Situatie in Oekraïne

27 november 2025, debat - Hoe ontwikkelt de situatie in Oekraïne zich? Is er zicht op een einde van de oorlog? Moet er meer gebeuren om het land te helpen? De Kamer debatteert met minister-president Schoof en de ministers Van Weel (Buitenlandse Zaken) en Brekelmans (Defensie).

De afgelopen tijd hebben onderhandelaars van de VS en Rusland gesproken over een vredesplan. Besprekingen tussen Oekraïne en de VS hebben geleid tot een plan dat hier op voortbouwt. Is er nu bijna een basis om de oorlog te beëindigen, of gaat die uiteindelijk gewoon weer door?

Er is veel gebeurd nadat het Amerikaanse vredesplan naar buiten kwam, zegt Schoof. Er is reden voor hoop op duurzame vrede, denkt hij, maar er zijn geen garanties. Daarbij is het belangrijk dat Oekraïne zijn eigen toekomst kan bepalen.

Positie Europa

Europa lijkt niet te zijn betrokken bij het opstellen van een vredesplan, stelt Dassen (Volt) vast, terwijl het ook gaat om onze veiligheid. Europa moet zijn positie verstevigen, benadrukt Boswijk (CDA), bijvoorbeeld bij het handhaven van de sancties. Hij vindt het schandalig dat er nog steeds Russische olie en gas wordt geïmporteerd. Ook Teunissen (PvdD) ergert zich daaraan: deze import moet zo snel mogelijk worden afgebouwd, ook door energiebesparing.

Europa leeft in een irreële wereld, stelt Dekker (FVD), en kiest voor het moreel veroordelen van Rusland en het uit alle macht voortzetten van een heilige en onwinbare oorlog. Het zou in zijn ogen beter zijn om de Amerikaanse pogingen om snel tot vrede te komen voluit te steunen.

Veiligheidsgaranties

Rusland speelt met andere spelregels, zegt Hoogeveen (JA21). De imperialistische aanvalsoorlog die het land is begonnen, moet worden gestopt, benadrukt hij, en mag niet worden beloond. Maar het bloedvergieten moet wel stoppen.

Als er een vredesplan komt, redeneert Van der Burg (VVD), zal Oekraïne veiligheidsgaranties nodig hebben. Maar kan de NAVO die wel geven als de VS niet levert wat daarvoor nodig is? We kunnen niet alleen vertrouwen op het woord van de heer Poetin, zo reageert Van Weel. De VS denken volgens hem mee over de noodzakelijke veiligheidsgaranties.

Stöteler (PVV) vindt dat Oekraïne gesteund moet worden. Maar eventuele veiligheidsgaranties zouden er niet toe mogen leiden dat het land lid wordt van de NAVO of de EU, of dat er Nederlandse "boots on the ground" komen.

Nederlandse inzet

De Oekraïners vechten ook voor onze vrijheid en veiligheid, zegt Van der Werf (D66). Een kruideniersmentaliteit is volgens haar daarom niet gepast. Nederland zou open moeten staan voor gezamenlijk Europees lenen en garant staan voor het vrijgeven van bevroren Russische tegoeden in België. Het gebruik van die tegoeden kan helpen bij het steunen van Oekraïne, beaamt Brekelmans.

Voor het lopende jaar heeft Nederland geld naar voren gehaald om Oekraïne extra te steunen. Hierdoor dreigt er wel een gat te vallen in 2026, stelt Klaver (GroenLinks-PvdA) vast. Hij wil daarom voor komend jaar 2 miljard extra vrijmaken om de steun op peil te houden. Dit kan betaald worden door het begrotingstekort te laten oplopen.

Het is belangrijk om Oekraïne te blijven steunen, zegt de premier, financieel, politiek en militair. Ook omdat het land dan sterker aan de onderhandelingstafel kan verschijnen. Nederland levert hieraan zijn bijdrage en spoort andere landen aan om dat ook te doen. Hij wil bij de bespreking van de Voorjaarsnota besluiten over het vrijmaken van extra geld.

Extra steun voor Oekraïne zal leiden tot een hoger tekort en daarmee op langere termijn tot (extra) bezuinigingen op zorg, sociale zekerheid en onderwijs, vreest Dobbe (SP). Welke garanties zijn er te geven dat dit niet gebeurt? Niet is gratis, zo reageert de premier: de politiek moet keuzes maken.

De steun aan Oekraïne zou niet op moeten houden als de oorlog over is, betoogt Ceder (ChristenUnie). Naast infrastructurele hulp is er dan ook mentale steun nodig. Een gemeenschap en een samenleving in puin hebben ook geestelijke bijstand nodig voor herstel. Nederland moet kleinschalige initiatieven steunen die de bevolking helpen, vindt Van Dijk (SGP).

Desinformatie

Struijs (50PLUS) maakt zich zorgen over het verspreiden van Russische desinformatie in Nederland, bijvoorbeeld via AI-chatbots. Dit leidt volgens hem tot maatschappelijke onrust en ondermijning van publieke instanties.

De Kamer stemt op 2 december over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.