Brief regering : Verslag van de Raad Buitenlandse Zaken van 18 juli 2022

Nr. 2514
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 22 juli 2022

Hierbij bied ik u het verslag aan van de Raad Buitenlandse Zaken van 18 juli 2022.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra

VERSLAG VAN DE RAAD BUITENLANDSE ZAKEN VAN 18 JULI 2022

Op 18 juli jl. vond de Raad Buitenlandse Zaken (RBZ) plaats in Brussel. De Nederlandse
Permanent Vertegenwoordiger bij de Europese Unie vertegenwoordigde Nederland. Op de
agenda stonden als volle agendapunten de Russische agressie jegens Oekraïne, Latijns-Amerika
en het Caribisch gebied, en digitale diplomatie. Onder current affairs werd gesproken over de EU-Israël Associatieraad, Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI), de Democratische Republiek Congo (DRC), Sri Lanka, de EU-Liga van Arabische
Staten (EU-LAS) ministeriële en Tunesië. Er werden Raadsconclusies aangenomen over
digitale diplomatie, FIMI en de EU-prioriteiten voor de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties (VN) in september.

Russische agressie jegens Oekraïne

De Raad sprak over sancties tegen Rusland, noodzaak van verdere diplomatieke inspanningen
richting derde landen, bewijsvergaring en berechting van de begane oorlogsmisdaden,
en hervormingen in Oekraïne. De Oekraïense Minister van Buitenlandse Zaken, Kuleba,
deed via een videoverbinding verslag aan de Raad over de stand van zaken van de oorlog
met Rusland. Minister Kuleba pleitte voor meer wapenleveranties aan Oekraïne en verzwaring
van de sancties tegen Rusland. Hij bedankte de Raad voor het besluit dat de Europese
Raad van 23 en 24 juni jl. (Kamerstuk 21 501-20, nr. 1824) nam om Oekraïne de status van kandidaat-lidstaat toe te kennen en onderstreepte
dat Oekraïne werk maakt van de prioriteiten zoals uiteengezet in de opinie van de
Commissie. Commissaris voor Nabuurschap en Uitbreiding Varhelyi deed verslag over
de wederopbouwsteun die in navolging van de Lugano-conferentie is voorzien en benadrukte
het belang van EU co-voorzitterschap (met Oekraïne) van het wederopbouwplatform. De
Commissie meldde tevens dat er inmiddels overeenstemming is over de voorziene besteding
van USD 1 miljard van de aangekondigde USD 9 miljard macro-financiële steun.

De Raad bereikte een politiek akkoord over het bieden van aanvullende steun aan Oekraïne
vanuit de Europese Vredesfaciliteit (EPF) ter waarde van EUR 500 miljoen. Daarmee
is vanuit deze faciliteit nu totaal EUR 2,5 miljard beschikbaar gesteld aan Oekraïne.

Er was overeenstemming binnen de Raad over de noodzaak voor aanname van een nieuw
sanctiepakket, teneinde de druk op Rusland op te blijven voeren. Nederland heeft zich
daarbij hard gemaakt voor het versterken van de implementatie van de bestaande maatregelen,
in lijn met de aanbevelingen van het rapport van de Nationaal Coördinator Sanctienaleving
en Handhaving, Stef Blok. Ook blijft Nederland voorstander van explicitering van het
olietransportverbod, wetende dat dit de facto al onmogelijk is vanwege bestaande verboden.

Nederland informeerde de Raad over de uitkomsten van de internationale accountability
conferentie die Nederland samen met het Internationaal Strafhof en de Europese Commissie
op 14 juli jl. organiseerde.

Latijns-Amerika en Caribisch gebied

De Raad sprak over mogelijkheden om de relatie met Latijns-Amerika en het Caribisch
gebied (LAC) te versterken, mede in het licht van de veranderde geopolitieke context
van de oorlog in Oekraïne en de toenemende aanwezigheid van diverse geopolitieke actoren
in de regio. Er was brede steun onder de lidstaten om meer te investeren in de LAC-regio.
De lidstaten onderstreepten dat het LAC-gebied een regio is die de kernwaarden en
principes met de EU deelt en waarmee meer in multilateraal verband kan worden samengewerkt
ter bestendiging van een op regels gebaseerde internationale orde. De Minister van
Buitenlandse Zaken van Luxemburg intervenieerde tijdens dit onderwerp namens Nederland,
als voorzitter van de Benelux. Daarbij vroeg de Benelux aandacht voor het strategisch
belang van de regio, waarbij nadrukkelijker geïnvesteerd zou moeten worden in samenwerkingen
op het gebied van de groene en digitale transitie, kritieke grondstoffen en gezondheidszorg.
Ook droeg de Benelux uit dat de samenwerking op terreinen als democratisering, mensenrechten,
persvrijheid en het bestrijden van de grensoverschrijdende georganiseerde misdaad
hoog op de agenda moet staan in de relatie met het LAC-gebied. Tevens moet de EU waakzaam
blijven ten aanzien van de dreiging die autoritarisme vormt voor de democratische
waarden en rechtsstatelijkheid in de regio. De Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor
buitenlands beleid en veiligheid (HV) en diverse lidstaten benadrukten het belang
van een spoedige afronding van de associatieakkoorden met Chili, Mexico en Mercosur.
Een aantal lidstaten wees op de noodzaak van het maken van solide afspraken over duurzaamheid
in de context van handelsakkoorden. Er was brede steun voor het intensiveren van de
banden met de regio via bijeenkomsten op hoog politiek niveau, waaronder tijdens een
EU-CELAC ministeriële bijeenkomst in de tweede helft van 2022 en een mogelijke top
met de regio in 2023.

