Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hirsch en Thijssen over de berichtgeving rondom de levering van kritieke grondstoffen uit China

Antwoord van Minister Karremans (Economische Zaken) en van Staatssecretaris Boerma
(Buitenlandse Zaken) (ontvangen 1 juli 2025)

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «In de handelsoorlog tussen de VS en China springt de
strijd om aardmetalen eruit» en de berichtgeving dat China de export van zeven aardmetalen
aan banden heeft gelegd?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft het kabinet in aanloop naar de stop waarschuwingen ontvangen? Zo ja, is dit
gecommuniceerd richting bedrijven die mogelijk nadelige effecten kunnen ondervinden
van de exportstop?

Antwoord 2

Het kabinet is enige uren voor de publieke aankondiging en gelijktijdige invoering
van deze vergunningplicht geïnformeerd door de Chinese overheid. Het kabinet heeft
vervolgens zowel signalen ontvangen als zelf contact opgenomen met het bedrijfsleven.

Op verzoek van de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken heeft het
Nederlands Materialen Observatorium (NMO) proactief contact gelegd en onderhouden
met bedrijven waarvan aannemelijk is dat er permanente magneten zijn verwerkt in hun
producten. Daarnaast zijn brancheorganisaties VNO-NCW, FME en Koninklijke Metaalunie
door het Ministerie van Economische Zaken gevraagd in hun achterban signalen op te
halen van leveringsdisrupties bij Nederlandse bedrijven.

Vraag 3

Kunt u een beeld schetsen van de effecten van de exportstop op de Nederlandse economie?
In welke sectoren en/of op welke bedrijven heeft de stop het meeste effect? Wat zijn
deze effecten? Gaat u maatregelen nemen om de gevolgen van de beperkingen te mitigeren?
Kunt u een overzicht geven van alle mogelijke en noodzakelijke maatregelen om de effecten
van de exportstop te voorkomen? Welke maatregelen gaat u wel nemen en welke niet en
waarom?

Antwoord 3

De Chinese exportcontrolemaatregel betreft geen exportstop maar een exportvergunningsverplichting.
Vergunningsaanvragen worden momenteel door de Chinese overheid in behandeling genomen,
maar het is onduidelijk wanneer en in welke mate deze vergunningen worden afgegeven.
Hierdoor lopen leveringen van zware zeldzame aardmetalen, scandium en de permanente
magneten waarin deze verwerkt zijn vertragingen op.

De Nederlandse industrie importeert uit China high-end permanente magneten, waarin
zware zeldzame aardmetalen en scandium verwerkt zijn. Permanente magneten worden onder
meer gebruikt binnen de hightech-, automotive- en consumentenelektronica-industrie.
Vanuit veiligheidsoogpunt en bedrijfsvertrouwelijkheid kunnen geen nadere uitspraken
worden gedaan over specifieke Nederlandse sectoren of individuele bedrijven waarop
de exportcontrolemaatregel de grootste impact heeft.

Wanneer bedrijven onvoldoende voorraden of alternatieve toeleveringsketens hebben,
lopen zij het risico dat hun productie belemmerd wordt. Wanneer dit moment wordt bereikt
kan per bedrijf en product verschillen, waarbij belemmerde productie van halffabricaten
en componenten ook invloed heeft op bedrijven verderop in de waardeketen. Bedrijven
geven daarnaast aan dat extra administratieve last en de onduidelijkheid over doorlooptijden
en welke informatie gevraagd wordt bij de exportvergunningsaanvraag belangrijke punten
van zorg zijn.

Wat betreft de huidige acute leveringsdisruptie van zware zeldzame aardmetalen en
permanente magneten onderhouden de ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische
Zaken nauw contact met de Europese Commissie over het afgeven van boodschappen namens
de lidstaten aan de Chinese autoriteiten over de onwenselijkheid van de vertragingen
in de vergunningverlening. Zo heeft Eurocommissaris Šefčovič op 3 juni 2025 de situatie
besproken met de Chinese Minister van Handel, de heer Wang. Ook vanuit Nederland zijn
er regelmatig gesprekken met China op zowel politiek als ambtelijk niveau over exportcontrolemaatregelen
en -regelgeving. Onze insteek is onnodige verstoringen in de productie- en toeleveringsketens
zoveel mogelijk te vermijden en voorspelbaarheid en duidelijkheid voor onze bedrijven
te waarborgen. Dat maken we ook duidelijk aan China.

Binnen de Nationale Grondstoffenstrategie en de Europese Critical Raw Materials Act
wordt op zowel nationaal als Europees niveau gewerkt aan het vergroten van de leveringszekerheid
van kritieke grondstoffen, halffabricaten en componenten waarin deze zijn verwerkt.
Nederland werkt aan voorraadvorming, stimulering van duurzame mijnbouw en verwerking
van kritieke grondstoffen binnen de EU, bevordering van circulariteit en diversificatie
van de herkomstlanden van kritieke grondstoffen. Deze handelingsperspectieven helpen
de weerbaarheid van Europese en Nederlandse waardeketens stap voor stap te vergroten.
Voor het behalen van resultaten is het echter cruciaal dat het bedrijfsleven hiermee
ook aan de slag gaat.

Vraag 4

Welke rol heeft het Nederlands Materialen Observatorium (NMO) in deze situatie, bijvoorbeeld
bij het vroeg signaleren van ontwikkelingen, het opstellen van maatregelen die de
Nederlandse industrie kunnen beschermen en maatregelen die de impact van een dergelijke
exportstop kunnen beperken?

Antwoord 4

De rol van het NMO is het verzamelen en beheren van gegevens, informatie en kennis
over kritieke grondstoffen, en het monitoren van toeleveringsketens. Daarmee biedt
het NMO inzichten die overheden en bedrijven helpen bij het inspelen op risico’s die
samenhangen met verstoringen in de toeleveringsketens.

In de specifieke situatie van de Chinese exportcontrolemaatregel op zware zeldzame
aardmetalen en permanente magneten heeft het Ministerie van Economische Zaken het
NMO gevraagd een impactanalyse op te stellen. Onderdeel van de monitoring van de impact
is dat het NMO contact opneemt met bedrijven waarvan aannemelijk is dat er permanente
magneten zijn verwerkt in hun producten. Daarnaast is er contact gelegd met de grondstoffen
observatoria DERA (Duitsland) en OFREMI (Frankrijk) om na te gaan welke impact Duitsland
en Frankrijk ervaren.

Op basis van de informatie via het NMO, het Ministerie van Economische Zaken en het
Ministerie van Buitenlandse Zaken zijn mogelijke acties van de rijksoverheid gezamenlijk
geïdentificeerd, zoals het aankaarten van de problematiek via de Europese Commissie
en bilaterale contacten.

Vraag 5

Heeft het NMO gewaarschuwd voor een exportstop zoals deze? Zo nee, waarom niet? Zo
ja, wat is er met die waarschuwingen gedaan?

Antwoord 5

De Chinese exportcontrolemaatregel op zeldzame aardmetalen en permanente magneten
betreft geen exportstop, maar een exportvergunningsverplichting. Middels de reguliere
bilaterale consultaties tussen Nederland en China is het kabinet enige uren voor de
publieke aankondiging en gelijktijdige invoering van deze vergunningplicht geïnformeerd
door de Chinese overheid.

Internationale en nationale kennisinstellingen, zoals TNO, waarschuwen Europese lidstaten
en het bedrijfsleven al langer over de leveringszekerheidsrisico’s van kritieke grondstoffen
en benadrukken daarbij de monopoliepositie van China in de toeleveringsketen. De kennisinstellingen
benoemen vaak de eerdere exportcontrolemaatregelen op kritieke grondstoffen (bijvoorbeeld
op gallium en germanium). Dat doet het Nederlands Materialen Observatorium ook sinds
het gelanceerd is.

De gesprekken die het NMO en de overheid voeren met bedrijven, onder meer over de
leveringszekerheid van grondstoffen, zijn vertrouwelijk.

Vraag 6

In hoeverre richt het werk van Economische Zaken en het NMO zich op minder kritieke
metalen zoals lithium? Hoe vergelijkt dat zich dat met het werk wat verricht is op
het gebied van zeldzame aardmetalen en neodymium, gegeven het feit dat zeldzame aardmetalen
veruit bovenaan de EU-lijst van meest kritieke elementen staan? Wat is de scope van
de werkzaamheden van het NMO?

Antwoord 6

De reikwijdte van de Nationale Grondstoffenstrategie is primair de lijst van 34 metalen
en mineralen die door de Europese Commissie zijn geclassificeerd als kritieke en/of
strategische grondstoffen, evenals de halffabricaten en componenten die deze grondstoffen
bevatten.

Binnen de eerste analyses die gevraagd zijn van het NMO zijn kritieke grondstoffen
die Nederland in relatief hoge mate importeert in beginsel geprioriteerd. Lithium
is hieraan toegevoegd vanwege het belang voor de energietransitie. Wat betreft zeldzame
aardmetalen is gezien de exportcontrolemaatregel het werk ten aanzien van permanente
magneten versneld.

In dit stadium van de kennisopbouw is de inzet van het Ministerie van Economische
Zaken per kritieke of strategische grondstof vergelijkbaar. Binnen de verschillende
handelingsperspectieven wordt nu uitgewerkt welke kritieke en strategische grondstoffen,
halffabricaten of componenten prioriteit hebben. Ook wordt gekeken welke actie van
Nederland daarbij passend is, en voor welke productgroepen dat geldt. Denk hierbij
aan voorraadvorming, verwerking binnen Nederland, of het gericht stimuleren van circulariteit
door Nederlandse bedrijven. De relatieve kritikaliteit van een grondstof op Europees
niveau is een belangrijke factor. Daarnaast spelen ook andere overwegingen een rol.
Bijvoorbeeld hoe belangrijk die leveringszekerheid van die grondstof is voor de Nederlandse
economie. Ook wordt gekeken in hoeverre Nederland en het Nederlandse bedrijfsleven
goed gepositioneerd zijn om bij te dragen aan het vergroten van de leveringszekerheid
van de grondstof.

Dat een grondstof op de Europese lijst het meest kritiek is, wil niet per definitie
zeggen dat nationale actie door of binnen Nederland de meest effectieve manier is
om aan de Europese leveringszekerheid bij te dragen.

Vraag 7

Bent u bekend met berichtgeving over het snel teruglopende aanbod van koper vanuit
China als gevolg van een toename in import door Amerikaanse bedrijven als gevolg van
de aangekondigde tarieven vanuit de Verenigde Staten?2

Antwoord 7

Ja.

Vraag 8

Kunt u aangeven wat de impact van een gebrek aan koper kan hebben op het Nederlands
bedrijfsleven? Welke maatregelen kunnen genomen worden om de effecten zoveel mogelijk
te mitigeren? Worden dergelijke maatregelen getroffen of voorbereid? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 8

De wereldwijde vraag naar koper neemt jaarlijks toe, maar het mondiale aanbod is momenteel
in balans met de totale vraag. China is een grootgebruiker van koper, maar domineert
de markt niet. Het land is verantwoordelijk voor ongeveer 60% van het wereldwijde
koperverbruik. De rest van de wereld beschikt echter over voldoende koper om in de
eigen vraag en consumptie te voorzien. Het artikel gaat in op de recent toegenomen
inkoop van koper door de Verenigde Staten. Daarmee concurreert de VS met China, zijn
de koper-voorraden in China snel afgenomen en de koper-voorraden in de VS toegenomen.

Koper is een basismetaal dat wordt verhandeld op internationale grondstoffenbeurzen,
zoals de London Metal Exchange (LME). Het NMO monitort de ontwikkelingen rond koper,
inclusief de handel en speculaties over mogelijke nieuwe invoertarieven. Als de beschreven
concurrentie op koper-aanvoer aanhoudt, kan dit leiden tot stijgende koperprijzen
wat gevolgen kan hebben voor Nederlandse kopergebruikers. Volatiliteit in de koperprijs
is echter inherent aan deze cyclische grondstoffenmarkt. De markt houdt hier rekening
mee, en is in de praktijk voorbereidt op dit soort prijsfluctuaties.

Er is vooralsnog geen reden om aan te nemen dat Nederland geen toegang meer zal hebben
tot koper voor eigen gebruik. Op dit moment is er daarom geen aanleiding om acute
maatregelen te treffen. Wel wordt door het Ministerie van Economische Zaken ook naar
koper gekeken binnen de opzet van een traject richting het aanleggen van reserves
van kritieke grondstoffen die vrij verhandeld worden.

Daarnaast levert het NMO informatie aan over de waardeketens van individuele kritieke
grondstoffen door middel van materialendossiers. Over koper wordt later dit jaar ook
een dossier opgeleverd, en tenminste deels publiek toegankelijk gemaakt via de website
van het Nederlands Materialen Observatorium. Dit mede ten behoeve van de informatievoorziening
aan het bedrijfsleven.

