Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
36 820 XXIII Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (XXIII) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Miljoenennota)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld
en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar
2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie
van Klimaat en Groene Groei.
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van
deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Klimaat en Groene Groei, S.Th.M. Hermans
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1 Leeswijzer
Ondergrenzen toelichtingen
Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze suppletoire begroting de
ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.
Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50
1
2
=> 50 en < 200
2
4
=> 200 en < 1.000
5
10
=> 1.000
10
20
In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden
deze ondergrenzen.
2 Beleid
2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties
Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025
Tabel 2 Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (Suppletoire begroting september)
(bedragen x € 1.000)
Art.
Uitgaven 2025
Vastgestelde begroting 2025 (incl. ISB's, NvW en amendementen)
4.496.332
Belangrijkste suppletoire mutaties
Mutaties 1e suppletoire begroting 2025
SDE
31
2.516.839
Vulmaatregelen gasopslag
31
– 168.497
Toekenning Groenvermogen
31
105.000
Kasschuiven Regulier
31
– 35.883
Kasschuiven Klimaatfonds
31
– 37.633
Kasschuiven Nationaal Groeifonds
31
– 309.888
Eindejaarsmarge Nationaal Groeifonds
31
190.063
Loon- en Prijsbijstelling
71
78.667
Overige mutaties
– 1.517
Mutaties nota van wijziging 1e suppletoire begroting 2025
Toekenningen Klimaatfonds
31
183.102
Mutaties Suppletoire begroting September 2025
Overheveling Gemeentefonds
31
– 4.182
Overhevelingen Klimaatfonds
31
– 119.711
Overheveling Provinciefonds
31
– 5.790
Overboeking ISDE
31
– 1.670
Kasschuiven Regulier
31
– 54.416
Kasschuiven Nationaal Groeifonds
31
– 28.686
Kasschuiven Klimaatfonds
31
– 298.943
Lening EBN
31
100.000
LPO KGG
71
– 25.745
Overige mutaties
5.316
Stand suppletoire begroting september 2025
6.582.758
Toelichting
Mutaties 1e suppletoire begroting 2025
Eerste suppletoire begroting 2025
Met de 1e suppletoire begroting 2025 zijn onder andere middelen voor het SDE-domein toegevoegd
uit de begrotingsreserve duurzame energie. Dat komt door de gedaalde energieprijzen
in de Klimaat- en Energieverkenning 2024 (KEV24) t.o.v. de KEV23 waardoor meer subsidie
benodigd is voor hernieuwbare energieprojecten. In 2025 is het budget voor EBN ten
behoeve van het vullen van nationale gasopslagen (de «vulmaatregel») over 2024–2025
naar beneden bijgesteld vanwege een lagere verwachte realisatie. De budgetten voor
de vulmaatregelen volgend op 2025 – 2026 zijn in een realistisch rimte gezet, en op
basis van realisaties uit het verleden, in kasbudget naar beneden bijgesteld. Ook
wordt er voor het gasjaar 2026–2027 een vultaak aan EBN gegeven, de subsidie wordt
in 2027 uitbetaald en gedekt via een heffing op de gastransport over de periode 2027
tot en met 2030. Tot slot hebben mutaties plaatsgevonden van een meer technische aard;
hierbij valt te denken aan kasschuiven, de toevoeging van eindejaarsmarge en de toevoeging
van loon- en prijsbijstelling.
Mutaties nota van wijziging 1e suppletoire begroting 2025
Toekenningen Klimaatfonds
Dit betreft de overhevelingen die hebben plaatsgevonden na toekenning uit het Klimaatfonds
uit het Pakket voor Groene Groei. Een grote post is de IKC ETS, met een bedrag van
€ 167,4 mln. Daarnaast wordt € 4,8 mln overgeheveld voor NEO NL en € 4,2 mln voor
normeren en stimuleren van slimme energie-intensieve apparaten. De rest van het bedrag
bestaat uit kleinere overhevelingen.
Mutaties ontwerpbegroting 2026
Overhevelingen Gemeentefonds
Dit betreft een overboeking van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) naar
het Gemeentefonds in het kader van de Uitvoeringslasten Kernenergie Klimaatfonds 2025.
Het betreft de uitkering naar het gemeentefonds voor een decentrale uitkering (DU)
Voorbereiding bouw kerncentrales.
Overhevelingen Klimaatfonds
Dit bedrag bevat de overheveling naar KGG van € 15 mln voor een individuele bedrijfssteuncasus.
Daarnaast hebben er ook enkele terugboekingen naar het Klimaatfonds plaatsgevonden
namelijk, IPCEI golf (€ 63 mln), Waterstof (€ 20 mln), IPCEI golf 2 (€ 17,3 mln),
Warmtenetten Investeringssubsidie (€ 15 mln), ook hebben kleinere terugboekingen plaatsgevonden.
Overhevelingen Provinciefonds
Dit betreft een overboeking van het Ministerie van Klimaat en Groene Groei naar het
Provinciefonds in het kader van de Uitvoeringslasten Kernenergie Klimaatfonds 2025.
Het betreft de uitkering naar het provinciefonds voor een DU Voorbereiding bouw kerncentrales. Daarnaast worden middelen overgeheveld voor een DU maatwerkaanpak voor vergunningepool omgevingsdiensten.
Overboeking ISDE
Het Ministerie Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en KGG hebben afgesproken
dat een deel van het isolatiebudget van de ISDE uitgehoekt wordt voor maatregel 29
uit Nij Begun, de reactie op de de Parlementaire Enquête Aardgaswinning Groningen.
Hierdoor kunnen woningeigenaren die in het betreffende gebied hun woning verduurzamen
eenvoudiger een subsidieaanvraag indienen doordat ze dit niet zowel bij de ISDE als
bij maatregel 29 moeten doen. Begin 2025 is hiervoor al € 16,5 mln voor 2025 en € 23 mln
voor 2026 overgeboekt van KGG naar VRO. De resterende bedragen van € 22 mln per jaar
(2027 t/m 2030) stonden toen nog niet op de begroting van KGG en worden met deze overheveling
overgeboekt. In april 2025 is nog een aanvullend jaarlijks bedrag afgesproken van
€ 1,67 mln per jaar om te zorgen dat alsnog een aantal maatregelen aan maatregel 29
toegevoegd zouden worden die wel al onderdeel zijn van de ISDE. Dit bedrag wordt nu
ook overgemaakt.
Kasschuiven Regulier
Deze reeks bestaat uit de reguliere kasschuiven op de KGG-begroting. De grootste zijn
SDE-middelen voor de ACS-eilanden (€ 116 mln), CDOKE- middelen (€ 38 mln) en Prijsplafond
(€ 10 mln). Voor de SDE komen de middelen van de Aanvullende Post, de middelen stonden
daar in het jaar 2030. De middelen zijn nodig vanaf 2025 t/m 2028, daarom zijn de
middelen naar voren geschoven. De CDOKE-middelen worden beschikbaar gesteld voor een
uitkering aan de Naionale Aanpak Lokaal (NAL)-regio's. Deze kasschuif zorgt ervoor
dat de middelen in het juiste ritme staan om de uitkering uit te kunnen financieren.
Kasschuiven Nationaal Groeifonds
Dit betreft een kasschuif voor NieuweWarmteNu!, waarbij € 28,7 mln naar achter wordt
geschoven. Er wordt een kasschuif verwerkt om aan te sluiten bij een bijgesteld ritme
voor bestaande projecten en nieuw te verplichten innovatie projecten.
Kasschuiven Klimaatfonds
In deze reeks zitten de kasschuiven voor de Klimaatfondsmiddelen op de KGG-begroting.
Er is voor de VEKI (€ 65 mln), NIKI (€ 83,8mln), Waterstofregeling (€ 61,3 mln) en
kleinere posten geschoven. De grootste kasschuif heeft plaatsgevonden op de NIKI.
De middelen voor deze regeling zijn in het juiste ritme geschoven omdat de regeling
dusdanig laat in het jaar wordt opgezet dat RVO niet optijd de verplichtingen aan
kan gaan. Daarnaast vindt ook een deel van deze schuif deels buiten de meerjaren periode
plaats, om aan te sluiten bij de te verwachten uitfinanciering. Ook heeft er een kassschuif
plaatsgevonden op de VEKI om de resterende middelen voor de VEKI zo te alloceren dat
er nog twee publicaties kunnen plaatsvinden in 2025 en 2026 en uitfinanciering kan
plaatsvinden in het ritme van de regeling zoals voorzien.
Lening EBN
Per 2025 zullen er twee leningen aan EBN worden verstrekt. Een lening zal toezien
op het opslagjaar 2025–2026 van € 1,5 mld aan verplichtingenbudget. Zodat EBN transacties
kan doen die leiden tot een hogere vulgraad van de gasopslagen in Norg en Grijpskerk.
Deze zal naar verwachting niet leiden tot kasbetalingen, het betreft een leenfaciliteit
waarvan EBN gebruik kan maken voor eventuele verplichtingen die volgen uit het handelen
op de beurs. De andere lening wordt aan EBN verstrekt voor het opslagjaar 2026–2027
à € 21,6 mld aan verplichtingen. Deze leenfaciliteit is bedoeld voor eventuele verplichtingen
die voortkomen uit het handelen op de beurs en voor de financiering van werkgas bij
het vullen van de gasopslagen Bergermeer, Norg en Grijpskerk. Deze lening zal naar
verwachting leiden tot ten minste een kasbetaling van € 100 mln aan EBN in 2025. De
Kamer wordt geïnformeerd over het door EBN vullen van verschillende gasopslagen.
LPO KGG
Er heeft een overheveling plaatsgevonden tussen KGG en EZ om de loon- en prijsbijstelling
juist te verdelen in verband met de herverkaveling. Ook wordt een deel van de prijsbijstelling
ingezet ter dekking van problematiek bij de gedeelde onderdelen van KGG en EZ.
Overige mutaties
Deze reeks bestaat uit technische mutaties.
Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025
Tabel 3 Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (Suppletoire begroting
september) (bedragen x € 1.000)
Art.
Ontvangsten 2025
Vastgestelde begroting 2025 (incl. ISB's, NvW en amendementen)
2.418.140
Belangrijkste suppletoire mutaties
Mutaties 1e suppletoire begroting 2025
Dividenduitkering EBN
31
– 589.000
Ontvangsten Mijnbouwwet
31
30.000
SDE
31
2.516.839
Overige mutaties
39.554
Mutaties Suppletoire begroting September 2025
ETS-ontvangsten
31
– 10.000
Groenvermogen
31
– 4.900
Autonome bijstelling CO2-heffing industrie
31
23.000
Dividenduitkering EBN
31
– 431.000
Ontvangsten Mijnbouwwet
31
161.000
Overige mutaties
28.660
Stand ontwerpbegroting 2026
4.182.293
Toelichting
Mutaties 1e suppletoire begroting 2025
Eerste suppletoire begroting 2025
Ten opzichte van de vorige raming is het dividend EBN neerwaarts bijgesteld. Dit is
het gevolg van veranderde zomer-winter spreads in de gasmarkt waardoor de inkomsten
van EBN als participant in gasopslagen dalen. Daarnaast stijgen de kosten voor het
opruimen van gasinfrastructuur en is er sprake van een lichte afname van de verwachte
gaswinning in komende jaren ten opzichte van eerdere prognoses. Tot slot zijn toekomstige
financiële resultaten uit olie lager. De ontvangsten Mijnbouwwet bijgesteld op basis
van de gegevens van EBN en – op basis daarvan – de verwachte marktontwikkelingen.
Ook is de SDE raming bijgesteld vanwege gedaalde energieprijzen in de KEV 2024 ten
opzichte van de KEV in 2023. Hierdoor is de onrendabele top voor de productie van
duurzame energieproductie en CO2-opslag groter geworden waardoor er meer subsidie (€ 2,52 mld) uitbetaald moet worden
dit jaar dan oorspronkelijk geraamd. Deze ramingsbijstelling wordt gefinancieerd vanuit
de begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie.
Mutaties ontwerpbegroting 2026
ETS- ontvangsten
De raming is naar beneden bijgesteld ten opzichte van de nota van wijziging op de 1e
suppletoire begroting van 2025, omdat de huidige inschatting van de toekomstige prijzen
voor ETS1 en ETS2 lager is.
Groenvermogen
In 2025 staat een ontvangst van € 4,9 mln geraamd voor het NGF onderdeel Groenvermogen.
Dit bedrag is echter al in 2024 ontvangen, waardoor de raming in 2025 wordt bijgesteld.
Autonome bijstelling CO2-heffing
Voor 2025 worden er nog addtionele ontvangsten verwacht à € 23 mln vanuit de CO2-heffing aan de industrie. Dit betreft een autonome ramingsbijstelling.
Dividenduitkering EBN
KGG ontvangt dividend van EBN over het geconsolideerde nettoresultaat. De geraamde
ontvangsten in 2025 zijn omlaag bijgesteld naar € 0 mln. Als gevolg van de verslechtering
van de financiële resultaten door een (in 2025 en 2026) lagere gasprijs en door hogere
kosten, zal EBN de komende jaren naar verwachting geen dividend uitkeren.
Ontvangsten Mijnbouwwet
Ontvangsten Mijnbouwwet bestaat uit winstaandelen van de vergunninghouders voor gaswinning,
cijns (heffing van een percentage van de omzet) en oppervlakterecht. Op basis van de
tweejaarlijkse actualisatie van de ontvangstenraming van de heffingen wordt deze in
2025 met € 161 mln naar boven bijgesteld.
Overige mutaties
Deze reeks bestaat uit technische mutaties.
3 Beleidsartikelen
3.1 Beleidsartikel 31 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering
Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 31 Een doelmatige energievoorziening
en beperking van de klimaatverandering (bedragen x € 1.000)
Stand 1e suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september(2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Verplichtingen
22.917.191
23.028.778
45.945.969
Uitgaven
6.917.718
– 334.960
6.582.758
Subsidies (regelingen)
5.499.336
– 404.792
5.094.544
Missiegedreven Onderzoek en Ontwikkeling en Innovatie (MOOI)
66.521
8.277
74.798
Hernieuwbare Energietransitie (HER+)
23.795
0
23.795
Energie-efficiency
2.206
– 2.206
0
Green Deals
444
4
448
Demonstratieregeling Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+)
113.502
– 19.838
93.664
Subsidieregeling Duurzame Scheepsbouw (SDS)
2.296
15
2.311
Projecten Klimaat en Enegieakkoord
3.700
– 218
3.482
SDE
603.664
0
603.664
SDE+
2.048.332
34.939
2.083.271
SDE++
585.621
0
585.621
Aardwarmte
12.828
– 217
12.611
ISDE-regeling
556.852
3.544
560.396
Carbon Capture Storage (CCS)
3.313
– 693
2.620
Hoge Flux Reactor
6.925
60
6.985
Caribisch Nederland
17.106
48
17.154
Overige subsidies
18.486
– 4.531
13.955
Opschalingsinstrument waterstof
177.469
– 95.849
81.620
Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)
6.978
80
7.058
IPCEI-waterstof
134.551
– 79.150
55.401
Vulmaatregelen gasopslag
88.240
– 14.180
74.060
MIEK
5.150
– 479
4.671
Schadeafhandeling mijnbouw Limburg
4.262
0
4.262
Warmtenetten Investeringssubsidie (WIS)
25.752
– 14.719
11.033
NGF-project NieuweWarmteNu!
42.444
– 28.385
14.059
Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023
73.701
– 10.000
63.701
Compensatie aanbestedende diensten SEFE-contracten
13.928
0
13.928
Tegemoetkoming blokaansluiting
2.013
– 13
2.000
Investeringen waterstofbackbone
52.461
0
52.461
NGF – project Circulaire Zonnepanelen
22.193
0
22.193
Geothermie (Klimaatfonds)
9.314
– 7.368
1.946
Subsidieregeling flexibiliteit
29.630
0
29.630
Kwaliteitsbudget energieprojecten
0
0
Energiecoöperaties en burgerbetrokkenheid energietransitie
4.840
– 4.582
258
Subsidieproject Djewels
26.000
– 9.522
16.478
Batterijverplichting voor zonneparken
0
0
Efficiëntere benutting elektriciteitsnetten
8.240
– 2.861
5.379
Realisatie Zon op Zee
6.540
– 4.548
1.992
Verduurzaming industrie
81.238
– 11.763
69.475
Infrastructuur duurzame industrie (PIDI)
3.973
– 3.083
890
NGF – project Groenvermogen van de Nederlandse economie
156.042
0
156.042
Indirecte kostencompensatie ETS
167.400
0
167.400
Investeringen Verduurzaming Industrie – Klimaatfonds
228.354
– 149.287
79.067