Digitale diplomatie

Tijdens de lunchdiscussie over digitale diplomatie is een vervolg gegeven aan de discussie
over dit onderwerp tijdens de RBZ van 12 juli 20211. De Raad constateerde dat nieuwe digitale technologieën in groeiende mate bepalend
zijn voor geopolitieke concurrentie en mondiale invloed. Een effectief en coherent
digitaal buitenlandbeleid is daarom cruciaal voor het vormgeven van een verantwoorde,
democratische en veilige digitale toekomst. Tijdens de discussie benadrukte de Raad
dat de EU haar geopolitieke positie en concurrentievermogen op digitaal en technologisch
gebied moet versterken, mede vanwege de oorlog in Oekraïne.

De Raad nam Raadsconclusies over dit onderwerp aan waarin de prioriteiten zijn vastgesteld
voor het digitale buitenlandbeleid van de EU. Deze prioriteiten dragen bij aan 1)
de bescherming van de Europese normen en waarden door deze wereldwijd te promoten;
2) het vergroten van Europese veiligheid en weerbaarheid tegen cyberaanvallen en;
3) het bevorderen van het Europese concurrentie- en innovatievermogen.

Unaniem benadrukten de lidstaten het belang van het versterken van de coherentie tussen
intern en extern digitaal beleid en de noodzakelijkheid van nauwe samenwerking tussen
de HV, Commissie en de lidstaten. Luxemburg, dat namens de Benelux op dit punt intervenieerde,
onderstreepte daarnaast dat in het versterken van de Europese digitale en technologische
capaciteiten nauw moet worden samengewerkt met internationale partners, te weten gelijkgezinde
landen, internationale organisaties, zoals de ITU en de NAVO, industrie en het maatschappelijk
middenveld. Enkele lidstaten, waaronder de Benelux, benadrukten dat de EU haar regelgevende
macht moet gebruiken om zich internationaal te positioneren als voorvechter van normen
en waarden, ook in het digitale domein.

Current Affairs

EU-Israël Associatieraad

De Raad sprak over een hervatting van de EU-Israël Associatieraad. De Associatieraad
biedt de gelegenheid om over een breed scala aan onderwerpen te spreken, inclusief
over lastige kwesties zoals voortgang van het vredesproces, de bouw van nederzettingen
en toename in geweld. Veel lidstaten, waaronder Nederland, benadrukten het belang
om ook deze moeilijke zaken te bespreken en de dialoog met Israël als cruciale partner
voor de EU, via de Associatieraad te voeren. Daarnaast gaf onder meer Nederland aan
dat er ook met de Palestijnse Autoriteit op hoog politiek niveau consultaties moeten
plaatsvinden. Hoewel er nog discussie is over timing en modaliteiten concludeerde
de Raad dat er een Associatieraad zal worden gehouden. De Europese Dienst voor Extern
Optreden (EDEO) zal starten met voorbereidend werk om tot een eensgezinde EU-positie
te komen met als doel de Raad nog voor de Israëlische verkiezingen in november bijeen
te roepen.

Foreign Information Manipulation and Interference (FIMI)

De Raad besprak FIMI en nam Raadsconclusies hierover aan. De Raadsconclusies onderstrepen
de noodzaak om buitenlandse inmenging en beïnvloedingscampagnes effectief te weren
en roepen op tot nadere uitwerking van de FIMI toolbox. Daarnaast wordt verwezen naar
de inzet om tot internationale normstelling te komen voor de omgang met desinformatie
en FIMI. Nederland verwelkomde de FIMI Raadsconclusies die aansluiten op de in juni
aangenomen Raadsconclusies over een hybride raamwerk.

DRC

De Raad besprak de recent opgelopen spanningen tussen Rwanda en de DRC. Meerdere EU-lidstaten
zien ruimte voor een grotere EU-rol in de Grote Merenregio, onder andere ter ondersteuning
van regionale initiatieven en in de bemiddeling tussen Rwanda en de DRC. De HV wees
op het belang van het opstellen van een EU-strategie voor de Grote Merenregio, waarvoor
brede steun werd uitgesproken door lidstaten. Ook Duitsland sprak hier, mede namens
Nederland steun voor uit, in lijn met een non-paper dat Duitsland en Nederland in
mei jl. circuleerden in de Raadswerkgroep Afrika. De RBZ spreekt naar verwachting
in het najaar verder over de Grote Merenregio.

Sri Lanka

De Raad sprak over de politieke crisis in Sri Lanka. De HV riep de lidstaten op om
Sri Lanka bij te staan in deze crisis. De Commissie werkt aan inzet voor korte en
(middel)lange termijn.

EU-LAS ministeriële

De Raad besprak dat er een ministeriële ontmoeting tussen de EU en de Liga van Arabische
Staten plaats zal vinden in Caïro op 10 oktober a.s. De Raad sprak het voornemen uit
om dan onder andere over de impact van de Russische invasie van Oekraïne op de Arabische
regio te spreken.

Tunesië

Tijdens de Raad werd de politieke situatie in Tunesië besproken alsmede het grondwettelijk
referendum dat op 25 juli zal plaatsvinden. Een aantal lidstaten uitte zorgen over
de maatregelen die de president de afgelopen maanden nam in aanloop naar het referendum.
Daarnaast was er aandacht van lidstaten voor de precaire en verslechterende sociaaleconomische
situatie waar het land en de bevolking zich in bevindt.