Asielnoodmaatregelenwet en Wet invoering tweestatusstelsel
26 juni 2025, wetsvoorstel – De Kamer debatteert met de ministers Van Weel (Asiel en Migratie) en Keijzer (Asiel en Migratie) over twee wetsvoorstellen om de instroom van asielzoekers en nareizigers te verminderen.
Het kabinet wil de asielinstroom beperken met verschillende maatregelen. Zo wordt de verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd afgeschaft. Ook worden de regels voor gezinshereniging strenger om het aantal nareizigers te verminderen.
We moeten weer grip krijgen op migratie, zegt Van Weel, want de druk op de woningmarkt, het onderwijs, de zorg, de asielketen en de asielopvang is te hoog. Die grip is ook nodig om het maatschappelijke draagvlak voor het asielbeleid te behouden, benadrukt Keijzer.
Kritiek
Voor Van Baarle (DENK) is het duidelijk: de kern van deze wetsvoorstellen is dat de rechten van vluchtelingen worden uitgekleed. Hij vindt het onacceptabel dat vluchtelingen zo tot tweederangsmensen worden gemaakt.
De asielketen is een verdienmodel geworden met dure noodopvang in hotels, waar de belastingbetaler voor moet opdraaien, zegt Van Nispen (SP). De wetsvoorstellen leiden volgens hem niet tot minder instroom, maar wel tot hogere kosten en nog grotere achterstanden bij de uitvoeringsorganisaties.
Het is niet bewezen dat de wetsvoorstellen zorgen voor een lagere asielinstroom, stelt Piri (GroenLinks-PvdA), maar ze zullen er wel toe voor zorgen dat de keten verder verstopt raakt. Ze waarschuwt voor de negatieve gevolgen voor integratie en participatie, maar Van Weel denkt niet dat die er zijn.
Door de beperking van gezinshereniging worden gezinnen permanent en structureel van elkaar gescheiden, stelt Podt (D66). Zij vindt het enorm conservatief dat er een einde komt aan de hereniging voor ongehuwde partners en wil dat nareis voor deze groep mogelijk blijft.
Strengere maatregelen
Sommige woordvoerders vinden dat de wetsvoorstellen van het kabinet niet ver genoeg gaan. Het is tijd voor daadkracht, zegt Rajkowski (VVD), want Nederland moet zelf bepalen wie hier komt, wie hier blijft en onder welke voorwaarden. Zij wil dat de eerste verblijfsvergunning slechts één jaar geldig is, in plaats van de voorgestelde drie jaar.
De halve wereld wordt Nederland binnengelaten, meent Vondeling (PVV), en daardoor gaan de leefbaarheid en veiligheid eraan. Alle maatregelen om de instroom te beperken krijgen haar steun. Zij wil bovendien dat de Spreidingswet meteen wordt ingetrokken, omdat die volgens haar van Nederland één groot azc maakt.
Van Zanten (BBB) wil dat personen of organisaties die vreemdelingen zonder verblijfsrecht helpen om in Nederland te blijven, daarvoor vervolgd kunnen worden als ze er geld mee verdienen. Ook wil ze de maximumstraf voor het negeren van een ongewenstverklaring verhogen.
Europa
Steeds meer partijen zwemmen in de asielfuik, zegt Dassen (Volt): migratie is niet het grootste probleem van Nederland. Hij pleit voor een Europees asielbeleid, waarbij asielzoekers eerlijk over de EU-landen worden verdeeld.
Voor de uitvoering door met name de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is het belangrijk dat de regels niet steeds veranderen, betoogt Bontenbal (CDA). Het is volgens hem daarom verstandig om de wetsvoorstellen, en dan vooral het tweestatusstelsel, pas in juni 2026 te laten ingaan, tegelijk met het Europese Asiel- en Migratiepact. Ook heeft hij twijfels over de onmiddellijke werking van de wetten in het licht van de rechtszekerheid.
Er zijn afspraken gemaakt met de IND over de invoering van de wetten, zegt Keijzer. Die is volgens haar gewoon mogelijk, en dat is ook nodig omdat het stelsel volledig is vastgelopen. Wel wordt de aanpassing van het ICT-systeem gecombineerd met de invoering van het Europese Asiel- en Migratiepact. Bovendien is het mogelijk om verschillende onderdelen op verschillende momenten in werking te laten treden.
Eerdmans (JA21) is positief, maar verwacht een beperkt effect van de wetsvoorstellen. Om de asielinstroom echt te laten dalen moet volgens hem het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) worden aangepast. Verdragen zijn geen onaantastbare, heilige teksten, zo valt Boomsma (NSC) hem bij. Het bestaande stelsel leidt volgens hem tot een "dodelijke hindernisbaan".
De wetsvoorstellen van het kabinet kunnen het asielprobleem niet echt oplossen, zegt Van Meijeren (FVD), omdat Nederland geen soeverein land meer is en zich moet houden aan strikte Europese kaders. De ongecontroleerde massa-immigratie kan volgens hem alleen aangepakt worden als Nederland de EU verlaat.
Noodventiel
Voor schrijnende gevallen moet er een noodventiel in de wet zitten, vindt Ceder (ChristenUnie). Hij denkt aan mensen die in hun land van herkomst niet konden trouwen en daardoor niet in aanmerking zouden komen voor gezinshereniging. En aan kinderen die doordat ze lang in de asielprocedure hebben gezeten, in Nederland zijn geworteld.
Dwangsommen
De rechter kan in vreemdelingenzaken dwangsommen opleggen als de IND zich niet houdt aan de wettelijke beslistermijnen. Van Dijk (SGP) wil deze afschaffen, omdat ze volgens hem een "ontwrichtend effect" hebben op de IND. Ook voor Van Weel zijn de dwangsommen "een doorn in het oog". Maar hij heeft twijfels of het afschaffen ervan met een amendement juridisch houdbaar is.
De Kamer stemt op 1 juli over de amendementen en op 3 juli over de Asielnoodmaatregelenwet, de Wet invoering tweestatusstelsel en de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook:
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Direct