Maatwerkaanpak PAS-projecten, derde termijn

24 september 2025, wetgeving - Minister Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) wil voorkomen dat PAS-melders alsnog hun activiteiten moeten staken. De Kamer debatteert over het wetsvoorstel dat ze daarvoor heeft ingediend.

Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) zorgde ervoor dat er voor agrarische en andere activiteiten met weinig stikstofneerslag geen natuurvergunning nodig was. Als men daar een melding van deed, was dat genoeg. Maar op 29 mei 2019 oordeelde de Raad van State dat dit in strijd was met de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn. Dat maakte deze zogenaamde PAS-melders ineens illegaal.

De overheid besloot om niet te handhaven bij de PAS-melders zonder vergunning, maar legalisatie bleek lastig. Met haar Maatwerkaanpak PAS-projecten wil de minister daarvoor meer tijd nemen en tegelijkertijd ook naar andere oplossingen zoeken.

In de vorige debatten over dit onderwerp, op 3 september en 10 september, beloofde Wiersma om op Prinsjesdag met een maatregelenpakket te komen. Zij heeft inderdaad verschillende voorstellen gedaan, maar niet iedereen in de Kamer vindt die voldoende.

Aanpassing

Flach (SGP) probeert met een wijzigingsvoorstel over het handhaven van de oorspronkelijke legalisatieverplichting de wet aan te passen. Een hernieuwde legalisatieverplichting lijkt hem altijd nog beter dan een verlopen legalisatieverplichting.

Volgens Podt (D66) zit het stikstofbeleid in een impasse. Ook zij heeft een wijzigingsvoorstel ingediend. Pas als er een "geborgd stikstofpakket" komt en deze wet daarmee het fundament krijgt waardoor er bij PAS-melders niet gehandhaafd wordt, wil ze de wet goedkeuren.

Nijhof-Leeuw (PVV) vindt deze wet een "doodlopend pad voor de boeren". Zij pleit voor het snel invoeren van een rekenkundige ondergrens voor stikstof van 1 mol per hectare, zodat 80% van de PAS-melders gelegaliseerd wordt.

Wiersma betoogt dat op dit onderwerp stilstand achteruitgang is. Zij geeft toe dat het pakket niet compleet is, maar zij wijt dat onder andere aan de demissionaire status van het kabinet.

Kritiek

Grinwis (ChristenUnie) is blij met een aantal zaken uit het nieuwe pakket, bijvoorbeeld de doelsturing, maar hij heeft nog heel wat kritische vragen. In zijn ogen wordt er "gewoon te weinig gedaan om Nederland van het slot te krijgen".

Ook Beckerman (SP) ziet goede elementen, maar vindt het pakket toch niet genoeg. Volgens haar worden de problemen opnieuw "vooruitgebulldozerd". Het zit gewoon nog steeds muurvast, constateert zij.

Holman (NSC) wijst erop dat ook 1.900 PAS-melders zelf stellen dat dit wetsvoorstel hen niet helpt. Zij noemen het wetsvoorstel een "doos zonder inhoud". Zonder echte stikstofreductie komt er geen ruimte, is Holmans oordeel. Verlenging van de PAS is zinloos zonder geloofwaardige stikstofreductie, stelt ook Vedder (CDA). Zij vindt de plannen van Prinsjesdag onvoldoende.

Wantrouwen

Het geduld van sommige Kamerleden is echt op. Deze minister trekt zich niks aan van Kamermoties, concludeert Bromet (GroenLinks-PvdA) en gaat "haar eigen goddelijke gang".

Volgens Kostić (PvdD) is deze wet een "juridische ramp", waardoor boeren in onzekerheid blijven en de natuur verder achteruit holt. In de tweede termijn op 10 september heeft Kostić een motie van wantrouwen ingediend en weer aangehouden. Maar nu gaat zij de motie wel in stemming laten brengen, want "partijen moeten kleur bekennen en deze minister moet weg".

Steun

Van der Plas (BBB) voert niet het woord in dit debat, maar is wel aanwezig en steunt de maatwerkaanpak die de minister voorstelt. Ook Meulenkamp (VVD) zal de aanpak van Wiersma steunen, maar zegt erbij dat deze wet nog niet dé oplossing is. Hij beschouwt het als een aanzet.

Het debat over het wetsvoorstel is ook gevoerd op 3 september en 10 september. Over het wetsvoorstel en de moties wordt gestemd op 30 september.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct