Maatwerkaanpak PAS-projecten, eerste termijn Kamer

3 september 2025, wetsvoorstel - Minister Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur) wil voorkomen dat PAS-melders alsnog hun activiteiten moeten staken. De Kamer debatteert over het wetsvoorstel dat ze daarvoor heeft ingediend.

Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) zorgde ervoor dat er voor agrarische en andere activiteiten met weinig stikstofneerslag geen natuurvergunning nodig was; een melding was genoeg. Maar op 29 mei 2019 oordeelde de Raad van State dat dit in strijd was met de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn.

De overheid besloot om niet te handhaven bij PAS-melders zonder vergunning, maar legalisatie bleek lastig. Met haar Maatwerkaanpak PAS-projecten wil de minister daarvoor meer tijd nemen en tegelijkertijd ook naar andere oplossingen zoeken.

Steun wetsvoorstel

Boeren hebben te goeder trouw gehandeld, maar zijn in een pikzwarte nachtmerrie terechtgekomen, zegt Van der Plas (BBB). Ze wil dat er een oplossing voor PAS-melders komt en steunt daarom de maatwerkaanpak die de minister voorstelt.

De overheid heeft de dure plicht om PAS-melders te helpen, zegt Meulenkamp (VVD). Hij denkt dat het wetsvoorstel nuttig is maar niet genoeg. Komt de minister nog voor Prinsjesdag met aanvullende maatregelen?

Twijfels effectiviteit

Zolang er geen zicht is op effectieve maatregelen voor natuurherstel en stikstofreductie, zegt Beckerman (SP), is het voor ons niet mogelijk om in te stemmen met dit wetsvoorstel. Het wetsvoorstel zorgt er volgens Grinwis (ChristenUnie) alleen voor "dat het blikje drie jaar vooruit wordt geschopt".

Door alle boeren te willen redden, breng je alle boeren in de problemen, zegt Bromet (GroenLinks-PvdA). Volgens haar zijn er dappere en pijnlijke keuzes nodig: gedwongen onteigening moeten we niet uitsluiten. Zonder effectieve stikstofmaatregelen zal de onzekerheid voor PAS-melders niet verdwijnen, zegt Podt (D66): ze zakken alleen maar verder weg in het drijfzand.

Als we het probleem niet onderkennen, gaan we het ook niet oplossen, zegt Holman (NSC). De kern is dat er te veel mest wordt geproduceerd in Nederland, maar de minister wil dat kennelijk niet onder ogen zien.

Dit is een waanzinnig wetsvoorstel dat een maatschappelijke en juridische ramp zal veroorzaken, betoogt Kostić (PvdD), die geen vertrouwen meer heeft in de minister en aankondigt in de tweede termijn een motie van wantrouwen in te dienen.

Verplichting

In de wet stond een verplichting voor de Staat om PAS-melders te legaliseren. Maar het wetsvoorstel van de minister maakt daar een inspanningsverplichting van, stelt Flach (SGP) vast. Hij kan zich niet vinden in die verslechtering van hun positie.

Het wetsvoorstel lijkt voor te bereiden op het niet-nakomen van de belofte om de gemaakte fouten te herstellen, concludeert Vedder (CDA). De verantwoordelijkheid voor een oplossing wordt in haar ogen verschoven van het Rijk naar het boerenerf.

Met het wetsvoorstel dreigt een harde garantie te verdwijnen, zegt Nijhof-Leeuw (PVV). Zij pleit voor het snel invoeren van een rekenkundige ondergrens voor stikstof van 1 mol per hectare, zodat 80% van de PAS-melders gelegaliseerd wordt.

Het debat over het wetsvoorstel gaat op 10 september verder met de reactie van minister Wiersma op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook

Het overzicht van de laatste debatten in het kort
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct