Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
36 820 XXII Wijziging van de begrotingsstaten van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (XXII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, wordt op grond van artikel
2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt
ertoe om voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in:
De departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke
Ordening;
de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van
deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, M.C.G. Keijzer
B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN
1 Leeswijzer
Voor u ligt de suppletoire begroting september van het Ministerie van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening. De suppletoire begroting september geeft een beeld van de
uitvoering van de begroting voor het jaar 2025. De stand wordt opgebouwd vanaf de
stand van de vastgestelde begroting 2025.
Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige
en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens
zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn opgenomen, de zogenaamde
staffel. In het kader van transparantie of anderszins kan het voorkomen dat mutaties
beneden deze ondergrenzen ook worden toegelicht.
Tabel 1 Ondergrens (staffel) op basis van de Rijksbegrotingsvoorschriften 2025
Artikel
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
1. Woningmarkt
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln.
Ontvangsten: 5 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 20 mln.
Ontvangsten: 10 mln.
2. Energietransitie gebouwde omgeving en bouwkwaliteit
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln.
Ontvangsten: 5 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 20 mln.
Ontvangsten: 10 mln.
3. Ruimtelijke ordening en Omgevingswet
Verplichtingen/Uitgaven: 5 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 10 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
4. Uitvoering Rijksvastgoedbeleid
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 4 mln.
Ontvangsten: 4 mln.
11. Centraal apparaat
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
12. Algemeen
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
13. Nog onverdeeld
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
2 Beleid
2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties
In onderstaande tabellen zijn de belangrijkste beleidsmatige uitgaven- en ontvangstenmutaties
voor de september suppletoire begroting 2025 opgenomen ten opzichte van de eerste
suppletoire begroting 2025.
Tabel 2 Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (Suppletoire begroting
september) (bedragen x € 1.000)
Artikel
Uitgaven 2025
Vastgestelde begroting 2025
9.395.732
Stand eerste suppletoire begroting 2025 (incl. nota van wijziging)
9.181.320
Mutaties suppletoire begroting september 2025
48.299
1
Terugdraaien huurbevriezing 2025 en 2026
1
135.000
2
Desaldering ontvangsten NHG
1
91.499
3
Terugdraaien boodschappenbonus
1
– 83.333
4
Kasschuif Woningbouwimpuls
1
– 40.000
5
Doelgroepflexibele regeling
1
– 29.200
6
Kasschuif SAH vastrecht
2
– 12.500
7
Desaldering SAH
2
10.000
8
Kasschuif aanpak funderingsschade
2
– 9.324
9
Kasschuif SVVE
2
9.250
10
Kasschuif SAH
2
8.600
11
Kasschuif FIXbrigade
2
– 8.431
12
ISDE (Nij Begun maatregel 29)
2
1.670
13
Kasschuif ontwikkeling DSO
3
– 16.400
14
Toekomstbestendige financiering toeslagen
13
– 3.651
15
Overige mutaties
Alle
– 4.881
Stand suppletoire begroting september 2025
9.229.619
Toelichting uitgavenmutaties
1) Terugdraaien huurbevriezing 2025 en 2026
Het plan om de huren te bevriezen in 2025 en 2026 is ingetrokken, naar aanleiding
van het advies van de Raad van State, de politieke ontwikkelingen en om rust en voortgang
te brengen in de volkshuisvesting. De besparing op de huurtoeslag die de huurbevriezing
met zich meebracht, wordt daardoor niet gerealiseerd. Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd.
2) Desaldering ontvangsten NHG
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie
(NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Met deze mutatie worden de geraamde
ontvangsten verwerkt en kunnen deze worden doorgestort naar de risicovoorziening.
3) Terugdraaien boodschappenbonus
Het plan om de huurtoeslag in 2026 incidenteel te verhogen met € 1 mld. is ingetrokken.
Omdat de huurtoeslag voor januari 2026 in december 2025 wordt uitgekeerd, werkt dit
zowel in 2025 als 2026 door. Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd.
4) Kasschuif Woningbouwimpuls
Een deel van de middelen voor de Woningbouwimpuls in 2025 wordt in een realistischer
ritme gezet. Er schuift € 40 mln. uit 2025 naar de jaren 2027, 2028 (beide jaren € 15 mln.)
en 2029 (€ 10 mln.).
5) Doelgroepflexibele regeling
Om versneld tot (opstart)woningen te komen voor kwetsbare doelgroepen, waaronder spoedzoekers,
ontheemden en vergunninghouders, wordt de Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen
(SFT) uitgebreid. Gemeenten ontvangen in totaal € 20.000 per nieuw te realiseren woning,
waaronder een component voor sociaal beheer. Van de woningen moet 30% bestemd zijn
voor spoedzoekers, statushouders of ontheemden uit Oekraïne. Hiervoor wordt bij ontwerpbegroting
2026 aanvullend € 79 mln. beschikbaar gesteld, bovenop reeds beschikbare € 100 mln.
in de SFT (cumulatief € 179 mln.) op het instrument Versnelling Huisvesting.
Met deze suppletoire begroting worden ten behoeve van de doelgroepflexibele regeling
de middelen van de SFT die beschikbaar waren in 2025 (€ 29,2 mln.) in het juiste kasritme
naar latere jaren gezet. Dit wordt verantwoord op het instrument Versnelling Huisvesting.
6) Kasschuif SAH vastrecht (Stimuleringsregeling Aardgasvrije Huurwoningen)
De subsidie voor vastrecht warmtenetten is opengesteld en het gehele budget is aangevraagd.
Bij aanvraag wordt 50% subsidie toegekend. Het budget wordt op basis van de uitfinanciering
en vaststelling via een kasschuif van 2025 naar de jaren 2026 tot en met 2030 in het
juiste kasritme gezet.
7) Desaldering SAH
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling
uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies
verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor
deze aanvragers ingezet.
8) Kasschuif aanpak funderingsschade
Er vindt een kasschuif plaats om de beschikbare middelen voor de aanpak van de funderingsproblematiek
in het juiste ritme te zetten. In 2025 zit de gebiedsgerichte ondersteuning in de
opstartfase, waardoor in latere jaren meer middelen nodig zijn voor de uitvoering.
Hiervoor schuift € 9,3 mln. uit 2025 naar 2027 (€ 3,1 mln.) en 2028 (€ 6,2 mln.).
9) Kasschuif SVVE (Subsidieregeling Verduurzaming Voor Vve's)
De subsidieaanvragen trekken aan. Op basis van de aanvragen tot nu en de prognose
van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is meer kasbudget nodig in 2025.
Via een kasschuif wordt vanuit de jaren 2027 en 2028 € 9,3 mln. naar 2025 geschoven
om het kasbudget in het juiste kasritme te zetten.
10) Kasschuif SAH
De subsidie SAH is eind 2024 aangepast met ook de mogelijkheid van subsidie voor vastrecht
warmtenetten. Er is meer subsidie aangevraagd ten opzichte van de raming en tevens
is het volume van de aanvragen groter. Hiervoor wordt via een kasschuif van 2026 en
2027 € 8,6 mln. naar 2025 geschoven, om het kasbudget in het juiste ritme te zetten.
11) Kasschuif FIXbrigade
Voor het amendement-Rooderkerk (Kammerstukken II 2024/25, 36 600 XXII, nr. 60) is € 10 mln. beschikbaar gesteld voor niet-commerciële organisaties om lokale initiatieven,
zoals coachings- en fixingsaanpak (FIXbrigades) in te zetten voor huishoudens die
te maken hebben met energiearmoede. Dit heeft geleid tot een programma met een looptijd
van vier jaar. Het budget wordt op basis van de subsidieaanvragen voor Actienetwerk
Energiehulp en uitfinanciering via een kasschuif van 2025 (€ 8,4 mln.) naar de jaren
2026 tot en met 2030 geschoven, om het kasbudget in het juiste kasritme te zetten.
12) ISDE (Nij Begun maatregel 29)
Voor maatregel 29 van Nij Begun wordt isolatiebudget voor de ISDE (investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing)
beschikbaar gesteld, in totaal € 127,5 mln. voor de jaren 2025–2030. Een deel van
het overeengekomen budget is eerder reeds overgeheveld, nu gebeurt dat voor het resterende
deel.
13) Kasschuif ontwikkeling DSO (Digitaal Stelsel Omgevingswet)
In 2025 is voornamelijk gewerkt aan de versteviging van het fundament van de Landelijke
Voorziening Bekendmaken en Beschikbaarstellen in het systeem STandaard Officiële Publicaties
(LVBB/STOP). Het ontwikkelwerk aan de Digitaal Stelsel Omgevingswet landelijke voorziening
(DSO-LV) wordt daardoor over een langere periode gerealiseerd. Er vindt een kasschuif
op de bijdragen aan ZBO's en RWT's plaats van 2025 (€ 16,4 mln.) naar 2027 om het
kasbudget voor de verwachte uitgaven in het juiste ritme te plaatsen.
14) Toekomstbestendige financiering toeslagen
Er is sprake van een budgettair tekort bij Dienst Toeslagen voor de uitvoeringskosten
van de toeslagen. Er zijn afspraken gemaakt om te komen tot een structurele oplossing
bij de voorjaarsbesluitvorming 2026. Dit betreft de bijdrage van VRO voor 2026, waarvan
de betaling in 2025 plaatsvindt. Daarom is dit zichtbaar in dit begrotingsstuk.
Tabel 3 Overzicht belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (Suppletoire
begroting september) (bedragen x € 1.000)
Artikel
Ontvangsten 2025
Vastgestelde begroting 2025
483.899
Stand eerste suppletoire begroting 2025 (incl. nota van wijziging)
623.190
Mutaties suppletoire begroting september 2025
122.958
1
Desaldering ontvangsten NHG
1
91.499
2
Desaldering Regeling huisvesting aandachtsgroepen
1
4.700
3
Desaldering Woningbouwimpuls Nordeast-Fryslân
1
3.728
4
Desaldering SAH
2
10.000
5
Desaldering aardgasvrije proeftuinen
2
5.426
6
Beheerbijdrage DSO 2025
3
5.537
7
Overige mutaties
Alle
2.068
Stand suppletoire begroting september 2025
746.148
Toelichting ontvangstenmutaties
1) Desaldering ontvangsten NHG
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie
(NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Met deze mutatie worden de geraamde
ontvangsten verwerkt en kunnen deze worden doorgestort naar de risicovoorziening.
2) Desaldering Regeling huisvesting aandachtsgroepen
Omdat een deel van de projecten die een aanvraag hebben gedaan niet meer voldoet aan
de eisen van de Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen (RHA), zijn middelen vanuit
een aantal gemeenten teruggevorderd. Deze worden middels deze mutatie gedesaldeerd
en toegevoegd aan het budget voor de RHA 2025.
3) Desaldering Woningbouwimpuls Nordeast-Fryslân
Dit betreft een woningbouwproject met meerdere deelnemende gemeenten waarvoor de beschikking
wordt gesplitst, zodat de deelnemende gemeenten hun deel van de uitgaven kunnen verantwoorden.
4) Desaldering SAH
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling
uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies
verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor
deze aanvragers ingezet.
5) Desaldering aardgasvrije proeftuinen
Een aantal aardgasvrije proeftuinen zijn vastgesteld en afgerekend. De terugontvangsten
worden gedesaldeerd voor aanvullende aanvragen van aardgasvrije wijken.
6) Beheerbijdrage DSO 2025
Dit betreft de beheerbijdrage 2025 voor het Digitaal Stelsel Omgevingswet.
3 Beleidsartikelen
3.1 Artikel 1. Woningmarkt
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 Woningmarkt (suppletoire begroting
september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
8.309.277
– 283.414
8.025.863
Uitgaven
6.746.292
85.172
6.831.464
1.1
Woningmarkt
6.219.807
143.697
6.363.504
Subsidies (regelingen)
121.422
– 886
120.536
Betaalbare Koopwoningen Starters
30.000
0
30.000
Bevordering eigen woningbezit
5.600
0
5.600
Ouderenhuisvesting
16.257
0
16.257
Stimuleringsmiddelen wooncoöperaties
62.704
– 1.050
61.654
Woningmarkt
5.097
614
5.711
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid
1.764
– 450
1.314
Opdrachten
6.232
92.416
98.648
NHG risicovoorziening
0
91.499
91.499
Woningmarkt
5.173
317
5.490
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid
1.059
600
1.659
Inkomensoverdrachten
5.843.338
51.500
5.894.838
Huurtoeslag
5.843.338
51.500
5.894.838
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
3.612
187
3.799
Woningmarkt
3.612
187
3.799
Bijdrage aan medeoverheden
216.114
0
216.114
Caribisch Nederland
18.100
0
18.100
Grote gezinnen
2.000
0
2.000
Opvang Evacuees
1.500
0
1.500
Uitvoeringskosten Wetsvoorstellen Regie en Betaalbare Huur
96.229
0
96.229
Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid
98.285
0
98.285
Bijdrage aan agentschappen
27.630
523
28.153
Dienst van de Huurcommissie
26.227
0
26.227
RVO (Uitvoeringskosten BEW)
1.403
523
1.926
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
1.459
– 43
1.416
Financiën (IXB)
349
– 349
0
Infrastructuur en Waterstaat (XII)
1.110
306
1.416
1.2
Woningbouw
526.485
– 58.525
467.960
Subsidies (regelingen)
26.029
1.997
28.026
Woningbouw
1.029
0
1.029
Opschalen Woningbouw
25.000
1.997
26.997
Garanties
3.000
0
3.000
Doorbouwgarantie
3.000
0
3.000
Opdrachten
9.756
171
9.927
Grootschalige woningbouwgebieden
4.318
0
4.318
Tijdelijke uitvoeringsorganisatie
72
0
72
Volkshuisvestingsfonds
770
0
770
Woningbouw
4.479
171
4.650
Woningbouwimpuls
117
0
117
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
320
0
320
CBS
320
0
320
Bijdrage aan medeoverheden
433.649
– 60.772
372.877
Grootschalige woningbouwgebieden
94.838
0
94.838
Kwetsbare groepen
30.000
4.700
34.700
Studentenwoningenstartbouwimpuls
30.000
0
30.000
Versnelling huisvesting
49.966
– 29.200
20.766
Vestigingsklimaat
68.750
0
68.750
Volkshuisvestingsfonds
45
0
45
Woningbouwimpuls
160.050
– 36.272
123.778
Bijdrage aan agentschappen
53.731
79
53.810
Grootschalige Rijksprojecten
13.716
0
13.716
RVB
39.400
0
39.400
RVO
615
79
694
Ontvangsten
463.158
100.176
563.334
1.1 Woningmarkt
Opdrachten
NHG risicovoorziening
Jaarlijks betaalt de Stichting Waarborgfonds Eigenwoning (WEW) voor de Nationale Hypotheekgarantie
(NHG) een achterborgvergoeding van 0,3% aan de Staat. Deze mutatie zorgt ervoor dat
de ontvangsten worden geraamd en deze kunnen worden doorgestort naar de risicovoorziening.
Inkomensoverdrachten
Huurtoeslag
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Het schrappen van de huurbevriezing werkt door in de huurtoeslaguitgaven. De besparing
op de huurtoeslag die de huurbevriezing met zich meebracht, wordt niet gerealiseerd.
Met deze mutatie wordt dat gecorrigeerd. Voor 2025 gaat het om een verhoging van € 135 mln.
Ook het vervallen van de boodschappenbonus werkt door in de huurtoeslaguitgaven. Voor
2025 gaat het om een verlaging van € 83,3 mln.
Tot slot wordt € 0,2 mln. overgeboekt naar het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
om de middelen in de enveloppe «Groepen in de knel» volgens de juiste verdeelsleutel
te verdelen.
1.2 Woningbouw
Bijdrage aan medeoverheden
Versnelling huisvesting
Om versneld tot (opstart)woningen te komen voor kwetsbare doelgroepen, waaronder spoedzoekers,
ontheemden en vergunninghouders, wordt de Stimuleringsregeling Flex- en Transformatiewoningen
(SFT) uitgebreid. Gemeenten ontvangen in totaal € 20.000 per nieuw te realiseren woning,
waaronder een component voor sociaal beheer. Van de woningen moet 30% bestemd zijn
voor spoedzoekers, statushouders of ontheemden uit Oekraïne. Hiervoor wordt bij de
ontwerpbegroting 2026 aanvullend € 79 mln. beschikbaar gesteld, bovenop reeds beschikbare
€ 100 mln. in de SFT (cumulatief € 179 mln.) op het instrument Versnelling Huisvesting.
Met deze suppletoire begroting worden ten behoeve van de doelgroepflexibele regeling
de middelen van de SFT die beschikbaar waren in 2025 (€ 29,2 mln.) in het juiste kasritme
naar latere jaren gezet. Dit wordt verantwoord op het instrument Versnelling Huisvesting.
Woningbouwimpuls
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Een deel van de middelen van de Woningbouwimpuls voor 2025 wordt in een realistischer
ritme gezet. Hierdoor wordt uit 2025 € 40 mln. verschoven naar de jaren 2027, 2028
(beide € 15 mln.) en 2029 (€ 10 mln.).
Ook wordt middels een desaldering € 3,7 mln. toegevoegd aan het budget van de Woningbouwimpuls.
Dit betreft een woningbouwproject met meerdere deelnemende gemeenten, waarvoor de
beschikking wordt gesplitst zodat de deelnemende gemeenten hun deel van de uitgaven
kunnen verantwoorden.
Ontvangsten
Dit is een saldo van diverse technische desalderingen. De grootste hiervan (€ 91,5 mln.)
betreft de hierboven toegelichte achterborgvergoeding die de stichting WEW voor de
NHG betaalt.
3.2 Artikel 2. Energietransitie gebouwde omgeving en bouwkwaliteit
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 2 Energietransitie gebouwde omgeving
en bouwkwaliteit (suppletoire begroting september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
1.711.068
451.521
2.162.589
Uitgaven
1.668.336
7.353
1.675.689
2.1
Energietransitie en duurzaamheid
1.621.148
16.269
1.637.417
Subsidies (regelingen)
704.725
90.629
795.354
Energiebesparing Koopsector
25.558
9.250
34.808
Energietransitie en duurzaamheid
32.718
– 1.243
31.475
Kennis- en innovatieprogramma bouwproductie stikstof
4.407
0
4.407
Maatschappelijk vastgoed fonds
49.910
0
49.910
Nationaal Groeifonds
29.365
– 2.794
26.571
Ontzorgen Vereniging van Eigenaren
6.258
0
6.258
Renovatieversneller
38.120
– 180
37.940
SAH
56.301
6.100
62.401
Subsidie verduurzaming en onderhoud huurwoningen
13.800
0
13.800
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
335.788
0
335.788
Warmtefonds
112.500
0
112.500
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
0
1.746
1.746
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe Wooncorperaties
0
76.750
76.750
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe innovatie
0
1.000
1.000
Opdrachten
4.730
2.730
7.460
Energietransitie en duurzaamheid
2.512
1.278
3.790
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
2.218
800
3.018
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
0
652
652
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
304
3.754
4.058
Energietransitie en duurzaamheid
304
2.500
2.804
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
0
1.254
1.254
Bijdrage aan medeoverheden
823.185
– 77.642
745.543
Nationaal Groeifonds
0
498
498
Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie
9.000
8.500
17.500
NIP (Lokale aanpak woningisolatie)
476.076
– 1.242
474.834
NIP (Soortenmanagement)
9.434
– 8.600
834
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
326.754
– 316.402
10.352
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
1.921
– 1.431
490
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe ontzorgingsprogramma
0
3.500
3.500
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe isolatie en ventilatie
0
232.535
232.535
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe uitvoeringsorganisatie
0
5.000
5.000
Bijdrage aan agentschappen
73.224
7.910
81.134
Dienst Publiek en Communicatie
2.303
0
2.303
RVB
14.638
0
14.638
RVO (Energietransitie en duurzaamheid)
39.795
– 139
39.656
RVO (Uitvoering Energieakkoord)
2.688
0
2.688
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
13.800
8.049
21.849
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
14.980
– 11.112
3.868
EGO (innovatie)
4.961
– 2.213
2.748
Uitfaseren van slechte labels
911
0
911
Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
9.108
– 8.899
209
2.2
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
47.188
– 8.916
38.272
Subsidies (regelingen)
17.177
1.587
18.764
Biobased bouwen
12.992
500
13.492
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
4.185
387
4.572
Aanpak funderingsschade
0
700
700
Opdrachten
15.138
871
16.009
Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
15.138
386
15.524
Aanpak funderingsschade
0
485
485
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
16
0
16
Overige bijdragen
16
0
16
Bijdrage aan medeoverheden
14.000
– 11.374
2.626
Aanpak funderingsschade
14.000
– 11.374
2.626
Bijdrage aan agentschappen
857
0
857
RVB
857
0
857
Ontvangsten
662
17.080
17.742
2.1 Energietransitie en duurzaamheid
Subsidies (regelingen)
Energiebesparing koopsector
De subsidieaanvragen voor de SVVE (subsidieregeling voor verenigingen van eigenaren)
trekken aan. Op basis van de aanvragen tot nu en de prognose van de Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland (RVO) is meer kasbudget nodig. Hiervoor wordt uit 2027 en 2028
in totaal € 9,3 mln. geschoven naar 2025.
Energietransitie en duurzaamheid
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Voor het amendement-Rooderkerk (Kamerstukken II 2024/25, 36600 XXII, nr. 60) is € 10 mln. beschikbaar gesteld voor niet-commerciële organisaties om lokale initiatieven,
zoals coachings- en fixingsaanpak (FIXbrigades) in te zetten voor huishoudens die
te maken hebben met energiearmoede. Dit heeft geleid tot een programma met een looptijd
van vier jaar. Het budget wordt op basis van de subsidieaanvragen voor Actienetwerk
Energiehulp en uitfinanciering in het juiste kasritme gezet. Uit 2025 wordt € 8,4 mln.
geschoven naar de jaren 2026–2030.
Een aantal aardgasvrije proeftuinen zijn vastgesteld en afgerekend. De terugontvangsten
worden gedesaldeerd voor aanvullende aanvragen van aardgasvrije wijken. Dit gaat om
€ 5,4 mln.
Het restant betreft diverse technische herschikkingen.
SAH
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Een groot aantal aanvragers heeft een nieuwe aanvraag ingediend omdat de regeling
uitgebreid is. Van deze dubbele aanvragers worden de reeds aangevraagde subsidies
verrekend met de nieuwe aanvraag. De terugontvangsten worden gedesaldeerd en voor
deze aanvragers ingezet. Dit gaat om € 10 mln.
Er vindt een kasschuif plaats om de subsidie voor vastrecht warmtenetten in het juiste
ritme te zetten. Hiervoor wordt per saldo uit 2025 € 3,9 mln. geschoven naar de jaren
2026–2030.
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe Wooncorporaties
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld
over diverse instrumenten. In 2025 wordt € 76,8 mln. aan dit instrument toegevoegd
als bijdragen aan wooncorporaties: € 74 mln. voor isolatiemaatregelen en € 2,8 mln.
voor het ontzorgen en ondersteunen van gespikkeld bezit.
Bijdrage aan medeoverheden
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld
over diverse instrumenten, om deze budgetten te verantwoorden op de juiste instrumenten.
Van dit instrument wordt in 2025 € 326,1 mln. gerealloceerd naar andere instrumenten.
Daarnaast wordt in 2025 € 9,7 mln. aan dit instrument toegevoegd als bijdragen aan
medeoverheden voor ontzorging en ondersteuning: € 8,4 mln. voor het woningplannen
en de VvE-desk en € 1,3 mln. voor communicatie en het klantcontactcentrum.
