Brief regering : Verlenging binnengrenscontroles

Nr. 322
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 november 2025

Sinds 9 december 2024 voert de Koninklijke Marechaussee (KMar), conform artikel 25
van de Schengengrenscode1, binnengrenscontroles uit. Over de tijdelijke herinvoering van deze maatregel is
uw Kamer op 11 november 2024 geïnformeerd.2 Bij het uitvoeren van het binnengrenstoezicht ligt de focus op de landgrenzen met
België en Duitsland en op de intra-Schengenvluchten met risico’s ten aanzien van irreguliere
migratie en grensoverschrijdende criminaliteit. Over de eerste verlenging van deze
maatregel is uw Kamer op 25 april jl. geïnformeerd.3 De Nederlandse binnengrenscontroles duren tot en met 8 december 2025. In lijn met
de Schengengrenscode kunnen lidstaten, onder de voorwaarde dat de ernstige dreiging
ten aanzien van de openbare orde of binnenlandse veiligheid langer voortduurt, deze
tijdelijke maatregel nogmaals met zes maanden verlengen. Het kabinet heeft het effect
van de maatregel in acht genomen en besloten om het binnengrenstoezicht opnieuw te
verlengen, tot en met 8 juni 2026.

In deze brief informeer ik uw Kamer over de motivering van dit besluit. In de bijlagen
treft u de notificatie aan waarmee het kabinet de Europese Commissie, de Raad, EU-lidstaten
en het Europees Parlement over de verlenging van de binnengrenscontroles informeert.
Ook is er in de bijlage een voortgangsrapportage binnengrenscontroles opgenomen naar
aanleiding van het commissiedebat Vreemdelingen- en asielbeleid van 18 juni jl. (Kamerstuk
19 637, nr. 3454), waarin is toegezegd uw Kamer begin november een voortgangsrapportage te sturen
over de binnengrenscontroles.4

Motivering van het besluit tot verlenging

De redenen voor Nederland om in december 2024 de binnengrenscontroles in te voeren
hadden betrekking op de impact van aanhoudende irreguliere migratie, waaronder secundaire
migratie, en mensensmokkel naar Nederland en de impact daarvan op de migratieketen.
Deze problemen worden verergerd door de gebrekkige werking van het Dublin-systeem.
Er is in april 2025 besloten tot een eerste verlenging van de tijdelijke maatregel,
vanwege het voortduren van de redenen voor herinvoering van de binnengrenscontroles.
Het kabinet neemt alle mogelijke maatregelen om te voorkomen dat het migratiesysteem
verder onder druk komt, aangezien dit zou kunnen leiden tot een verhoogde dreiging
voor de openbare orde.

Het aantal irreguliere grensoverschrijdingen van de EU-buitengrenzen is met 21% gedaald in de eerste acht maanden van 2025 ten opzichte van de eerste
acht maanden van 2024.5 Ondanks deze procentuele daling, blijft de absolute druk van irreguliere grensoverschrijdingen
in 2025 nog steeds hoog (volgens het EU-agentschap Frontex 112.375 tot en met 12 september
20256), en zorgt dit, ondanks hulp van bijvoorbeeld Frontex, voor uitdagingen bij lidstaten
wat betreft opvang en bestrijding van migratiecriminaliteit.

Ook de asielinstroom in Nederland is in de eerste acht maanden van 2025 (13.920) met
38% gedaald ten opzichte van de eerste acht maanden van 2024 (22.000).Ondanks de daling
van de druk van irreguliere migratie aan de buitengrenzen en de asielinstroom in Nederland,
blijft de druk op de opvang in Nederland hoog. Het aantal bewoners van COA-locaties
was op 1 september 2025 (74.860) 7% hoger dan op 1 september 2024 (69.900). Van alle
COA opvangplekken zijn op dit moment ongeveer de helft noodopvangplekken. Naast de
opvang van asielzoekers, hebben gemeenten in Nederland momenteel nog steeds te maken
met de opvang van ontheemden uit Oekraïne. De huidige stand van de realisatie van
de opvangopgave (in september 2025 97.770 mensen) vraagt een forse inspanning van
gemeenten en die lopen reeds tegen hun grenzen aan. Op 31 augustus jl. verbleven 89.600
personen in de noodopvang voor Oekraïense ontheemden. De noodopvang had een bezettingsgraad
van 99,8%.

