Hoe heeft het regeringsbeleid uitgepakt?
4 oktober 2016, Algemene Financiële Beschouwingen - De Kamer bespreekt de financiële gevolgen van het kabinetsbeleid. Zowel het verleden als het heden en de toekomst komen aan bod.
Wat heeft het kabinetsbeleid van de afgelopen jaren opgeleverd? De financiële woordvoerders verschillen daarover van mening.
- Merkies (SP): een groeiende kloof en meer ongelijkheid
- Harbers (VVD): de Nederlanders zijn geholpen om uit de crisis te komen
- Nijboer (PvdA): een sociale samenleving als basis voor een sterke economie
- Koolmees (D66): Nederland staat er goed voor, maar de pensioenen en belastingen zijn nog niet hervormd
- Grashoff (GroenLinks): de overheidsfinanciën zijn op orde, maar de ongelijkheid is groter geworden
Gevolgen bezuinigingen
Was het verstandig om de afgelopen jaren hard te bezuinigen? Economen denken daar verschillend over, net als de woordvoerders.
Onder andere IMF en ING vinden dat Nederland te hard heeft bezuinigd. Een deel van de oppositie deelt die analyse:
- Merkies: 350.000 banen zijn onnodig verloren gegaan
- Van Dijck (PVV): nietsdoen was veel beter geweest, de crisis is verlengd en verdiept
De coalitiepartijen verdedigen het kabinetsbeleid: ingrijpen was noodzakelijk om de overheidsfinanciën weer op orde te brengen.
- Harbers: Frankrijk toont aan dat niet-ingrijpen slecht uitpakt
- Nijboer: er is niks sociaal aan grote overheidstekorten
Sommige oppositiewoordvoerders denken genuanceerd over het beleid van de afgelopen jaren:
- Omtzigt (CDA): het was misschien beter geweest om de maatregelen meer te spreiden
- Koolmees: we hadden al voor de crisis moeten beginnen met hervormen
- Dijkgraaf (SGP): ombuigen was noodzakelijk, maar eigenlijk is het beter om te bezuinigen in goede tijden en extra uit te geven in slechte tijden
- Onafhankelijk Kamerlid Van Vliet: waarschijnlijk was het economisch beter gegaan als belastingen niet waren verhoogd
Is het een goed idee om te laten onderzoeken wat de gevolgen zijn geweest van de overheidsbezuinigingen? Merkies en Grashoff vinden van wel. Maar volgens Harbers en Dijkgraaf is het moeilijk om de effecten van maatregelen los te koppelen van alle andere (internationale) economische ontwikkelingen van de afgelopen jaren.
Zorgpremie en koopkracht
Welke gevolgen hebben de hoger dan verwachte zorgpremies voor de koopkracht? De cijfers van het kabinet kloppen niet meer, stellen verschillende woordvoerders vast. Het kwam blijkbaar goed uit om te rekenen met een lage premiestijging, suggereert Koolmees.
De zorgtoeslag compenseert de laagste inkomens voor een hogere zorgpremie, benadrukken Nijboer en Harbers. Maar dat geldt niet voor eenverdieners met een modaal inkomen of iets meer, betoogt Schouten (ChristenUnie). Het regeringsbeleid pakt überhaupt slecht uit voor eenverdieners, vullen Omtzigt en Dijkgraaf aan.
Zorgstelsel en eigen risico
Geen marktwerking, geen zorgverzekeraars en geen eigen risico. De SP pleit voor een grote hervorming van het zorgstelsel. Merkies verwacht dat dit (deels) betaald kan worden door vermindering van bureaucratie, het wegvallen van reclame en acquisitie en het niet meer betalen per verrichting.
Zijn de SP-plannen goed onderbouwd? Nijboer en Koolmees vinden van niet. Ze zorgen voor een forse stijging van de lastendruk en komen neer op een "meganivellering", verwacht Harbers. Merkies verwijst naar het verkiezingsprogramma voor een volledige onderbouwing.
De SP heeft geen plannen om het eigen risico voor 2017 te verlagen, stellen Van Dijck en Schouten vast. De PVV'er doet daarom een eigen voorstel: verlaag het eigen risico met 100 euro en betaal dat met het afschaffen van belastingvoordelen voor expats. Ook Grashoff wil een stap zetten, zeker voor chronisch zieken.
ECB en pensioenen
De Europese Centraal Bank (ECB) koopt schulden op om de inflatie te verhogen en zo de economie te stimuleren. Is dat verstandig monetair beleid? Merkies vindt van niet: zo komen er nieuwe bubbels in de economie. Zelfs DNB stelt dat het slecht kan uitpakken voor de Nederlandse banken, benadrukt Schouten.
De monetaire financiering van de ECB richt enorme schade aan in Nederland , betoogt Omtzigt. De pensioenpremies stijgen, de pensioenen gaan omlaag en de rente voor spaarders dreigt negatief te worden. Waarom doet de regering niet meer om het ECB-beleid om te buigen?
De overheid profiteert van het ECB-beleid, betoogt Van Dijck. De rente over de staatsschuld is lager en belastingbetalers kunnen minder hypotheekrente aftrekken. Gebruik die meevallers om gepensioneerden te compenseren voor pensioenkortingen door de lage rekenrente, suggereert de PVV'er.
Vennootschapsbelasting
Nederland moet de vennootschapsbelasting op termijn verlagen om een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven te houden, vindt staatssecretaris Wiebes. Van Vliet wil de vennootschapsbelasting al in 2017 met 1 procentpunt terugbrengen.
De coalitiepartijen verschillen van mening over het verlagen van de vennootschapsbelasting. Lagere belastingen voor bedrijven zorgen voor extra banen, denkt Harbers. Maar Nijboer wil niet meedoen aan een "race to the bottom". Dat zou volgens hem slecht gedrag van multinationals belonen en de verzorgingsstaat ondermijnen.
De bewindslieden van Financiën reageren 5 oktober op de inbreng van de Kamer.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.