Verduurzaming Groningen en Noord-Drenthe isolatie en ventilatie
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
De verduurzamingsbudgetten in het kader van maatregel 29 van Nij Begun worden herverdeeld
over diverse instrumenten. Aan dit instrument wordt in 2025 € 226,5 mln. toegevoegd:
€ 210 mln. voor isolatiemaatregelen en € 16,5 mln. bijdrage aan de investeringssubsidie
duurzame energie en energiebesparing (ISDE).
Het restant betreft overboekingen vanuit het Ministerie van KGG en de Aanvullende
Post van het Ministerie van FIN ten behoeve van maatregel 29.
2.2 Bouwregelgeving en bouwkwaliteit
Bijdrage aan medeoverheden
Aanpak funderingsschade
Dit betreft een saldo van diverse mutaties.
Er vindt een kasschuif plaats om de beschikbare middelen voor de aanpak van de funderingsproblematiek
in het juiste ritme te zetten. In 2025 zit de gebiedsgerichte ondersteuning in de
opstartfase, waardoor in latere jaren meer middelen nodig zijn voor de uitvoering.
Hiervoor schuift € 9,3 mln. uit 2025 naar 2027 (€ 3,1 mln.) en 2028 (€ 6,2 mln.).
Het restant van deze mutaties betreft diverse technische herschikkingen.
Ontvangsten
Dit is een saldo van diverse technische desalderingen. De grootste hiervan (€ 10 mln.)
betreft de subsidie aardgasvrije huurwoningen zoals hierboven toegelicht.
3.3 Artikel 3. Ruimtelijke ordening en Omgevingswet
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 6 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 3 Ruimtelijke ordening en Omgevingswet
(suppletoire begroting september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
428.292
– 15.733
412.559
Uitgaven
492.805
– 15.733
477.072
3.1
Ruimtelijke ordening
71.649
– 3.416
68.233
Subsidies (regelingen)
1.701
0
1.701
Basisregistraties
581
0
581
Ruimtelijk instrumentarium (diversen)
300
0
300
VNG
820
0
820
Opdrachten
13.930
– 2.912
11.018
Basisregistraties Ondergrond
1.813
– 700
1.113
Gebiedsontwikkeling
923
0
923
Geo-informatie
73
254
327
Nationaal Groeifonds
546
– 519
27
Programma Ruimtelijk Ontwerp
4.831
– 600
4.231
Ruimtelijk instrumentarium (diversen)
5.744
– 1.347
4.397
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
38.470
– 1.030
37.440
Basisregistraties Ondergrond
1.320
– 1.320
0
Geonovum
2.575
0
2.575
Kadaster (basisregistraties)
33.147
– 310
32.837
Nationaal Groeifonds
1.428
100
1.528
Natuurherstelverordening
0
500
500
Bijdrage aan medeoverheden
9.894
– 196
9.698
Diverse projecten ruimtelijke kwaliteit
6.608
– 125
6.483
Nationaal Groeifonds
286
– 71
215
Ruimtelijk instrumentarium (diversen)
3.000
0
3.000
Bijdrage aan agentschappen
7.654
722
8.376
ICTU
2.580
400
2.980
RIVM
126
0
126
RVB
2.869
361
3.230
RWS (leefomgeving)
2.079
– 39
2.040
3.2
Omgevingswet
88.942
– 12.317
76.625
Subsidies (regelingen)
3.581
– 1.000
2.581
Eenvoudig Beter
3.581
– 1.000
2.581
Opdrachten
3.284
– 1.000
2.284
Aan de Slag
3.069
– 1.000
2.069
Serviceteam Rijk
215
0
215
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
60.396
– 9.094
51.302
Kadaster
60.396
– 9.094
51.302
Bijdrage aan agentschappen
21.681
– 1.223
20.458
Aan de Slag
17.688
– 1.861
15.827
RWS (STR)
2.706
638
3.344
Serviceteam Rijk
1.287
0
1.287
3.3
Regio
332.214
0
332.214
Opdrachten
263
0
263
Regiodeals
263
0
263
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
477
0
477
Regiodeals
477
0
477
Bijdrage aan medeoverheden
331.474
0
331.474
Regiodeals
331.474
0
331.474
Ontvangsten
5.425
5.702
11.127
3.2 Omgevingswet
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
Kadaster
In 2025 ligt de nadruk op het verstevigen van de Landelijke voorziening bekendmaken
en beschikbaar stellen (LVBB). Daardoor wordt er minder ontwikkelwerk uitgevoerd aan
het Digitaal Stelsel Omgevinswet landelijke voorzieningen (DSO-LV). Dit raakt niet
alleen KOOP/Logius, maar ook andere beheerorganisaties. Ontwikkelwerk kan pas doorgaan
zodra onderdelen van de LVBB stabiel of gereed zijn. Om het kasritme beter te laten
aansluiten op de verwachte uitgaven van de beheerpartijen, vindt er een kasschuif
van 2025 naar 2027 van € 14,5 mln. plaats op de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s.
