Brief regering : Gevolgen voor nieuw beleid instemmen begroting 2026 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid na 1 januari 2026

Nr. 3
BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 16 september 2025

Middels deze brief bied ik u een overzicht aan van de nieuwe beleidsuitgaven die zijn
opgenomen in de ontwerpbegroting 2026 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
die ingaan vanaf 1 januari 2026. In het overzicht zijn alleen uitgaven voor 2026 opgenomen,
omdat alleen deze uitgaven ingevolge artikel 105 van de Grondwet ter autorisatie aan
het parlement worden voorgelegd. Zolang er nog geen autorisatie heeft plaatsgevonden,
mag nieuw beleid niet uitgevoerd worden. Dit kan vertraging of andere problemen opleveren
voor deze beleidsplannen. In deze brief leg ik uit wat de eventuele gevolgen zijn
voor beleidsplannen en de mensen die dit betreft.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,
M.L.J. Paul

BIJLAGE 1. TABEL NIEUWE BELEIDSMATIGE UITGAVEN 2026.

Nieuwe beleidsmatige uitgaven 2026 (bedrag x € 1.000)

Artikel

2026

Werken met een afstand tot de arbeidsmarkt Caribisch Nederland

2

4.000

Compensatie medewerkers SO-bedrijven

2

24.575

Kwijtschelden voorschotten WIA

3

31.988

Uitstel aangepast WIA-criterium LKS

3

1.479

Gelijkschakeling IPS-rechten

3

5.900

Uitvoeringskosten afschaffen AO-tegemoetkoming

3

500

Vereenvoudiging verlofstelsel

6

3.500

Doelmatigheidsgrens invorderingen KOT en WKB

7

600

Afschaffing belastingrente KOT en WKB

7, 10

– 4.700

Verbeterprogramma Caribisch Nederland

11

5.559

Bestendigen en uitbreiden Startbanen

13

1.300

Dakloze EU-burgers (GIDK)

13

8.000

Meld- en vergewisplicht uitleners

96

1.746

Toelichting

Werken met een afstand tot de arbeidsmarkt Caribisch Nederland

De openbare lichamen Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES) hebben de afgelopen jaren
t/m 2025 incidentele middelen ontvangen van het Rijk om instrumenten aan te bieden
zodat personen met een afstand tot de arbeidsmarkt mee kunnen doen op de arbeidsmarkt.
Hiermee is beschut werk, loonkostensubsidie en de inzet van jobcoaches mogelijk gemaakt.
Bij de Voorjaarsnota 2025 is vanaf 2026 structureel budget vrijgemaakt voor werken
met een afstand tot de arbeidsmarkt op Caribisch Nederland. Indien de begroting pas
na 1 januari 2026 wordt geautoriseerd, kunnen de organisaties voor sociale werkvoorzieningen
op de BES snel in geldnood komen. Hun financiering loopt namelijk tot 31 december
2025 en zij hebben zelf geen mogelijkheden om hun bedrijfsvoeringkosten tijdelijk
binnen de eigen begroting op te vangen. Het is onwaarschijnlijk dat de openbare lichamen
(snel) tijdelijk middelen ter financiering kunnen bijleggen.

Compensatie medewerkers SO-bedrijven

Bij de behandeling van de 1e suppletoire begroting SZW 2025 heeft uw Kamer het amendement Van Kent (SP) aangenomen.
Met dit amendement is in 2025 geld vrijgemaakt om medewerkers van sociaal ontwikkelbedrijven
te compenseren voor inkomensverlies als gevolg van een combinatie van diverse fiscale
maatregelen. Met de begroting 2026 wordt ook compensatie geregeld voor de jaren 2026
t/m 2028. De middelen worden verstrekt via het Gemeentefonds. SZW kan de middelen
pas toekennen aan gemeenten zodra met de begroting van SZW is ingestemd.

Hierdoor ontstaat er onzekerheid voor gemeenten en bovenal de medewerkers van sociaal
ontwikkelbedrijven of hun inkomensverlies nog wel wordt gecompenseerd.

Kwijtschelden voorschotten WIA

Het tijdelijke kwijtscheldbeleid van WIA-voorschotten wordt structureel gemaakt, waarbij
gewerkt wordt aan een wettelijke grondslag voor dit beleid. Dit geeft mensen de zekerheid
dat zij het voorschot dat ze krijgen in afwachting van de WIA-claimbeoordeling niet
hoeven terug te betalen. Bij uitstel van goedkeuring van de SZW-begroting zullen uitgaven
mogelijk worden aangeduid als onrechtmatig.

Uitstel aangepast WIA-criterium LKS

Bij de invoering van de Participatiewet is afgesproken dat er een alternatief arbeidsongeschiktheidscriterium
komt voor mensen die met een loonkostensubsidie (LKS) werken. Het nieuwe arbeidsongeschiktheidscriterium
leidt ertoe dat mensen binnen de doelgroep niet langer standaard volledig arbeidsongeschikt
worden verklaard. Het is mogelijk dat zij slechts gedeeltelijk arbeidsongeschikt worden
verklaard. De invoering hiervan wordt met een jaar uitgesteld, van 2026 naar 2027.
Bij uitstel van goedkeuring van de SZW-begroting zullen uitgaven mogelijk worden aangeduid
als onrechtmatig.

Gelijkschakeling IPS-rechten

Voor 2026 zijn middelen vrijgemaakt voor een verlenging van de tijdelijke subsidieregeling
van Individuele Plaatsing en Steun-traject (IPS). Middels deze trajecten worden ggz-cliënten
begeleid naar werk met daarbij de nodige psychische ondersteuning. Voor UWV-cliënten
is deze ondersteuning al structureel beschikbaar. Het doel van de gelijkschakeling
is dat ook de gemeentelijke doelgroep structureel geholpen kan worden doormiddel van
IPS-trajecten. Indien de begroting pas na 1 januari 2026 wordt geautoriseerd, kunnen
personen pas later starten met een IPS-traject. De vertraging van de ene cohort kan
door beperkte capaciteit ook leiden tot vertraging bij latere cohorten.

Uitvoeringskosten afschaffen AO-tegemoetkoming

De tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten wordt afgeschaft per 2027. Gedurende 2026
zal het UWV hier voorbereidingen voor treffen. Hier kan het UWV niet mee starten tot
de SZW-begroting is goedgekeurd. UWV is van plan om in mei 2026 aan de slag te gaan
met de voorbereidingen. In hoeverre hierbij problemen zullen optreden, is afhankelijk
van het moment waarop de begroting wordt geautoriseerd.

Vereenvoudiging verlofstelsel

Voor 2026 is een reservering getroffen voor de uitvoeringskosten en communicatiekosten
bij het UWV die nodig zijn voor de implementatie van de vereenvoudiging van het verlofstelsel.
Indien de begroting na 1 januari 2026 wordt geautoriseerd kan het UWV niet eerder
dan het moment van autorisatie beginnen met het implementeren en communiceren van
de vereenvoudiging. Dit kan uiteindelijk tot vertraging in het wetstraject leiden.

Doelmatigheidsgrens invorderingen kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget

Deze maatregel omvat het indexeren van het minimumbedrag («de doelmatigheidsgrens»)
voor invorderingen binnen de toeslagen. Door dit bedrag te indexeren wordt voorkomen
dat de Belastingdienst invorderingsmaatregelen moet treffen voor relatief kleine bedragen.
Door deze maatregel krijgen minder burgers te maken met terugvorderingen bij verschillende
toeslagen. Indien de begroting nog niet is goedgekeurd op 1 januari 2026, zal Dienst
Toeslagen deze maatregel desondanks al wel in de praktijk gaan toepassen. Bij uitstel
van goedkeuring van de SZW-begroting zullen de uitgaven mogelijk worden aangeduid
als onrechtmatig.