Vraag 9

Welke signalen heeft u van tevoren binnengekregen over de forse vermindering van het
koperaanbod op de wereldmarkt? Van wie waren die afkomstig? Heeft u hierbij informatie
en ondersteuning vanuit het NMO gekregen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, in welke vorm?
Wat is er met deze signalen gedaan?

Antwoord 9

Er is vooralsnog geen reden om aan te nemen dat Nederland geen toegang meer zal hebben
tot koper voor eigen gebruik. Zie antwoord 7 voor de analyse. De ministeries van Economische
Zaken, Buitenlandse Zaken en het NMO hebben vooralsnog geen signalen ontvangen van
het bedrijfsleven dat er leveringszekerheidsrisico’s zijn door een teruglopend aanbod
van koper.

Om te anticiperen op volatiliteit in het koperaanbod is kennis nodig over de cyclische
grondstoffenmarkt. Het NMO heeft de afgelopen periode kennis en expertise gedeeld
over de kopermarkt met het Ministerie van Economische Zaken.

Vraag 10

Kunt u aangeven wat tot nu toe de rol van het NMO is geweest in het signaleren van
leveringsproblemen rondom en het inzetten op verminderen van de vraag? Bent u van
mening dat deze rollen tot nu toe effectief vervuld worden? Zo nee, waarom niet? Zo
ja, waarom? Heeft het NMO een rol in het verminderen van de vraag naar kritieke grondstoffen
door middel van recycling? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Voor beantwoording over de rol en werkzaamheden van het NMO in het signaleren van
leveringsproblemen tot nu toe verwijs ik u naar de antwoorden op de vragen 4, 5,6,
8 en 9. Het kabinet is positief over hoe het NMO tot nu toe opereert en in een korte
tijd bijdraagt aan de kennisopbouw op het terrein van kritieke grondstoffen en de
kwetsbaarheden die daarbij spelen.

Het NMO is sinds de lancering dit jaar druk bezig met het verder consolideren en uitbouwen
van zowel de eigen voorziene diensten binnen de Nationale Grondstoffenstrategie, als
de samenwerking hierin met de overheid, het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld
en kennisinstellingen.

Binnen de Nationale Grondstoffenstrategie zijn circulariteit en innovatie opgenomen
als handelingsperspectief, onder meer om de vraag naar kritieke grondstoffen verminderen.
Het NMO heeft hierbij een rol als kennispartner voor de overheid. Het kabinet is tevreden
over de effectiviteit waarmee het NMO deze taken oppakt.

Het NMO analyseert samen met kennispartners uit de recyclingketen welke bijdrage Nederland
(en omliggende landen) kan leveren aan het vergroten van recyclingbijdragen van kritieke
grondstoffen. Daarnaast neemt het NMO secundaire grondstoffenstromen mee in de leveringszekerheidsanalyses,
die onder andere in de materialendossiers worden verwerkt. Ook werkt het NMO mee aan
het ontwikkelen van publiek-private plannen van aanpak voor prioritaire productgroepen.3 Hierbij wordt onder meer gekeken hoe circulariteit de leveringszekerheid van kritieke
grondstoffen voor deze productgroepen kan vergroten. Concreet voorbeeld is de analyse
naar circulaire elektrolyzers, die eerder met uw Kamer is gedeeld.4

Vraag 11

Wat doet u, zowel economisch als diplomatiek, om dit soort maatregelen vanuit China
te beperken en in de toekomst te voorkomen?

Antwoord 11

Het kabinet heeft de problematiek en de onwenselijkheid van de vertragingen in de
vergunningverlening aangekaart bij de Europese Commissie. Eurocommissaris Šefčovič
heeft op 3 juni 2025 de situatie besproken met de Chinese Minister van Handel, de
heer Wang. Ook vanuit Nederland zijn er regelmatig gesprekken met China op zowel politiek
als ambtelijk niveau over exportcontrole en regelgeving. Onze gezamenlijke Europese
inzet is om onnodige verstoringen in de productie- en toeleveringsketens zoveel mogelijk
te vermijden en voorspelbaarheid en duidelijkheid voor onze bedrijven te waarborgen.
Dat maken we ook duidelijk aan China.

Via de Nationale Grondstoffenstrategie en in samenwerking met andere EU-lidstaten
onder Europese Critical Raw Materials Act wordt gewerkt aan het vergroten van de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen.