), zoals door de
Kamer geëist?

Vraag 27

Hoe gaat u, gelet op het feit dat de totale uitstoot – en daarmee de depositie – van
NOₓ als gevolg van de cijfers in het MER minder hard zal dalen dan eerder door het
PBL werd geraamd, zodat nog méér moet worden gedaan om aan het bevel van de rechtbank
in de zaak van Greenpeace te voldoen, hiervoor concreet zorgdragen?

Vraag 28

Kunt u bevestigen dat de verwachte CO₂-reductie van het Groen Staal-project maximaal
5 megaton per jaar bedraagt, maar dat de werkelijke uitstoot van Tata Steel de afgelopen
jaren dusdanig lager lag dan eerder verondersteld, dat de feitelijke reductie dichter
bij de 3,5 megaton ligt? Wat wordt de jaarlijkse CO₂-emissie, nadat HeraCless-Groen
Staal is uitgevoerd en de hoogoven is gesloten?

Vraag 29

Wat is de verwachte chemische samenstelling van de EAF-slakken die vrijkomen bij het
elektrisch smelten van staal, en hoe verhoudt deze zich tot de samenstelling van de
huidige hoogovenslakken in termen van milieu en gezondheidsrisico’s (graag met bronvermelding)?

Vraag 30

Bent u bekend met het feit dat in het technisch rapport Detailstudie secundaire stromen
en afval, behorend bij het MER van Tata Steel6, is aangegeven dat Tata Steel momenteel nog de mogelijkheden onderzoekt voor de nuttige
toepassing van EAF-slakken, wat volgens Tata Steel vanwege het zinkgehalte niet intern
gerecupereerd kan worden, maar extern verwerkt en gestort moet worden? Hoe beoordeelt
u dit?

Vraag 31

Waarop is het vertrouwen gebaseerd dat de EAF-slakken toegepast kunnen gaan worden
als secundaire bouwstof, gelet op de huidige maatschappelijke zorgen, de aangenomen
motie-Teunissen c.s. (Kamerstuk 29 383, nr. 428) om in ieder geval tijdelijk te stoppen met het gebruik van staalslakken en de gebrekkige
borging van milieuveiligheid bij bestaande toepassingen van staalslakken?

Vraag 32

Deelt u de opvatting dat een nog niet bestaande of getoetste verwerkingsmethode geen
geldige basis mag vormen voor een positief oordeel over de milieueffecten in een MER?
Zo nee, op welke experts baseert u zich dan en is hierover advies gegeven door Expertgroep
Gezondheid IJmond?

Vraag 33

Bent u in het licht van bovenstaande constateringen – toename van schadelijke immissie,
het ontbreken van emissiegegevens, onduidelijkheid over staalslakken, mogelijk overschatte
CO₂-winst, juridische risico’s en misleidende communicatie – bereid om de onderhandelingen
over de maatwerkafspraken te heroverwegen of ten minste aanvullende eisen te stellen,
voordat verdere financiële steun aan Tata Steel wordt verstrekt met belastinggeld
van Nederlandse burgers?

Vraag 34

Bent u bekend met het persbericht van Tata Steel Nederland van 9 april jl. waarin
wordt aangekondigd dat een op de vijf werknemers zijn of haar baan zal verliezen om
het bedrijf toekomstbestendig te maken en dus ook om de groenstaalplannen mogelijk
te maken? Wat vindt u van dit persbericht?

Vraag 35

Vindt u het acceptabel dat dit bedrijf mogelijk miljarden aan subsidie gaat ontvangen
en ondertussen een op de vijf werknemers ontslaat? Zo ja, waarom is dit voor u acceptabel?
Zo nee, welke voorwaarden omtrent werkgelegenheid en inspraak bent u voornemens af
te spreken bij de maatwerkafspraken?

Vraag 36

Onderschrijft u dat een belangrijke voorwaarde voor steun vanuit de overheid naast
harde garanties voor gezondheid van omwonenden, commitment vanuit de directie voor
goede, gezonde en groene werkgelegenheid zou moeten zijn?

Vraag 37

Zou het, ondanks de recente uitwisselingen tussen het bedrijf, de medewerkers en vakbonden,
die de plannen lijken te hebben afgezwakt, volgens u mogelijk zijn dat volgend jaar
(of ergens de komende jaren) alsnog een op de vijf medewerkers ontslagen wordt? Vindt
u dit acceptabel?

Vraag 38

Bent u bereid om als voorwaarde te bedingen dat de medewerkers betrokken worden en
een finale stem krijgen bij het eventueel herstructureren van het bedrijf? Bent u
bereid om als voorwaarde te stellen dat kerntaken van het bedrijf niet uitbesteed
gaan worden?

Vraag 39

Gaat u er met de maatwerkafspraken ook voor zorgen dat omwonenden en werknemers meer
zeggenschap krijgen in het bedrijf? Zo nee, waarom niet? Zo ja, op welke manier gaat
u hiervoor zorgen?

Vraag 40

Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden en vóór het CD Verduurzaming Industrie
dat begin september staat ingepland?