Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTELB. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Beleid2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties3 Beleidsartikelen3.1 Beleidsartikel 1 provinciefonds4 Bijlagen4.1 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

36 850 C Wijziging van de begrotingsstaat van het provinciefonds voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2025‒2026

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het provinciefonds;

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben provincies gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de provincies gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,F.Rijkaart

De Staatssecretaris van Financiën, E.H.J.Heijnen

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2025. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de vastgestelde begroting 2025, inclusief suppletoire begrotingen, NvW's en amendementen.

2 Beleid

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij provincies. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het provinciefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan € 10 mln. weergegeven.

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 1 Belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties 2025 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000) 

Art.

Uitgaven en Ontvangsten 2025

   

Vastgestelde begroting 2025

1

3.978.962

   

Belangrijkste suppletoire mutaties

  

1) «Weeffout» Jeugdzorg

1

10.000

2) Economische Agenda Groningen

1

41.951

3) Decentraal Spoor

1

20.900

4) Overige mutaties

1

59.569

   

Stand 2e suppletoire begroting 2025

1

4.111.382

Toelichting

1) «Weeffout Jeugdzorg»

Bij de decentralisatie van de jeugdzorg is de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg overgegaan van de provincies naar de gemeenten. In het bestuursakkoord 2011-2015 (Kamerstukken II 2010/11, 32749, nr. 1) is vastgelegd dat € 90 mln. van het Provinciefonds werd overgeheveld naar het Gemeentefonds. De uitname was gebaseerd op het aantal jongeren op dat moment. Bij de berekening van de bedragen is geen rekening gehouden met het feit dat de steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zelf al verantwoordelijk waren voor de jeugdzorg. Hierdoor is destijds € 10 mln. structureel te veel overgeheveld van het provinciefonds naar het gemeentefonds. Dit wordt met deze mutatie voor het jaar 2025 hersteld. Bij Voorjaarsnota 2026 zal de mutatie voor het jaar 2026 en verder worden gedaan.

2) Economisch Agenda Groningen

Om projecten te kunnen financieren in het kader van het startkapitaal van de Economische Agenda Groningen is de provincie Groningen aan zet (in samenwerking met Samenwerkingsverband Noord Nederland SNN en investerings- en ontwikkelingsmaatschappij Noord Nederland NOM) om middelen uit te geven. Van het startkapitaal is in 2025 nog € 42 mln. beschikbaar. Dit bedrag wordt via een decentralisatie-uitkering overgeheveld aan de provincie Groningen.

3) Decentraal spoor

De provincies Utrecht, Limburg, Overijssel en Drenthe ontvangen een Decentralisatie-uitkering ten behoeve van de dekking van het exploitatie- of beheertekort van een aantal decentrale spoor- en tramdiensten. Deze bijdrage is nodig voor de instandhouding van deze diensten.

4) Overige mutaties

De overige mutaties hebben met name betrekking op de decentralisatie-uitkering Wet Versterking regie volkshuisvesting (€ 9,5 mln.), de decentralisatie-uitkering Pilots toekomstbestendige bedrijventerreinen (€ 8,5 mln.), de decentralisatie-uitkering Uitvoeringskosten Nij Begun (€ 7,2 mln.) en de decentralisatie-uitkering Natuurbrandpreventie en -mitigatie (€ 5,7 mln.).

3 Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 provinciefonds

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het provinciefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het provinciefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de provincies) inzichtelijk gemaakt.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 provinciefonds (bedragen x € 1.000) 

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire Begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties 2e suppletoire begroting (2)

Stand 2e suppletoire begroting (3)=(1)+(2)

    

Verplichtingen

3.978.959

132.420

4.111.379

    

Uitgaven

3.978.962

132.420

4.111.382

    

Financiering provincies

   

Bijdragen aan medeoverheden

3.978.862

132.420

4.111.282

Algemene uitkering

3.704.821

9.864

3.714.685

Decentralisatie-uitkeringen

274.041

122.556

396.597

    

Kosten Financiële verhoudingswet

   

Opdrachten

100

0

100

Onderzoeken verdeelsystematiek

100

0

100

    

Ontvangsten

3.978.962

132.420

4.111.382

Toelichting op de financiële instrumenten

Bijdragen aan medeoverheden

Algemene uitkering

Dit betreft de uitkering aan alle provincies, die ten goede komt aan de algemene middelen van de provincies. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.

Integratie-uitkeringen

Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Er zijn geen integratie-uitkeringen in het provinciefonds.

Decentralisatie-uitkeringen

Naast de algemene uitkering en integratie-uitkeringen bevat het provinciefonds ook decentralisatie-uitkeringen. De verdeling van de decentralisatie-uitkeringen volgt evenals de integratie-uitkeringen niet de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het provinciefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Voor een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen wordt verwezen naar paragraaf 4.1.

Opdrachten en Bijdragen ZBO's/RWT's

Onderzoeken verdeelsystematiek

Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het provinciefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.

Ontvangsten

Ten behoeve van de dekking van de uitgaven is een post Ontvangsten opgenomen. Artikel 4, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet bepaalt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen van het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het provinciefonds. Op grond van het tweede lid van dat artikel zijn de uitgaven en de inkomsten van het fonds per uitkeringsjaar aan elkaar gelijk.

4 Bijlagen

4.1 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

Tabel 3 Overzicht decentralisatie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2025

Aanpak vakantieparken

200

Actieagenda MKB-dienstverlening

166

Ontwikkeling Agenda voor Herstel

204

Agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb)

24.354

Actieagenda mkb-dienstverlening: AI-pilot

150

Bestuursafspraak Friese taal en cultuur OCW

375

Bosrevitalisering

1.600

Bovenregionale analyses gevolgen extreme regenval

1.464

Monitoring Europese Natuurherstelverordening (NHV) 2026

782

Decentraal Spoor

20.900

Deltaprogramma Waddengebied

60

Drugsdumpingen

2.250

Erfgoed Deal

850

ERTMS Zeeuwse lijn

4.993

Friese taal 2025

1.485

Friese taal en cultuur

268

Fryske Akademie

1.559

Gebiedsbiografie Stedendriehoek

41

Gebiedsofferte Noord-Nederland

3.000

Toezicht en Handhaving Waddenzee

198

Hergebruik stedelijk afvalwater

250

Interbestuurlijk Toezicht domein erfgoed

818

Invasieve exoten

4.374

Landelijke aanpak wolven

4.500

Landelijke beeindigingsregeling veehouderijlocaties Lbv en Lbv-plus

1.326

LPO Meerjarige regeling aardbevingsgebied Groningen 2024–2030

436

Maatwerkoplossing grootschalige bodemschade drugsproductie

1.900

Economische Agenda Groningen

41.951

Monumenten

20.000

Na-ijlende effecten mijnbouw

1.397

Nationaal Programma Vitale Regio’s (NPVR)

277

Gebiedsgerichte leeraanpak funderingsproblematiek

130

Nationale Databank Flora en Fauna

1.000

Nationale Parken

2.188

Natuur bij Energieprojecten

1.957

Natuurbrandpreventie en -mitigatie

6.210

Monitoring Europese Natuurherstelverordening (NHV) 2025

650

Natuurherstselvordening vereist

452

Uitvoeringskosten Nij Begun

7.189

NOVEX gebieden

434

Ondersteuning structuur GIPS

15

Onderzoek Interbestuurlijk Toezicht

60

Ontwikkeling economische agenda

2.784

OV op peil houden

74.420

Actieagenda mkb-dienstverlening: AI-pilot

150

Pilots toekomstbestendige bedrijventerreinen

8.507

Regionaal OV tarief

67.387

Regionale kennisfunctie bodem en ondergrond

4.320

RES regio's

2.619

Schokland

2.000

Small Modular Reactor (SMR)-programma

824

SNL-monitoring

1.351

Spreidingswet

12.750

Staat van Groningen

40

Stut & Steun provincie Groningen

2.586

Tegemoetkoming begunstigden GLB-regeling ANLb

77

Toekomstbestendig maken energiebeleid

1.112

Veilig vergaderen

288

Veilig wonen

85

Verbeterprogramma VHR

1.651

Verbreding en vernieuwing provincies

2.000

Verkeersveiligheid

1.185

Versterking omgevingsveiligheidsdiensten

1.855

Versterking vergunningverlening maatwerk

3.714

Voorbereiding bouw kerncentrales

2.076

Waddenfonds

28.878

Weerbaar bestuur kleine gemeenten

2.000

Wet Versterking regie volkshuisvesting

9.522

Wijziging betalingsverloop DU

3

  

Stand 2e suppletoire begroting 2025

396.597