Afschaffing belastingrente kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget

Met deze maatregel wordt de belastingrente op terugvorderingen en nabetalingen van
toeslagen per 1 januari 2026 afgeschaft. Hierdoor hoeven burgers waarbij toeslagen
worden teruggevorderd geen belastingrente meer te betalen over een terugvordering.
Daarnaast ontvangen burgers geen belastingrente meer als zij toeslagen nabetaald krijgen.
Deze maatregel maakt onderdeel uit van het wetsvoorstel «Verbetermaatregelen toeslagen».
Indien de begroting 2026 nog niet is goedgekeurd op 1 januari 2026, zal Dienst Toeslagen
deze maatregel desondanks al wel in de praktijk gaan toepassen. Bij uitstel van goedkeuring
van de SZW-begroting zullen de uitgaven mogelijk worden aangeduid als onrechtmatig.

Verbeterprogramma Caribisch Nederland

Sinds 2016 constateert de ADR tekortkomingen in het financieel beheer van de uitkeringen
door de RCN-unit SZW (Rijksdienst Caribisch Nederland). De ADR onderschrijft dat de
doorontwikkeling van de IT-omgeving daar de belangrijkste achilleshiel is. Om het
financieel beheer en de uitvoering van de uitkeringen door de RCN-unit SZW op de BES-eilanden
toekomstbestendig te maken, start de RCN-unit SZW in 2026 met de aanbesteding van
een nieuw ICT-landschap. Dit landschap zal de uitvoering zodanig moeten ondersteunen
dat de uitkeringen op lange termijn aantoonbaar rechtmatig verstrekt worden en dat
er ruimte is om toekomstige regelingen uit te kunnen voeren. SZW kan de aanbesteding
pas effectueren zodra uw Kamer met de SZW-begroting heeft ingestemd.

Bestendigen en uitbreiden startbanen

Op dit moment loopt een pilot tot en met 2026 in acht regio’s om te onderzoeken welke
ondersteuningsstructuur effectief is voor het realiseren van startbanen en het begeleiden
van statushouders. Het doel van startbanen is om statushouders direct te laten participeren
en de taal te leren. De gedachte is dat dit hun arbeidsmarktpositie versterkt en bijdraagt
aan doorgroei naar een duurzame baan. Met deze middelen wordt de pilot van de startbanen
bestendigd en uitgebreid, zodat de begeleiding van statushouders naar (start)banen
landelijk kan worden aangeboden. Indien de begroting nog niet is goedgekeurd op 1 januari
2026, zal dit vertraging oplopen.

Dakloze EU-burgers

Sinds 2023 loopt er een pilot waarin kortdurende opvang voor dakloze EU-arbeidsmigranten
wordt geboden. De pilot loopt eind 2025 af en is positief geëvalueerd. Daarom is besloten
om nieuwe middelen beschikbaar te stellen om de voorziening voor drie jaar voort te
zetten en uit te breiden. Indien de begroting van SZW niet voor 1 januari 2026 geautoriseerd
wordt, zal het budget voor de pilotuitbreiding nog niet beschikbaar zijn en kan dit
gevolgen hebben voor de voorbereidingen die door gemeenten getroffen moeten worden
om de voorziening per 2026 voort te zetten.

Wetsvoorstel meld- en vergewisplicht uitleners

De invoering van het wetsvoorstel meld -en vergewisplicht uitleners wordt per 1 juli
2026 verwacht. Zowel de meldplicht als vergewisplicht vraagt extra capaciteit van
de Arbeidsinspectie voor de handhaving. De werving en opleiding van extra inspecteurs
en voor de backoffice gebeurt al sinds 2025 aangezien het hele proces zeker 1,5 jaar
duurt. In de ontwerpbegroting 2026 wordt vanaf 2026 structureel budget hiervoor vrij
gemaakt. Indien de begroting van SZW niet voor 1 januari 2026 geautoriseerd wordt,
zal de NLA begin 2026 onvoldoende budget op de begroting hebben voor (de opleidingen
van) het reeds geworven personeel.