Versterking strafrechtelijke aanpak ondermijnende criminaliteit II

24 september 2025, wetgeving - Aanpassing van wetgeving moet de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit makkelijker maken. De Kamer debatteert over het wetsvoorstel van minister Van Oosten (Justitie en Veiligheid).

Voorkomen, doorbreken van criminele netwerken en verdienmodellen, bestraffen en beschermen. Aan de hand van deze prioriteiten wil de minister de ondermijnende criminaliteit via het strafrecht aanpakken. Het wetsvoorstel moet onder andere zorgen voor een efficiëntere afhandeling van ondermijningszaken. Ook vindt een wijziging van de wrakingsregelingen plaats.

Dit wetsvoorstel hangt samen met en is een vervolg op een eerder wetsvoorstel. De Kamer debatteerde daarover op 27 mei 2021.

Verzamelwet

Het gaat om een verzamelwet, stelt Sneller (D66) vast, een "allegaartje aan voorstellen". Dat maakt het wat hem betreft lastig om te bepalen of er een belangrijke slag mee kan worden geslagen, of dat het "gerommel in de marge" is. Daarom zou het volgens hem goed zijn om de wet te evalueren. De minister is daartoe bereid.

Verborgen ruimtes

Met het wetsvoorstel wordt het opzettelijk toerusten, inrichten of hebben van een vervoermiddel met een verborgen ruimte strafbaar. Boswijk (CDA) is daar positief over, omdat verborgen ruimtes vaak worden gebruikt voor het transporteren van drugs en wapens. Maar hij vraagt zich af hoe bewezen kan worden dat een eigenaar of bestuurder op de hoogte was.

Na het aantreffen van een verborgen ruimte vindt onderzoek plaats, zegt Van Oosten. Daaruit moet blijken wie ervan op de hoogte was. Hij legt ook uit dat het gaat om verborgen ruimtes die kennelijk bedoeld zijn voor criminele activiteiten. Een ruimte in bijvoorbeeld een camper om sieraden en andere waardevolle spullen te verbergen, valt niet onder de wet.

De maximale celstraf voor een verborgen ruimte wordt één jaar. Is dat wel genoeg, vraagt Wijen-Nass (BBB) zich af. Ze benadrukt dat het hierbij gaat om het mogelijk maken van georganiseerde criminaliteit, en daarmee het in stand houden ervan. Maar Van Oosten raadt haar voorstel om de duur van de straf te verdubbelen af.

Overboekingen

Het wetsvoorstel regelt dat banken gevraagd kan worden om de uitvoering van een transactie aan te houden als er aanwijzingen zijn voor witwassen of terrorismefinanciering. Goedwillende bedrijven en burgers mogen hierdoor niet in de problemen komen, vindt Aardema (PVV). Six Dijkstra (NSC) wil daarom regelen dat een rekeninghouder direct door de bank op de hoogte wordt gesteld.

Het bevriezen van een transactie zal niet zomaar gebeuren, benadrukt de minister. Het is een goed middel om betalingen van de georganiseerde criminaliteit aan te pakken. Verder is het belangrijk om een transactie te kunnen analyseren zonder dat een rekeninghouder op de hoogte is.

Waarom geldt de mogelijkheid om transacties aan te houden alleen voor banken? Van Nispen (SP) wil dat ook andere meldingsplichtige instellingen hieronder komen te vallen. Het gaat bijvoorbeeld om makelaars, notarissen, belastingadviseurs, advocaten en cryptobedrijven. We starten nu met de banken, zegt Van Oosten. Uiteindelijk zullen met de implementatie van Europese regelgeving ook andere instellingen eronder komen te vallen.

Afpakken crimineel geld

De minister hoopt met zijn wetsvoorstel meer crimineel geld te kunnen afpakken. Het geld dat we van criminelen plukken, zegt Mutluer (GroenLinks-PvdA), zouden we moeten investeren in wijken, bijvoorbeeld in huizen van de wijk. Kwetsbare wijken zien dan iets terug van het afgepakte vermogen.

De kosten voor het aanpakken van ondermijnende criminaliteit zouden zo min mogelijk bij de samenleving terecht moeten komen, betoogt Van Dijk (SGP). Uitgaven voor bijvoorbeeld het opruimen van een drugslab zouden daarom vaker verhaald moeten worden op criminelen. De wet biedt deze mogelijkheid al, zegt Van Oosten. Maar bij gedumpt drugsafval valt de dader meestal niet meer te achterhalen.

Boetes

Met ondermijnende criminaliteit zijn grote financiële belangen gemoeid, stelt Michon-Derkzen (VVD) vast, en deze misdrijven hebben veel impact op de samenleving. Daarom stelt ze voor om de boetes voor verschillende misdrijven te verhogen. Maar de minister gaat daar niet in mee: de onderlinge verhouding van de strafmaxima raakt daardoor uit balans.

De Kamer stemt op 30 september over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.