Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Nispen, Lahlah, Sneller en Koops over het bericht dat justitiepersoneel bekneld raakt door de doorgeslagen verzuimaanpak van Detentiecentrum Rotterdam

Antwoord van Staatssecretaris Rutte (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 16 oktober
2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2025–2026, nr. 109.

Vraag 1

Hoe hoog is momenteel het ziekteverzuim bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)?
Is het ziekteverzuim in Detentiecentrum Rotterdam significant hoger dan in andere
justitiële inrichtingen? Kunt u dit cijfermatig onderbouwen?

Antwoord 1

Hieronder vindt u een overzicht van het gemiddelde ziekteverzuim van respectievelijk
DJI, de Divisie Gevangeniswezen en Vreemdelingenbewaring en Detentiecentrum Rotterdam
(hierna DCR) (peildatum 17 september 2025).

Vraag 2

Wat zijn volgens u de oorzaken van het hoge ziekteverzuim bij de DJI? Zouden de hoge
werkdruk, de personeelstekorten en de (soms onveilige) omstandigheden hierbij een
rol kunnen spelen?

Antwoord 2

Het ziekteverzuim wordt beïnvloed door verschillende factoren die per inrichting en
per persoon kunnen verschillen. Belangrijke factoren die van invloed zijn op het ziekteverzuimpercentage
zijn onder meer de leeftijdsopbouw van het personeel (ouder personeel is relatief
langer ziek), de zwaarte van de gedetineerde doelgroep en externe omstandigheden zoals
een griepgolf of Covid-19. Ook kunnen een hoge werkdruk, personeelstekorten en onveilige
omstandigheden invloed hebben op het ziekteverzuim.

DJI registreert of verzuim arbeidsgerelateerd is. Als klachten voor 25% of meer ook
veroorzaakt worden door het werk, dan wordt dit als arbeidsgerelateerd beschouwd.
Hoewel er wel degelijk sprake is van arbeidsgerelateerd verzuim bij DJI, is het merendeel
van het verzuim van de categorie niet-arbeidsgerelateerd verzuim. Van de ziektegevallen
bij DJI als geheel had 17% in 2024 een arbeidsgerelateerde factor als (mede)oorzaak.
Voor de divisie Gevangeniswezen en Vreemdelingenbewaring was dit 13%.1

DJI spant zich maximaal in om het verzuimpercentage terug te dringen. Zo wordt ingezet
op het verhogen van vitaliteit en fysieke en mentale weerbaarheid van medewerkers.
Hierbij wordt gebruik gemaakt van diverse programma’s en interventies, zoals de programma’s
Grip op Verzuim, Vooruit en Professioneel Fit. Daarnaast is er ook een aantal pilots
rondom begeleiding in zorg voor DJI-medewerkers. DJI zet in op het vroegtijdig aanpakken
van verzuim en daarmee ook het reduceren van de (gemiddelde) verzuimduur.2

Vraag 3

Zijn er volgens u specifieke verklaringen voor het ziekteverzuim in Detentiecentrum
Rotterdam? Hoe beoordeelt u bijvoorbeeld de bewering dat er meer incidenten plaatsvinden
richting het personeel omdat de dagprogramma’s de laatste jaren zijn afgeschaald,
wat tot frustratie leidt die helaas ook op personeel wordt afgereageerd met oplopende
werkdruk en onveiligheid als gevolg?

Antwoord 3

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 1 is het ziekteverzuim in Detentiecentrum
Rotterdam inmiddels niet significant hoger dan het gemiddelde ziekteverzuim bij DJI.

Ik acht het van groot belang dat iedere medewerker in een veilige werkomgeving kan
werken. Tegelijkertijd betekent het werken met deze moeilijke doelgroep dat er altijd
kans bestaat op incidenten. Ik realiseer mij bovendien dat de capaciteitsmaatregelen
een negatief effect op de werkdruk en werkbeleving van medewerkers kunnen hebben.

Vraag 4

Erkent u dat er investeringen nodig zijn in het gevangeniswezen, om de oplopende druk
op het personeel te verminderen, wat ook kan leiden tot lager ziekteverzuim? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4

Ja, gezien de prognoses zijn investeringen nodig om de benodigde capaciteitsuitbreiding
te realiseren. Er is sprake van een groot vraagstuk. Alleen capaciteitsuitbreidingen
en tijdelijke maatregelen zijn niet voldoende om uit deze situatie te geraken. Structurele
investeringen maken het mogelijk maatregelen te nemen die een effect hebben op de
ervaren druk van het personeel binnen de justitiële inrichtingen. Daarbij moet wel
opgemerkt worden dat, zoals bij het antwoord op vraag 2 is toegelicht, verzuim en
werkdruk meerdere oorzaken kunnen hebben. Daarmee laat het zich niet in een enkelzijdige
oplossing vatten.

Door de huidige situatie van personele krapte wordt een extra beroep gedaan op DJI-personeel.
Daarom wordt ingezet op aandacht voor gezondheid, veiligheid en welzijn van medewerkers,
zoals toegelicht bij het antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Wat is uw reactie op het artikel in de Volkskrant waaruit blijkt dat het Detentiecentrum
Rotterdam een zeer harde aanpak heeft om het ziekteverzuim onder personeel te verlagen
maar dit wel mensen in de problemen brengt?3

Antwoord 5

Ik doe geen uitspraken over individuele casuïstiek. In algemene zin geldt dat het
belangrijk is dat medewerkers zich in een veilige en gezonde werkomgeving bevinden
en zich gesteund voelen door de werkgever, ook wanneer zij ziek zijn. DJI werkt met
het zogeheten «eigen regie model». Het doel van dit verzuimbeleid is om een op maat
gemaakte aanpak voor elke medewerker vorm te geven. Duurzame inzetbaarheid van medewerkers
is één van de doelstellingen, maar dit mag niet ten koste gaan van het welzijn van
medewerkers. DCR heeft de afgelopen jaren een verzuimbeleid gevoerd dat in lijn is
met het landelijke beleid.

Vraag 6

Wat vindt u van de werkwijze dat er brieven worden gestuurd waarin wordt meegedeeld
dat nieuwe ziekmeldingen niet langer zullen worden geaccepteerd en bij nieuwe ziektegevallen
loon niet meer wordt uitbetaald? Mag dit?

Antwoord 6

Zoals gesteld ga ik niet in op individuele casuïstiek. In het algemeen geldt dat werknemers
wettelijk gezien bij ziekte recht hebben op loondoorbetaling. Hier zijn uitzonderingen
op, bijvoorbeeld wanneer de werknemer zijn herstel belemmert of vertraagt of de re-integratieverplichtingen
weigert na te komen. Hieraan gaan altijd een waarschuwing en (meerdere) bemiddelingspogingen
vooraf.

Het sturen van brieven waarin wordt meegedeeld dat nieuwe ziekmeldingen niet langer
zullen worden geaccepteerd en bij nieuwe ziektegevallen loon niet meer wordt uitbetaald,
kan in specifieke gevallen geoorloofd zijn. Dit is sterk afhankelijk van de persoonlijke
situatie van de medewerker en de context.

DJI erkent dat dit in een incidenteel geval niet goed is toegepast. Dit betreur ik
ten zeerste en ik zie erop toe dat een herhaling van deze situatie niet plaatsvindt.
Het gaat hier echter niet om een structurele werkwijze of staand beleid.

Vraag 7

Hoe kan het dat er een werkwijze wordt gehanteerd waarin ziek personeel wordt gedwongen
om naar hun werk te gaan, zoals ook blijkt uit meerdere casussen in het artikel? Gebeurt
dit op meer plaatsen binnen de Rijksoverheid?

Antwoord 7

Het is geen beleid bij DJI om zieke medewerkers te dwingen om toch naar het werk te
komen. Zoals onder vraag 5 toegelicht, werkt DJI met het «eigen regiemodel» waarbij
wordt gekeken naar welke mogelijkheden een medewerker heeft om aangepast werk te verrichten.
Hierin wordt het oordeel en het advies van de bedrijfsarts meegenomen. Deze adviseert
over hetgeen de medewerker wel en niet kan, op basis waarvan wordt gekeken naar passende
werkzaamheden.

Het behouden van arbeidsconditie is wenselijk om medewerkers betrokken te houden op
de werkvloer en het contact met collega’s op peil te houden. Het faciliteren van medewerkers
om binnen hun inzetbare vermogen, en waar dit verantwoord mogelijk is, op locatie
(andere) werkzaamheden te verrichten kan hier onderdeel van zijn. Ook kunnen re-integratieplekken
ingericht worden waar medewerkers, die tijdelijk niet geschikt zijn voor het uitvoeren
van de eigen functie, toch aan het werk kunnen blijven door middel van aangepast werk.

Hoe het personeelsbeleid elders binnen de Rijksoverheid vorm krijgt, is iets waar
ik niet over ga en daarom niet bekend mee ben.

Vraag 8

Wat vindt u ervan dat de toegang tot de bedrijfsarts wordt bemoeilijkt en deze ook
second opinions weigert, terwijl werknemers daar formeel recht op hebben, waardoor
ook de beroepscode voor bedrijfsartsen lijkt te worden geschonden?

Antwoord 8

Medewerkers hebben het recht om de bedrijfsarts te zien wanneer zij aangeven dit te
willen. Het aanvragen van een second opinion moet altijd in overleg met de eerste
bedrijfsarts plaatsvinden. De eerste bedrijfsarts moet het verzoek tot een second
opinion accepteren, tenzij er zwaarwegende argumenten zijn om het niet te doen. De
bedrijfsarts is BIG-geregistreerd en is een neutrale en onafhankelijke professional.
Het al dan niet laten plaatsvinden van een second opinion is onderdeel van het contact
tussen werknemer en de (bedrijfs)arts. DJI heeft hier als werkgever geen invloed op.

Bij een verschil in inzicht heeft de medewerker diverse mogelijkheden tot het melden
hiervan, zowel bij leidinggevenden als de lokale vertrouwenspersoon of de centrale
vertrouwenspersoon integriteit van DJI. De vertrouwenspersonen kunnen de medewerker
adviseren over het aanhangig maken van het geschil.

Vraag 9

Wat vindt u van de conclusie van de bedrijfsarts die aan het woord komt dat er wordt
gehandeld in strijd met de wettelijke regels met betrekking tot goed werkgeverschap?

Antwoord 9

Goed werkgeverschap betekent dat een werkgever zich zorgvuldig en respectvol gedraagt
tegenover werknemers, rekening houdt met hun belangen en een veilige en gezonde werkomgeving
biedt. Dit wordt verder ingevuld door de zes beginselen van goed werkgeverschap, zoals
het niet misbruiken van de machtspositie, het motiveren van beslissingen, het voldoen
aan verwachtingen, het gelijk behandelen van werknemers en het zorgen voor adequate
verzekering.4 Dit vloeit voort uit geldende wet- en regelgeving waar DJI ook aan gebonden is.

DJI hanteert in haar verzuimbeleid de uitgangspunten die horen bij goed werkgeverschap.
Ondanks de intentie en zorg van DJI om de verzuimbegeleiding zorgvuldig uit te voeren,
kan het in een incidenteel geval zijn voorgekomen dat dit in een individuele casus
niet (volledig) goed is gegaan. Ik hecht eraan te benadrukken dat ik deze situatie
betreur. Binnen DJI wordt het verzuimbeleid regelmatig geëvalueerd en bijgesteld op
basis van de bestaande wet- en regelgeving. Zie hiervoor ook het antwoord op vraag
12.

