De situatie in Syrië

9 april 2025, debat - De Kamer debatteert met minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) over de instabiliteit in Syrië en de toekomst van het land.

Na de val van president Assad op 8 december 2024 is de politieke, humanitaire en economische situatie in Syrië onzeker. Een overgangsregering moet het land naar een nieuwe fase leiden, maar er leven zorgen in de Kamer over de economische en humanitaire situatie, geweld tegen minderheden, de betrouwbaarheid van het nieuwe regime en de geopolitieke situatie.

De situatie in Syrië blijft complex, onvoorspelbaar en moeilijk maakbaar, erkent minister Veldkamp. Nieuwe conflicten en chaos kunnen ruimte bieden aan terroristische organisaties en zorgen voor nieuwe migratiestromen, met serieuze gevolgen voor de Nederlandse veiligheid. Een veilig en stabiel Syrië is dus ook in ons eigen belang, benadrukt Veldkamp.

Sancties en wederopbouw

Syrië kan geen stabiele en veilige staat worden zolang sancties het land in de weg zitten, denkt Paternotte (D66). Hij pleit voor een routekaart richting de volledige afbouw van sancties zodat bedrijven weer in het land investeren. Sanctieverlichting komt te vroeg, denkt Stoffer (SGP). Hij wil eerst meer verbetering zien bij het regime.

Piri (GroenLinks-PvdA) vraagt om druk te blijven zetten op de machthebbers, maar ze vindt dat de bevolking te veel lijdt onder de economische situatie door de sancties. Ze wil daarom weten welke eisen Nederland stelt aan sanctieverlichting.

Veel sancties zijn opgeschort om de wederopbouw te bevorderen, maar bijvoorbeeld in de chemische sector wordt daar nog mee gewacht, legt Veldkamp uit. Ook zijn er nog sancties tegen oorlogsmisdadigers. De internationale gemeenschap wil de mogelijkheid van sancties achter de hand houden zolang niet duidelijk is of het regime de goede kant op beweegt.

Als de economische en humanitaire omstandigheden niet snel verbeteren, faalt de politieke transitie, vreest Van Baarle (DENK). Hij wil dat de humanitaire hulp aan Syrië minder afhankelijk wordt van Amerika en de grilligheid van Trump. Oostenbrink (BBB) suggereert dat geconfisqueerd geld van Assad ingezet kan worden voor hulp en wederopbouw.

Positie minderheden

Ceder (ChristenUnie) vraagt aandacht voor de veiligheid en gelijkheid van minderheden in het land, mede na een recente gewelduitbarsting in Noordwest-Syrië waarbij honderden alawieten zijn vermoord. De internationale gemeenschap mag zich niet in slaap laten sussen door mooie woorden van de machthebbers, zegt Kahraman (NSC). Hij stelt dat sommige minderheidsgroepen zich niet gehoord voelen in de overgangsregering.

De regering heeft een speciale commissie ingesteld die het geweld onderzoekt en die samenwerkt met de VN, zegt Veldkamp. De minister noemt het cruciaal dat de Syrische overgangsregering zich blijft uitspreken tegen alle vormen van geweld tegen burgers. In alle diplomatieke contacten met de Syrische regering benadrukt Nederland het belang van de bescherming van alle bevolkingsgroepen.

Geopolitieke situatie

Van der Burg (VVD) wil weten hoe de minister aankijkt tegen de rol van diverse landen in Syrië die de geopolitieke stabiliteit in de regio kunnen ondermijnen. Boswijk (CDA) wijst erop dat Rusland geopolitieke belangen in de Sahelregio wil veiligstellen door in Syrië te blijven. Syrië mag "geen speeltuin worden voor de territoriale ambities van andere landen", waarschuwt Dassen (Volt). Hij wil dat de minister vergaande acties van Turkije en Israël op Syrisch grondgebied veroordeelt.

Nederland dringt bij Turkije en Israël telkens aan op respect voor het internationale recht, benadrukt Veldkamp. Zij mogen de territoriale integriteit van Syrië niet blijven schenden. De rol van Iran is sterk afgenomen, stelt Veldkamp. Rusland heeft zich grotendeels teruggetrokken uit Syrië, maar er zijn nog Russische soldaten op een luchtbasis en in een haven. Wel ziet de minister pogingen van Rusland om de positie in het land te versterken.

Chemische wapens

Dobbe (SP) uit haar zorgen over chemische wapens van Assad die zich nog in zo'n 100 opslagplaatsen bevinden, meer dan eerst gedacht. Deze wapens moeten zo snel mogelijk vernietigd worden, vindt zij.

De OPCW heeft inderdaad meer opslagplaatsen gevonden dan eerder werd verwacht, zegt de minister. De vernietiging van deze opslagplaatsen en het veiligstellen van bewijsmateriaal voor de inzet van chemische wapens door Assad zijn onderwerp van gesprek met de overgangsregering.

De Kamer stemt op 15 april over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.