Uitgelicht : Commissiedebat over het spoor
Nederland heeft een uitgebreid en druk gebruikt spoornetwerk. Een aantal keer per jaar voert de commissie voor Infrastructuur en Waterstaat een debat met de verantwoordelijke minister en/of staatssecretaris over zaken op het gebied van spoorvervoer in Nederland. Het eerstvolgende debat staat gepland op donderdag 15 mei van 13.00 tot 17.00 uur. De Kamerleden gaan dan in debat met staatssecretaris Chris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu).
Volg live
Het debat vindt plaats in de Troelstrazaal. Via deze website kunt u live meekijken of meeluisteren. Of kijk via de app of de website Debat Direct.
Agenda
U kunt hier alle stukken bekijken die bij deze vergadering horen. Er komen verschillende onderwerpen op het gebied van spoor aan de orde.
Toekomstige marktordening spoor
De NS verzorgt tot 2033 het vervoer over het hoofdrailnet. Daarvoor heeft het bedrijf een vervoersconcessie. Dat is een overeenkomst tussen overheid en vervoerder om bepaalde routes te verzorgen. De huidige concessie is per 1 januari 2025 ingegaan en heeft een duur van 8 jaar. In het regeerprogramma heeft het kabinet vastgelegd om in 2026 een besluit te nemen over de principes van marktordening op het spoor na 2033. Dit zijn regels en afspraken over wie het spoor mag gebruiken, hoe het vervoer georganiseerd is en hoe de prijzen worden bepaald. Daarvoor worden op dit moment diverse onderzoeken gedaan naar vijf verschillende varianten, variërend van één landelijk netwerk, waarin het huidige Hoofdrailnet met de regionale concessies zijn samengevoegd, tot een geheel open netwerk waarin vervoerders bepalen welke treinen zij willen rijden in open toegang. In 2026 volgt een beoordeling van die verschillende varianten en de voorbereiding van maatregelen die nodig zijn om tot de beoogde marktordening in 2033 te komen.
Programma hoogfrequent spoor
Het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) heeft tot doel om op zeven trajecten zeer frequent spoorvervoer voor reizigers en extra ruimte voor goederenvervoer in te voeren. Het programma is volop in uitvoering: zo laat NS sinds december meer tienminutentreinen rijden, is tussen Den Haag en Rotterdam een tien minuten sprinter-verbinding gerealiseerd, en wordt hard gewerkt aan uitbreiding van de spoorcapaciteit bij Amsterdam Centraal. De werkzaamheden aan de sporen leiden soms onvermijdelijk tot vertragingen. De Tweede Kamer heeft PHS aangewezen als ‘groot project’ en wordt hierover elk halfjaar met voortgangsrapportages en accountantsrapporten geïnformeerd.
Hoofdrailnetconcessie 2025-2033
Deze concessie die NS heeft is ‘onderhands’ verstrekt. Dat wil zeggen zonder concurrentie van andere vervoerders, zoals Arriva. Volgens de Europese Commissie handelt Nederland daarmee in strijd met Europese regelgeving, omdat concurrentie op het spoor mogelijk moet zijn. In februari 2025 heeft de Europese Commissie Nederland een ‘met redenen omkleed advies’ gegeven, waarin staat waarom de Europese Commissie dat vindt en wat Nederland moet doen om alsnog aan de regels te voldoen. Mocht de Nederlandse reactie naar de mening van de Europese Commissie niet overtuigend zijn volgt waarschijnlijk een rechtszaak bij het Europese Hof. Ook andere vervoermaatschappijen hebben over de onderhandse gunning aan NS een zaak tegen de Staat aangespannen.
Lelylijn en Nedersaksenlijn
In de onderhandelingen over de Voorjaarsnota is besloten de Nedersaksenlijn tussen Emmen en Veendam aan te leggen met het een deel van het voor de Lelylijn gereserveerde budget. De projectorganisatie Lelylijn werkt intussen door aan het aan de Tweede Kamer toegezegde masterplan voor de Lelylijn en de voor de aanleg benodigde financiering.
Tarieven NS
Op verzoek van de Tweede Kamer heeft de staatssecretaris onderzocht of NS activiteiten kan afstoten die niet haar belangrijkste taak zijn om zo de verhoging van de treintarieven te verminderen. Volgens de staatssecretaris zijn geen verdere efficiencybesparingen mogelijk om de tariefstijging te beperken.
Terugkijken
Het debat is terug te zien en het woordelijk verslag is te lezen zodra dat klaar is.