Vraag 10

Wat vindt u ervan dat de drie bedrijfsartsen in alle negen dossiers zaken tegenkwamen
die in strijd zijn met de wet en het statuut van de beroepsvereniging voor bedrijfsartsen
NVAB en mogelijk aanvechtbaar zijn bij het Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg?

Antwoord 10

De bedrijfsarts handelt onafhankelijk van de werkgever en brengt adviezen uit die
in het belang zijn van de gezondheid van werknemers. De bedrijfsarts valt niet onder
het gezag van DJI als het gaat om medisch handelen.

Wanneer de bedrijfsarts constateert dat er sprake is van onzorgvuldige arbodienstverlening
kan de bedrijfsarts dit melden bij de Nederlandse arbeidsinspectie.

Vraag 11

Ziet u ook het risico dat een doorgeschoten verzuimbeleid juist verder bij kan dragen
aan het personeelstekort van de DJI omdat op deze wijze personeel zich niet meer veilig
voelt hier te werken?

Antwoord 11

DJI kampt met een structureel personeelstekort en het verzuimpercentage is de afgelopen
jaren weliswaar hoog maar wel iets lager dan in de voorgaande jaren. Er wordt bij
DJI stevig ingezet op het terugdringen van verzuim en het voorkomen van verzuim door
het verhogen van vitaliteit en fysieke en mentale weerbaarheid. Hoewel deze aanpak
zijn vruchten blijkt af te werpen begrijp ik de zorgen. De aanpak van verzuim mag
nooit doorschieten en moet in balans zijn: medewerkers moeten ondersteund worden en
zich gesteund voelen en het ziekteverzuim moet beheersbaar blijven, Daarnaast heeft
DJI belang bij fitte en weerbare medewerkers en een hoge personele inzetbaarheid om
alle beschikbare celcapaciteit in de lucht te houden.

Vraag 12

Bent u van plan om naar aanleiding van deze feiten in gesprek te gaan met het Detentiecentrum
Rotterdam over deze werkwijze omtrent ziekteverzuim om deze werkwijze te veranderen?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 12

Het verzuimbeleid van DCR is, zoals hierboven vermeld, in lijn met het landelijke
beleid van DJI en voldoet aan de wettelijke eisen. Door het ingezette beleid is het
verzuim teruggedrongen. DJI erkent dat in een incidenteel geval het beleid niet goed
is toegepast. Het gaat hier echter niet om een structurele werkwijze of staand beleid.

Verzuim is een standaard bespreekpunt tijdens de reguliere gesprekken tussen de vestigingen
en hoofdkantoor DJI in het kader van de planning & control-cyclus. Binnen DJI wordt
het verzuimbeleid bovendien regelmatig geëvalueerd en bijgesteld. Hierbij wordt actief
samengewerkt met diverse professionals die zich bezighouden met de duurzame inzetbaarheid
van medewerkers. Wanneer blijkt dat er extra interventies nodig zijn dan zal onderzocht
worden wat passende maatregelen zijn. Tevens blijft verzuim onderwerp van gesprek
tussen DJI en mij.

Vraag 13

Bent u bereid te onderzoeken of (onderdelen van) de omstreden aanpak van het Detentiecentrum
Rotterdam ook op andere plaatsen binnen DJI of de Rijksoverheid worden toegepast en
hier eveneens actie op te ondernemen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 13

Ik zie op dit moment geen aanleiding voor het laten doen van een onderzoek. Het verzuimbeleid
van DCR is in lijn met het landelijke beleid van DJI en voldoet aan de wettelijke
eisen. Zoals bij het antwoord op vraag 12 toegelicht zijn verzuim en verzuimbeleid
een vast onderdeel van de reguliere gesprekscycli, enerzijds tussen de vestigingen
en het hoofdkantoor DJI en anderzijds tussen DJI en mijzelf.