Verder betreft dit de beheerbijdragen 2025 voor de landelijke voorziening van het
DSO (+ € 5,6 mln.) door het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen,
en enkele andere mutaties (– € 0,1 mln.) om kosten op het juiste instrument en binnen
de juiste regeling te kunnen verantwoorden.
Ontvangsten
Dit betreft voornamelijk de beheerbijdragen 2025 voor de landelijke voorziening van
het DSO door het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen. Verder betreft
het twee kleinere mutaties.
3.4 Artikel 4. Uitvoering Rijksvastgoedbeleid
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 7 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Uitvoering Rijksvastgoedbeleid (suppletoire
begroting september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
209.099
– 1.600
207.499
Uitgaven
209.099
– 1.600
207.499
4.1
Doelmatige Rijkshuisvesting
115.320
– 1.600
113.720
Bijdrage aan agentschappen
115.320
– 1.600
113.720
RVB (Bijdrage voor huisvesting HCvS)
75.282
0
75.282
RVB (Bijdrage voor huisvesting Koninklijk Huis)
18.524
0
18.524
RVB (Bijdrage voor huisvesting Ministerie van AZ)
7.674
0
7.674
RVB (Bijdrage voor monumenten)
6.053
– 1.600
4.453
RVB (Bijdrage voor rijkshuisvesting)
7.787
0
7.787
4.2
Beheer materiële activa
93.779
0
93.779
Bijdrage aan agentschappen
93.779
0
93.779
RVB
19.016
0
19.016
RVB (Bijdrage voor compensatiegronden en erfpachtrecht)
15.000
0
15.000
RVB (Onderhoud en beheerkosten)
5.314
0
5.314
RVB (Zakelijke lasten)
54.449
0
54.449
Ontvangsten
153.945
0
153.945
4.1 Doelmatige Rijkshuisvesting
Bijdrage aan agentschappen
RVB (Bijdrage voor monumenten)
Afgelopen 2 jaar is groot onderhoud uitgevoerd aan het Jachtslot het Oude Loo. Het
exterieur (dak/gevels) en de slotgracht is grootschalig aangepakt. Gelijktijdig in
dit onderhoud zijn de verduurzamingsmaatregelen die realiseerbaar waren opgepakt en
meegenomen in het groot onderhoud. Om echter een volledig beeld te krijgen is aanvullend
onderzoek noodzakelijk geweest. Dit onderzoek heeft een vertragend effect waardoor
uitputting dit jaar niet haalbaar is. De verwachting is dat de komende periode deze
maatregelen verder in kaart worden gebracht en in 2026 de maatregelen uitgevoerd kunnen
worden.
4 Niet-Beleidsartikelen
4.1 Artikel 11. Centraal apparaat
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 11 Centraal apparaat (suppletoire
begroting september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
0
0
0
Uitgaven
0
0
0
Ontvangsten
0
0
0
4.2 Artikel 12. Algemeen
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 9 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 12 Algemeen (suppletoire begroting
september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
34.169
152
34.321
Uitgaven
34.169
152
34.321
12.1
Algemeen
34.169
152
34.321
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
34.169
152
34.321
Financiën (IXB)
34.169
152
34.321
Ontvangsten
0
0
0
4.3 Artikel 13. Nog onverdeeld
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel 10 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 13 Nog onverdeeld (suppletoire begroting
september 2025) (bedragen x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Art.
Verplichtingen
30.619
– 27.045
3.574
Uitgaven
30.619
– 27.045
3.574
13.0
Nog onverdeeld
30.619
– 27.045
3.574
Nog te verdelen
30.619
– 27.045
3.574
Loonbijstelling
10.683
– 10.683
0
Prijsbijstelling
19.936
– 16.362
3.574
Ontvangsten
0
0
0
Nog te verdelen
Loonbijstelling
Dit betreft voornamelijk de reallocatie van artikel 13 naar andere artikelen in verband
met de toedeling van de loonbijstelling tranche 2025.
Prijsbijstelling
Dit betreft voornamelijk de reallocatie van artikel 13 naar andere artikelen in verband
met de toedeling van de prijsbijstelling tranche 2025.
Er is sprake van een budgettair tekort bij Dienst Toeslagen. Er zijn afspraken gemaakt
om te komen tot een oplossing. Dit betreft de bijdrage van VRO voor 2026. De boeking
hiervoor vindt in 2025 plaats en is daarom zichtbaar in dit begrotingsstuk.
