Debat over de Voorjaarsnota 2022

15 juni 2022, debat - De Kamer debatteert met premier Rutte, minister Kaag (Financiën) en staatssecretaris Van Rij (Financiën) over aanpassingen in de lopende begroting.

Oorlog in Oekraïne, verstoorde productieketens en stijgende energie- en voedselprijzen. De wereld ziet er heel anders uit dan toen de begroting voor 2022 werd opgesteld. Daarom komt de regering in de Voorjaarsnota met voorstellen om de begroting aan te passen. Het gaat onder andere om het verhogen van de uitgaven voor defensie en maatregelen om het verlies aan koopkracht te dempen.

De inflatie en de stijgende energieprijzen hebben enorme impact op ons dagelijks leven, erkent Rutte. Daarom wordt onder meer het wettelijk minimumloon eerder verhoogd. Per 1 juli wordt de energiebelasting bovendien verlaagd. Niet alle prijsstijgingen kunnen gedempt worden, verwacht Rutte, maar veel mensen zullen wel baat hebben bij de maatregelen.

Oorlog in Oekraïne

De problemen die nu zichtbaar worden, zijn geen gevolg van de oorlog in Oekraïne, denkt Azarkan (DENK), maar de optelsom van keuzes die de kabinetten-Rutte de afgelopen tien jaar hebben gemaakt. Ook Baudet (FVD) stelt dat het kabinet de aantasting van de koopkracht ten onrechte afschuift op de oorlog. De oorzaak ligt volgens hem in wanbeleid, klimaatwaanideeën, geloof in schaalvergroting en coronawaanzin.

De oorlog in Oekraïne heeft ons met de neus op de feiten gedrukt, benadrukt Hermans (VVD). Het is daarom goed dat er, bovenop de afspraken in het regeerakkoord, extra geld gaat naar defensie. Wat haar betreft gaat Nederland vanaf nu structureel 2% van het bnp aan defensie uitgeven.

Koopkrachtmaatregelen

Miljoenen Nederlanders worden in de steek gelaten door het kabinet, betoogt Wilders (PVV). Hij vindt het beschamend dat er 100 miljard gaat naar asielzoekers, stikstof, klimaat en ontwikkelingshulp, terwijl veel mensen financiële problemen hebben.

Een hoger minimumloon, lagere accijnzen, €800 voor mensen met een laag inkomen en een hogere reiskostenvergoeding. Paternotte (D66) wijst op wat het kabinet al heeft gedaan om koopkrachtdaling te beperken. 85% van de gemeenten hebben de €800 voor de laagste inkomens al uitgekeerd, benadrukt Rutte. Het kabinet zal bekijken of de accijnzen nog verder verlaagd kunnen worden, voegt staatssecretaris Van Rij daaraan toe.

Bevries de huren en isoleer meer huizen, stelt Marijnissen (SP) voor. Het is niet mogelijk om de huren op korte termijn te bevriezen, aldus minister Kaag. Zij bespreekt met minister De Jonge (Volkshuisvesting) hoe het isoleren van huizen versneld kan worden. Den Haan (Fractie Den Haan) vraagt specifiek aandacht voor de koopkracht van ouderen: steeds meer van hen hebben moeite om het hoofd boven water te houden.

Ook Stoffer (SGP) maakt zich zorgen over de koopkracht. Hij pleit daarom voor het verlagen van het tarief van de eerste belastingschijf en voor het verhogen van het kindgebonden budget voor de lagere en middeninkomens. Dit voorstel leidt tot een verlaging van de arbeidsparticipatie, en dat kan niet de bedoeling zijn, reageert Kaag.

We zitten in de grootste bestaanszekerheidscrisis sinds 1945, zegt Omtzigt. Hij oppert om minder te betalen voor de sluiting van kolencentrales en dit geld te gebruiken voor de koopkracht. Ga met de werkgevers, vakbonden en pensioenfondsen om de tafel zitten om tot een koopkrachtakkoord te komen, suggereert Van Haga (Groep Van Haga).

Het kabinet gaat niet voorbij aan de nood van mensen, belooft Kaag. Er wordt nog onderzocht wat dit jaar gedaan kan worden bovenop bestaande en aangekondigde maatregelen. Het kabinet kan vandaag dus niet beslissen over suggesties van de Kamer, zegt Rutte. Een voorstel van Klaver (GroenLinks) om het debat over de Voorjaarsnota daarom op een later moment voort te zetten, krijgt een meerderheid.

Zorgtoeslag

Nu is de laatste kans om iets te doen voor de mensen die het echt nodig hebben, benadrukt Kuiken (PvdA). Volgens Klaver (GroenLinks) moeten we alles op alles zetten om de miljoen mensen die door het ijs dreigen te zakken, nu te helpen. Zij stellen daarom voor om alle mensen die zorgtoeslag krijgen 500 euro extra te geven.

Het kabinet staat hier niet afwijzend tegenover, maar de uitvoering is moeilijk, antwoordt Rutte. 70% van de mensen die in de problemen kunnen komen wonen in een huurwoning. Het zou daarom evenwichtiger kunnen zijn om voor een hogere huurtoeslag te kiezen, aldus Kaag. Een uitkering via de SVB zou misschien ook kunnen, om problemen met het toeslagenstelsel te voorkomen.

Hogere belasting bedrijven

Als we de koopkracht van burgers willen compenseren, hoe gaan we dat dan betalen? Een aantal woordvoerders kijkt naar bedrijven die in deze tijd extra winst maken, zoals energiebedrijven. Segers (ChristenUnie) en Heerma (CDA) denken aan een (tijdelijke) solidariteitsheffing voor deze bedrijven. Creëer de mogelijkheid om hiervoor een specifieke winstbelasting, een zogeheten windfall tax, op te leggen, oppert Dassen (Volt).

Het kabinet stuurt de Kamer een brief over een solidariteitsheffing en een windfall tax, belooft Van Rij. Daarbij worden ook de onbedoelde effecten bekeken op concurrentie en de toekomst van banen in Nederland, voegt Kaag daaraan toe. Van bedrijven die extra winst maken in 2022 en 2023 wordt al een extra bijdrage gevraagd.

Klimaat en stikstof

Waarom wordt er niet meer gekeken naar innovaties om de uitstoot en neerslag van stikstof te verminderen? Van der Plas (BBB) denkt dat het geld dat is gereserveerd voor het oplossen van het stikstofprobleem veel efficiënter kan worden gebruikt. Verstand op nul en de blik op oneindig. Zo typeert Eerdmans (JA21) het kabinetsbeleid waardoor boeren moeten hun bedrijf moeten beëindigen.

Het kabinet haalt 880 miljoen uit het klimaatfonds en 660 miljoen uit het stikstoffonds. Onverstandig en een verkeerd signaal, vindt Van Raan (PvdD). Hij pleit voor een ander economisch systeem. Het neoliberale kapitalisme verwoest de aarde, het klimaat, de dieren om ons heen en uiteindelijk ook onszelf, betoogt Simons (BIJ1).

Rutte bestrijdt dat Nederland gebaseerd zou zijn op een neoliberale ordening. Het kabinet investeert volgens hem "massief" in de energie- en klimaattransitie. Grote bedrijven zijn daarbij nodig voor innovatie en voor belastinginkomsten, benadrukt de premier.

Het debat wordt op een nader te bepalen moment voortgezet met het vervolg van de eerste termijn van het kabinet.

Zie ook: