Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over de slachtoffers van persoonsverwisseling door identiteitsfraude en de grote gevolgen voor hun leven en hun behandeling door de overheid

Antwoord van Staatssecretaris Rutte (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 10 november
2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2025–2026, nr. 220.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van NPO radio 1 over de slachtoffers van persoonsverwisseling
die in de cel terecht zijn gekomen?1
,
2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u van de casussen die zijn aangehaald die aantonen wat in het uiterste geval
mis kan gaan als een verkeerde naam op een strafrechtelijk vonnis terechtkomt, namelijk
een onterechte detentie? Voor hoeveel mensen is dit volgens u het geval geweest?

Antwoord 2

Bij Kamerbrief van 28 mei jongstleden informeerde ik uw Kamer naar aanleiding van
het Verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer, over de problematiek rondom
foutieve tenaamstelling in onherroepelijke vonnissen3. Vandaag, op 10 november 2025, heb ik een rapportage aan uw Kamer gestuurd waarin
ik u informeer over de voortgang van de aanpak. Ik vind het van groot belang te voorkomen
dat mensen onterecht gedetineerd worden maar ook dat daders hun straf ontlopen. In
het antwoord op vraag 5 ga ik in op de vraag over het aantal personen dat ten onrechte
gedetineerd is geweest.

Vraag 3

Wat is er tot nu toe gedaan met de harde kritiek van de Algemene Rekenkamer over het
onderzoek waaruit bleek dat er op het Ministerie van Justitie en Veiligheid een lijst
van 867 zaken bestaat waarvan ambtenaren weten dat de naam op een onherroepelijk strafrechtelijk
vonnis niet klopt?

Antwoord 3

De betrokken organisaties werken met urgentie aan het opvolgen van de aanbevelingen
van de Algemene Rekenkamer. Daarvoor is door de aangestelde programmadirecteur met
alle betrokken organisaties een plan van aanpak ontwikkeld. Het plan van aanpak bevat
diverse componenten waarvan de eerste stap is het ontwikkelen van een (juridisch)
kader voor toetsing en afhandeling van geconstateerde zaken. Aan de hand van een eerste
versie van dit kader start de Matching Autoriteit van de Justitiële Informatiedienst
(Justid)4 nog dit jaar met de toetsing van de door de Matching Autoriteit geconstateerde zaken,
waarna in afstemming met de betrokken ketenpartners tot een verdere afhandeling wordt
gekomen. Prioriteit wordt gegeven aan zaken waarin een aanwijzing bestaat dat onschuldige
burgers mogelijk nadelige gevolgen kunnen hebben ondervonden of waarschijnlijke daders
ongestraft zijn gebleven.

Daarnaast worden de mogelijkheden verkend om te komen tot een aanvullende eenvoudigere
procedure voor de herziening van onherroepelijke vonnissen. Ook start een onderzoek
naar concrete maatregelen om de identiteitsvaststelling in de strafrechtketen te verbeteren,
waardoor in de toekomst de kans op foutieve tenaamstellingen in vonnissen wordt verkleind.
Tot slot is een evaluatieonderzoek gestart naar (de gang van zaken rond) dit vraagstuk.
Dit wordt uitgevoerd door de Auditdienst Rijk (ADR). In de in het antwoord op vraag
2 genoemde voortgangsrapportage wordt u nader geïnformeerd over de aanpak en de doorlooptijden
van deze activiteiten.

Vraag 4

Klopt het dat deze lijst van daadwerkelijk gevallen waarschijnlijk nog veel meer is
dan 867 zaken omdat deze lang niet allemaal in beeld zijn?

Antwoord 4

Het onderzoek naar zaken die niet tot de 867 geconstateerde zaken behoren, leverde
tot op heden vier gevallen op waarin foutieve tenaamstelling van een vonnis aan de
orde was. Dit onderzoek loopt nog door. In de komende voortgangsrapportages zal ik
verslag doen van de resultaten van dit onderzoek.

Daarnaast worden jaarlijks bij de Matching Autoriteit nieuwe zaken bekend waarin het
tenaamstellingsvraagstuk speelt. Tot op heden heeft de Matching Autoriteit in 2025
meer dan 33 nieuwe zaken geïdentificeerd waarin twijfel is over de tenaamstelling.

Vraag 5

Hoeveel van deze mensen zijn inmiddels geholpen?

Antwoord 5

Uit de analyse van de geconstateerde zaken is tot nu toe één geval gebleken waarin
een onschuldige gesignaleerd stond. De gegevens in de systemen zijn daarop aangepast
om te voorkomen dat deze persoon nadelige gevolgen ondervindt. Van de vier zaken die
bleken uit het in het antwoord op vraag 4 genoemde onderzoek, hebben in twee gevallen
personen onterecht een straf uitgezeten; in twee andere gevallen ontstond na aanhouding
twijfel over de identiteit. Deze personen zijn direct vrijgelaten zodra bleek dat
het om een onjuiste persoon ging. Voor al deze gevallen loopt een uitvraag bij het
Openbaar Ministerie of er in de bijbehorende strafzaak nog andere herstelprocedures
lopen.

Vraag 6

Hoe vaak is er een schadevergoeding uitgekeerd aan een persoon die onterecht in de
gevangenis zat naar aanleiding van een foutieve tenaamstelling?

Antwoord 6

Justid heeft met betrekking tot de foutieve tenaamstelling van onherroepelijke vonnissen
tot dusver geen verzoeken tot schadevergoeding ontvangen. Of de andere betrokken organisatie
verzoeken tot schadevergoeding hebben ontvangen of schade hebben uitbetaald in verband
met een foutief te naam gesteld vonnis, bleek binnen de beantwoordingstermijn van
deze Kamervragen niet te achterhalen.

Vraag 7

Hoeveel mensen ontlopen er hun straf doordat ze zich voordoen als iemand anders, en
dat zelfs na een herziening niet meer wordt rechtgezet?

Antwoord 7

Ik kan op dit moment geen sluitend antwoord geven over het aantal gevallen waarin
veroordeelden hun straf hebben ontlopen. Uit de afhandeling van de zaken conform het
toetsings- en handelingskader zal blijken of en in hoeveel gevallen zich dit heeft
voorgedaan. Ik informeer u daarover in de volgende voortgangsrapportages.

Vraag 8

Bent u van mening dat hier sprake is van schending van de trias politica, immers Justid
(een organisatie die onder het bewind van de Minister valt) wijzigt op eigen houtje
rechterlijke uitspraken (vonnissen)?

Antwoord 8

Gebleken is inderdaad dat Justid, om negatieve gevolgen voor burgers te voorkomen,
in een aantal gevallen zonder bevoegdheid de tenaamstelling in de Strafrechtketendatabank
heeft gecorrigeerd. Voor deze handelwijze bestaat geen juridische basis en is in 20175 beëindigd. Voor alle toekomstige toetsingen wordt in het, in het antwoord op vraag
3 genoemde, toetsings- en handelingskader bepaald in welke gevallen Justid de foutieve
tenaamstelling in de systemen mag corrigeren. Het gaat dan om vonnissen waarin sprake
is van een duidelijke omissie, zoals een schrijffout, waarbij geen twijfel is over
de juistheid van de betrokken veroordeelde. Ook mag Justid zelf corrigeren als sprake
is van een officiële naamswijziging. In alle andere – meer complexe – gevallen is
herziening van een vonnis voorbehouden aan de rechter.

Vraag 9

Bent u ook van mening dat de integriteit van de strafrechtketen hierdoor is/wordt
aangetast?

Antwoord 9

Ja, het maatschappelijke belang van een juiste vaststelling van de identiteit van
verdachten in het strafproces is groot. Ik vind het van groot belang te voorkomen
dat mensen onterecht gedetineerd worden maar ook dat daders hun straf ontlopen.

De betrokken organisaties werken dan ook met urgentie aan het verbeteren van de aanpak.

Vraag 10

Heeft u bij één van de dossiers die staan opgenomen op de lijst met 867 zaken een
melding gemaakt van een datalek (te weten: een inbreuk op de integriteit) bij de Autoriteit
Persoonsgegevens?

Antwoord 10

Nee. Een datalek is een inbreuk op de beveiliging van persoonsgegevens, wat leidt
tot onbedoelde toegang, verlies, vernietiging, wijziging of ongewenste verstrekking
van die gegevens. Hiervan was geen sprake.

Vraag 11

Als een zaak herzien wordt bij de Hoge Raad, en de onschuldige persoon wordt vrijgesproken
van het vonnis dat onterecht op zijn naam stond, wordt de daadwerkelijke dader dan
nog wel berecht?

Antwoord 11

Als de juiste persoon wordt gevonden, wordt de door de rechter opgelegde straf of
maatregel (alsnog) bij de juiste persoon ten uitvoer gelegd.

Vraag 12

Klopt het dat u ten tijde van het publiceren van het onderzoek van de Rekenkamer aangaf
«op dit moment geen signalen te hebben dat er mensen onschuldig vastzitten of hebben
gezeten»? Staat u nog steeds achter deze uitspraak?

Antwoord 12

Inmiddels hebben mij signalen bereikt dat personen onterecht hebben vastgezeten. Ten
tijde van het verzenden van de brief op 28 mei was deze informatie nog niet bekend.
Zie het antwoord op vragen 4 en 5 voor meer informatie. Verder onderzoek loopt nog.

Vraag 13

Heeft u inmiddels een omvattend beeld van de (ernstigste) consequenties van de foutieve
tenaamstelling? In hoeveel gevallen gaat het om onterechte detentie?

Antwoord 13

Zie daarvoor het antwoord op vraag 12 Uit de afhandeling van de geconstateerde zaken
conform het toetsings- en handelingskader zal een completer beeld volgen. De toetsing
en behandeling van geconstateerde zaken aan de hand van het toetsings- en handelingskader
start nog dit jaar.

Vraag 14

Voor hoeveel personen zijn de consequenties van de foutieve tenaamstelling, zoals
detentie, inmiddels rechtgezet, en voor hoeveel mensen moet dat nog gebeuren? Waaruit
bestond het rechtzetten van hetgeen mensen is aangedaan door fouten van de overheid?

Antwoord 14

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 15

Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat er zo snel mogelijk een uitputtend beeld komt
te bestaan van de problemen als gevolg van de foutieve tenaamstelling en persoonsverwisseling
voor mensen en deze problemen voor hen per direct worden opgelost?

Antwoord 15

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 16

Werkt u aan een toegankelijkere manier om dit soort zaken recht te zetten waarin er
meer mogelijkheden zijn dan een Novum? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 16

Momenteel verken ik de mogelijkheden om te komen tot een aanvullende eenvoudigere
procedure voor de herziening van onherroepelijke vonnissen. In voortgangsrapportages
informeer ik uw Kamer periodiek over de inzichten uit deze verkenning, en over andere
ontwikkelingen aangaande foutieve tenaamstelling in vonnissen.