5 Agentschappen
5.1 Rijksvastgoedbedrijf (RVB)
Exploitatieoverzicht
Tabel 11 Exploitatieoverzicht RVB (Suppletoire begroting Prinsjesdag 2025) (bedragen
x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties Suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Baten
– Omzet
1.651.882
– 8.629
1.643.253
waarvan omzet moederdepartement
200.463
6.280
206.743
waarvan omzet overige departementen
1.313.355
– 15.636
1.297.719
waarvan omzet derden
138.065
726
138.791
Rentebaten
9.000
– 4.000
5.000
Vrijval voorzieningen
0
0
0
Bijzondere baten
72.277
9.267
81.544
Totaal baten
1.733.159
– 3.362
1.729.797
Lasten
Apparaatskosten
505.045
10.214
515.259
– Personele kosten
408.717
5.523
414.240
waarvan eigen personeel
338.364
– 2.264
336.100
waarvan inhuur externen
70.353
7.787
78.140
waarvan overige personele kosten
0
0
0
– Materiële kosten
96.328
4.691
101.019
waarvan apparaat ICT
18.989
1.679
20.668
waarvan bijdrage aan SSO's
50.194
1.388
51.582
waarvan overige materiële kosten
27.146
1.623
28.769
Rentelasten
112.602
– 27.520
85.082
Afschrijvingskosten
480.626
– 39.554
441.072
– Materieel
480.626
– 39.554
441.072
waarvan apparaat ICT
0
0
0
waarvan overige materiële afschrijvingskosten
480.626
– 39.554
441.072
– Immaterieel
0
0
0
Overige lasten
634.887
53.497
688.384
waarvan dotaties voorzieningen
0
0
0
waarvan bijzondere lasten
634.887
53.497
688.384
Totaal lasten
1.733.159
– 3.362
1.729.797
Saldo van baten en lasten gewone bedrijfsuitoefening
0
0
0
Agentschapsdeel Vpb-lasten
0
0
0
Saldo van baten en lasten
0
0
0
Toelichting
Baten
Rentebaten
De rentebaten worden gerealiseerd door het ontvangen van rente over de financiële
middelen die op de rekening-courant van het RVB staan. De prognose rentebaten is naar
beneden bijgesteld vanwege lagere rentepercentages en een lagere rekening-courantpositie
dan in de begroting was voorzien.
Bijzondere baten
De prognose is naar boven bijgesteld als gevolg van een hogere verwachte apparaatsdekking
door een vlottere instroom van nieuwe fte’s dan in de begroting was voorzien.
Lasten
Rentelasten
Door de later dan geplande oplevering van een aantal objecten vallen de rentelasten
lager uit. De prognose is hierop aangepast.
Afschrijvingskosten
Door de later dan geplande oplevering van een aantal objecten vallen de afschrijvingskosten
lager uit. De prognose is hierop aangepast.
Overige lasten
De hogere overige lasten worden voornamelijk veroorzaakt door stijgende onderhoudskosten
Rijk, vanwege een toename van het aantal storingen en enkele incidentele verliesposten
die voor dit jaar zijn geprognosticeerd.
Kasstroomoverzicht
Tabel 12 Kasstroomoverzicht RVB (Suppletoire begroting Prinsjesdag 2025) (bedragen
x € 1.000)
Stand eerste suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties Suppletoire begroting september (2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
1.
Rekening courant RHB 1 januari + depositorekeningen
363.638
0
363.638
Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)
2.888.091
195.496
3.083.587
Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–)
– 2.384.985
– 235.329
– 2.620.314
2.
Totaal operationele kasstroom
503.106
– 39.833
463.273
Totaal investeringen (–/–)
– 1.198.200
86.705
– 1.111.495
Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)
1.239
4.806
6.045
3.
Totaal investeringskasstroom
– 1.196.961
91.511
– 1.105.450
Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–)
0
0
0
Eenmalige storting door moederdepartement (+)
0
0
0
Aflossingen op leningen (–/–)
– 375.032
0
– 375.032
Beroep op leenfaciliteit (+)
1.198.200
– 86.705
1.111.495
4.
Totaal financieringskasstroom
823.168
– 86.705
736.463
5.
Rekening courant RHB 31 december (=1+2+3+4)
492.950
– 35.026
457.924
Toelichting
De stand van de rekening-courant RHB per 1 januari 2024 is gebaseerd op het Jaarverslag
2024. Zowel de ontvangsten als de uitgaven bij de operationele kasstroom worden in
gelijke mate beïnvloed door de voorspelde omzet op benzineveilingen, de doorbelasting
van programmagelden VRO en de programmagelden Defensie.
Operationele kasstroom
De mutatie «totaal operationele kasstroom» wordt voornamelijk verklaard door een hoger
geraamde apparaatsdekking binnen de projecten, stijgende onderhoudslasten en verliesposten.
Investeringskasstroom
Het beroep op de leenfaciliteit is voornamelijk verlaagd als gevolg van het doorschuiven
van de aankoop van een object naar 2026.
Totaal financieringskasstroom
Zie de toelichting bij Investeringskasstroom.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
M.C.G. Keijzer, minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.