Momenteel voeren tien lidstaten sinds enige tijd binnengrenscontroles uit in de Europese
Unie. Dit geldt o.a. voor lidstaten die liggen aan belangrijke routes waarmee irreguliere
migranten doorreizen in de Unie. Hoewel irreguliere migratiestromen afhankelijk zijn
van vele factoren, is het voorstelbaar dat binnengrenscontroles in de Unie een preventief
effect kunnen hebben op migranten en mensensmokkelaars en daarmee bijdragen aan de
verplaatsing van (secundaire) migratiestromen. De resultaten van de eerste negen maanden
van de binnengrenscontroles (van 9 december 2024 tot en met 8 september 2025) laten
zien dat het aantal grensweigeringen bij binnengrenscontroles na de eerste drie maanden
is gedaald. Dit terwijl de KMar grofweg evenveel controles heeft uitgevoerd. Deze
daling zou mogelijk verklaard kunnen worden door het gedaalde aantal irreguliere grensoverschrijdingen
van de EU-buitengrenzen en door het feit dat ook andere EU-lidstaten binnengrenscontroles hebben ingevoerd.
De Nederlandse binnengrenscontroles zouden daarmee een onderdeel kunnen zijn van de
aanpak van het tegengaan van irreguliere migratie en mensensmokkel.

Gezien de voortdurende dreiging voor de openbare orde heeft het kabinet besloten om
de binnengrenscontroles met zes maanden te verlengen. Deze grenscontroles zullen,
net als in de afgelopen twaalf maanden, binnen bestaande capaciteit en middelen en
informatie- en risicogestuurd worden uitgevoerd door de KMar. Vreemdelingen die niet
voldoen aan de toegangsvoorwaarden, zullen aan de binnengrens geweigerd worden. Hierbij
is de inzet dat geweigerde vreemdelingen zo snel mogelijk Nederland verlaten.

Dit kan door de vreemdelingen de gelegenheid te geven om Nederland zelf te verlaten
of over te dragen aan de autoriteiten van een buurland. Afhankelijk van de individuele
situatie kunnen vreemdelingen, die bijvoorbeeld een gevaar vormen voor de openbare
orde, in lijn met nationale regelgeving in vreemdelingenbewaring worden gezet. In
de uitvoering worden continu mogelijkheden bezien om de efficiëntie en de effectiviteit
van de binnengrenscontroles te verbeteren. Nederland staat in contact met buurlanden
België en Duitsland om de samenwerking op het gebied van binnengrenscontroles (waaronder
de overdracht van vreemdelingen) te verbeteren. Hiertoe is op 15 september jl. een
samenwerkingsprotocol tussen België en Nederland inzake Beneluxoverdrachten in werking
getreden. Daarnaast worden personen die internationale bescherming willen, doorverwezen
naar de Nederlandse asielprocedure. Personen die reeds in een andere lidstaat in Eurodac
zijn geregistreerd, de zogenoemde Dublinclaimanten, worden in de regel, conform de
Dublinprocedure overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat.

De binnengrenscontroles bieden de mogelijkheid aan de KMar om de controles flexibel
en gericht uit te voeren. Het kabinet blijft onverminderd inzetten op maatregelen
om het effect van grenscontroles op de economie, verkeersstromen, grenswerkers en
de grensregio’s te beperken. Hierover heb ik ook periodiek contact met de grensregio’s.
Tot op heden zijn er geen aanwijzingen dat de Nederlandse grenscontroles een significant
negatief effect hebben gehad op de grensregio’s.

Zoals aan uw Kamer gemeld in de brief van 25 april jl. over de eerste verlenging van
het binnengrenstoezicht werkt het kabinet aan de versterking van de juridische kaders
van MTV-controles als onderdeel van het asielcrisispakket.7 Dit heeft als doel dat de KMar in de toekomst frequenter en flexibeler MTV-controles
kan uitvoeren. Concreet betekent dit onder andere dat de huidige maxima voor controles
per modaliteit (vliegtuigen, treinen, bussen, schepen, auto’s en vrachtwagens) worden
verhoogd. Om een nieuw juridisch kader te realiseren voor het uitvoeren van MTV-controles
dient het Vreemdelingenbesluit 2000 gewijzigd te worden. Gestreefd wordt om deze wijzigingen
in het voorjaar van 2026 in werking te laten treden.

De Minister van Asiel en Migratie,
D.M. van Weel