Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Kröger en Van der Lee over de berichten ’Deze omstreden afvalberg mag van de provincie blijven liggen. Bewoners maken zich zorgen' en 'Gedeputeerde Tekin geeft verkeerde informatie over afvalberg Tata Steel'

Antwoord van Staatssecretaris Van Veldhoven-Van der Meer (Infrastructuur en Waterstaat)
(ontvangen 12 april 2019).

Vraag 1

Kent u de berichten »Deze omstreden afvalberg mag van de provincie blijven liggen.
Bewoners maken zich zorgen»1 en «Gedeputeerde Tekin geeft verkeerde informatie over afvalberg Tata Steel»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Op basis van welke wet- en regelgeving heeft de omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
in 2014 besloten dat de berg afval toch niet opgeruimd diende te worden? Zijn de Inspectie
Leefomgeving en Transport (ILT) en het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) bij dit besluit betrokken geweest?

Antwoord 2

Blijkens de brief die gedeputeerde staten van Noord-Holland op 13 maart jl. aan de
provinciale staten hebben gestuurd, die ik ter informatie bijvoeg, heeft GS in 2014
op basis van de opgebouwde reeks halfjaarlijkse monitoringsresultaten vastgesteld
dat de berg oxykalkslik geen risico’s voor het grondwater opleverde. Daarmee was er
vanuit de water- en bodemwetgeving (Waterwet, Wet Bodembescherming) geen reden voor
verdergaande maatregelen dan voortzetting van de bestaande monitoring en was er voor
de provincie ook geen reden om de ILT of het RIVM te raadplegen. Verder zet de brief
uiteen dat in 2014 door GS is vastgesteld dat de berg aangemerkt moest worden als
een «voormalige stortplaats» waar de Wet bodembescherming en de regels over de nazorg
van voormalige stortplaatsen (NAVOS) van toepassing is. In de brief geeft de provincie
aan dat in het kader van NAVOS uitdrukkelijk risico’s voor de omgeving en het milieu
uitgesloten moeten worden, dat die risico’s voor de berg oxykalkslik uitgesloten zijn
en dat door middel van monitoring ook risico’s naar de toekomst uitgesloten kunnen
worden.

Vraag 3

Waarom heeft u niet eerder ingegrepen, terwijl in het artikel staat dat het toenmalige
Ministerie van Vrom in 1995 al schreef dat «het niet gewenst is dat het slik nog tientallen
jaren op de huidige wijze wordt opgeslagen»?

Antwoord 3

Het bevoegd gezag ligt bij de provincie Noord-Holland. Het storten van oxykalkslik
is in 1985 gestopt. Het voornaamste milieurisico betrof vervuiling van het grondwater
door uitloging van schadelijke stoffen. Door de ingestelde structurele monitoring
van de grondwaterkwaliteit werd geborgd dat eventueel optredende vervuiling gesignaleerd
zou worden, zodat bepaald kon worden welke maatregelen nodig waren. De monitoring
wees uit dat grondwaterverontreiniging niet optrad. In de loop der jaren is er op
natuurlijke wijze (door windaanvoer) een afdekking van onder andere zand en begroeiing
ontstaan. Hiermee was ook het risico van verspreiding van schadelijke stoffen uit
het oxykalkslik via de lucht door verwaaiing voldoende beperkt. Hiermee was er geen
urgentie om op verdergaande maatregelen aan te dringen. Niettemin heb ik de Noord-Hollandse
gedeputeerde van milieuzaken nadrukkelijk gevraagd om met Tata Steel te onderzoeken
of er preventieve maatregelen mogelijk zijn om uitloging naar grondwater niet alleen
te bewaken met monitoring, maar actief tegen te gaan. Ook heb ik de gedeputeerde gevraagd
om met Tata Steel te bespreken of het zoeken naar mogelijkheden voor hergebruik van
het oxykalkslik weer opgepakt kan worden.

Vraag 4

Op basis van welke onderzoeken trekt de provincie Noord-Holland de conclusie dat er
geen risico’s voor de leefomgeving zijn opgetreden? Kunnen deze onderzoeken met de
Kamer gedeeld worden?

Antwoord 4

De betreffende monitoringsresultaten zijn genoemd in het antwoord op de vragen 2 en
3. Deze zijn opvraagbaar bij de provincie Noord-Holland of haar uitvoeringsorganisatie,
de Omgevingsdienst Noorzeekanaalgebied, en worden binnenkort ook door de provincie
openbaar gemaakt.

Vraag 5 en 6

Wat zijn de gezondheidsrisico’s van oxykalkslik?

Wat zijn de mogelijke gezondheidsrisico’s voor de omwonenden van de afvalberg?

Antwoord 5 en 6

De gezondheidsrisico’s hangen samen met de routes via welke mensen blootgesteld kunnen
worden aan stoffen uit het oxykalkslik. Zoals aangegeven in het antwoord op de vragen
2 en 3, zijn er volgens de provincie geen risico’s van betekenis wat betreft blootstelling
via de routes van grondwater of verwaaiend stof. Onderzoek naar andere blootstellingsroutes
aan stoffen uit het oxykalkslik is mij niet bekend. De provincie is in deze het bevoegd
gezag.

Vraag 7

Wat zijn de risico’s voor natuur, lucht en bodem?

Antwoord 7

Oxykalkslik bevat geen schadelijke stoffen die vluchtig zijn, dat wil zeggen die kunnen
uitdampen en zo luchtverontreiniging zouden veroorzaken. Luchtverontreiniging door
verwaaiing wordt volgens de provincie voorkomen door de afdekkende korstlaag die zich
gevormd heeft en de begroeiing. Uitloging van arseen en zware metalen zouden in principe
verontreiniging van de bodem en het grondwater onder de berg kunnen veroorzaken, maar
volgens GS heeft de monitoring van het grondwater geen verhoogde gehalten van genoemde
stoffen opgeleverd die toe te wijzen zijn aan de berg.

Er is mij geen informatie bekend over mogelijke schadelijke effecten voor dieren die
in de begroeiing leven of voedsel zoeken.

Vraag 8

Wordt op dit moment de bodem- en grondwaterkwaliteit rond de afvalberg gemonitord?
Worden hierbij ook verhoogde concentraties arseen en overschrijdingen van metalen
aangetroffen?

Antwoord 8

Het relevante aspect van de bodemkwaliteit dat door de berg beïnvloed kan worden is
de grondwaterkwaliteit. Deze wordt ook nu nog gemonitord. De brief van GS van 13 maart
geeft aan dat in het verleden een verhoogde concentratie arseen is aangetroffen, maar
dat de afgelopen jaren een dalende trend is gemeten. Ik heb van de provincie vernomen
dat de eertijds verhoogde concentratie arseen naar alle waarschijnlijkheid niet aan
de berg toegeschreven kan worden, omdat verhoogde gehalten arseen op meer plaatsen
in het Noord-Hollandse grondwater voorkomen.

De omgevingsdienst geeft aan dat het grondwater de afgelopen 20 jaar is gemonitord
op de meest kritische stoffen. Hieruit blijkt dat (incidenteel) de interventiewaarde
wordt overschreden voor een aantal zware metalen (lood en chroom) en arseen. Er vindt
geen toename in concentraties en omvang plaats. De geconstateerde grondwaterverontreinigingen
hebben een andere oorzaak en zijn opgenomen in het locatiebeheerplan van Tata Steel.
De omgevingsdienst concludeert dat er geen ontoelaatbare verspreidingsrisico’s aanwezig
zijn.

Vraag 9

Wordt de gezondheid van werknemers en omwonenden gemonitord?

Antwoord 9

Het RIVM doet samen met de GGD Kennemerland onderzoek naar (vragen die leven over)
de gezondheid van omwonenden van Tata Steel maar er vindt geen specifieke monitoring
plaats met betrekking tot de berg oxykalkslik.

Vraag 10

Kan Tata Steel alsnog worden verplicht om de afvalberg op te ruimen?

Antwoord 10

Daartoe kan Tata Steel door de provincie als bevoegd gezag verplicht worden als er
alsnog onaanvaardbare risico’s voor mens of milieu blijken te zijn. Hier is echter
nu geen sprake van.

Vraag 11

Hoe kan het dat Tata Steel in 2010 gesommeerd wordt de berg alsnog op te ruimen en
de provincie Noord-Holland vervolgens vier jaar lang niet handhaaft?

Antwoord 11

In de brief van GS van Noord-Holland aan provinciale staten van 13 maart jl. (bijgevoegd)3 wordt het volgende aangegeven. De provincie heeft in 2010 een brief aan Tata Steel
gestuurd met de opdracht de opslag binnen zes maanden te beëindigen of noodzakelijke
informatie te verschaffen om de opslag te vergunnen. Tata Steel heeft in de periode
2010–2014 onderzocht of hergebruik mogelijk was. In 2014 was duidelijk dat hergebruik
niet mogelijk was, maar ook dat het blijven liggen van het materiaal geen risico opleverde
voor de leefomgeving. Daarom heeft de brief uit 2010 niet geleid tot daadwerkelijke
handhaving.

Vraag 12

Wat is de definitie van «afgedekt» in de wet en is daaraan voldaan in deze situatie?
Is «begroeiing» en een slagboom voldoende bescherming voor de omgeving, bodem, lucht
en water?

Antwoord 12

In een tweede brief aan de Staten, die ik eveneens bijvoeg4, stelt GS van Noord-Holland dat zij terecht spreekt over afdekking, doelend op de
gevormde harde korstlaag. Het college wijst erop dat de oxykalkslikdepot valt onder
het regime van de Wet bodembescherming, die verplicht tot maatregelen ter voorkoming
van verspreiding van verontreiniging, maar geen dwingend voorschrift geeft voor afdekking,
zoals afdichting met een folie. GS melden dat volgens gedane onderzoeken de harde
korstlaag een extra barrière vormt voor uitspoeling van de berg door hemelwater en
tevens verstuiving voorkomt. Daarbij wordt in de brief aangegeven dat aanvullende
maatregelen, zoals het afdichten met een folie, milieutechnisch geen meerwaarde hebben.

Vraag 13

Hebben Tata Steel en de provincie Noord-Holland hun eigen feiten gecreëerd door niet
te handelen en niet te handhaven totdat termijnen zijn verstreken en het probleem
«historisch» werd en onder andere regelgeving viel?

Antwoord 13

Zie hiervoor het antwoord op vraag 11.

Vraag 14

Vindt u, gelet op deze kwestie en de recente problemen rond de grafietregen, dat hier
sprake is van een patroon in tekortschietende handhaving van een bedrijf dat haar
eigen verdienmodel laat prevaleren boven de naleving van regels die de kwaliteit van
de leefomgeving en gezondheid van bewoners dienen te verzekeren? Zo ja, wat gaat u
doen om dat patroon te doorbreken?

Antwoord 14

De gang van zaken rond de berg oxykalkslik is op grond van de mij bekende informatie
geen voorbeeld van tekortschietende handhaving. Het is mijn streven uw Kamer in mei
een brief over de situatie en handhaving bij Tata Steel te sturen.