NGF – project Circulaire Plastics
18.054
0
18.054
NGF – project Biobased Circular
23.191
0
23.191
Stikstofaanpak piekbelasters industrie
21.637
– 6.289
15.348
Stimuleringsprogramma koolstofverwijdering klimaatfonds
150
0
150
Social Climate Fund
0
0
0
Subsidies WarmtelinQ
0
3.022
3.022
Subsidie Invest NL
0
15.000
15.000
Leningen
32.604
87.935
120.539
Lening EBN
17.000
100.000
117.000
Lening InvestNL
604
0
604
Leningen NGF – project Circulaire zonnepanelen
300
0
300
Verduurzaming industrie
14.700
– 12.065
2.635
Garanties
7000
0
7000
Verliesdeclaratie aardwarmte
7.000
0
7.000
Opdrachten
141.219
– 45.910
95.309
Onderzoek mijnbouwbodembeweging
7.794
– 3.054
4.740
SodM onderzoek
1.573
20
1.593
Uitvoeringsagenda klimaat
473
4
477
Klimaat mondiaal
2.027
28
2.055
Onderzoek en opdrachten
26.876
– 574
26.302
Programma Opwek Energie op Rijksbastgoed (OER)
23.086
– 5.041
18.045
Energiehulp Oekraïne
750
0
750
Projecten Kernenergie
65.511
– 33.587
31.924
Stikstofaanpak piekbelasters industrie
1.500
– 1.487
13
Verduurzaming industrie
3.464
– 788
2.676
Werkbudgetten
4.221
22
4.243
CSIRT – DSP
3.944
– 3.678
266
Energie-efficiency
0
2.225
2.225
Vermogensverschaffing/-onttrekking
0
0
0
Bijdrage aan EBN voor de kosten van schade en versterken Groningen
0
0
0
Bijdrage aan agentschappen
192.765
25.649
218.414
Bijdrage RVO.nl
151.663
25.887
177.550
Bijdrage RDI
12.299
– 971
11.328
Bijdrage NEa
21.211
858
22.069
Bijdrage KNMI
3.692
69
3.761
Bijdrage NVWA
1.018
40
1.058
Bijdrage RIVM
420
– 244
176
Bijdrage RWS
2.462
10
2.472
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
131.671
8.560
140.231
Doorsluis COVA-heffing
111.000
0
111.000
TNO kerndepartement
17.096
8.470
25.566
TNO SodM
2.175
90
2.265
TNO publieke SDRA
1.400
0
1.400
Bijdrage aan medeoverheden
902.631
– 13.775
888.856
Uitkoopregeling
750
0
750
Regeling toezicht energiebesparingsplicht
9.711
168
9.879
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden
892.170
– 13.943
878.227
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
10.492
14
10.506
Nuclear Research Group
8.513
124
8.637
Internationale contributies
1.840
– 116
1.724
PBL Rekenmeesterfunctie
139
6
145
Verrekening Mijnbouwwet
0
0
0
Storting/onttrekking begrotingsreserve
0
7.359
7.359
Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie
0
7.359
7.359
Ontvangsten
4.415.533
– 233.240
4.182.293
Ontvangsten COVA
111.000
0
111.000
Ontvangsten zoutwinning
2.511
0
2.511
Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie
2.746.003
0
2.746.003
ETS-ontvangsten
850.000
– 10.000
840.000
Diverse ontvangsten
47.034
28.660
75.694
Heffing gasleveringszekerheid
0
0
0
Opbrengsten tenders Wind op Zee
21.085
0
21.085
NGF-project Groen vermogen van de Nederlandse Economie
4.900
– 4.900
0
Ontvangsten verduurzaming industrie
17.000
23.000
40.000
Dividenduitkering EBN
431.000
– 431.000
0
Dividenduitkering GasTerra
3.600
0
3.600
Ontvangsten Mijnbouwwet
180.000
161.000
341.000
Ontvangsten NAM publieke SDRA
1.400
0
1.400
Tabel 5 Uitsplitsing verplichtingen (bedragen x € 1.000)
Stand 1e suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september(2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Verplichtingen
22.917.191
23.028.778
45.945.969
waarvan garantieverplichtingen
7.000
0
7.000
waarvan overige verplichtingen
22.910.191
23.028.778
45.938.969
Toelichting
Verplichtingen
Het verplichtingenbudget wordt per saldo met € 23.028,8 mln verhoogd. Dit saldo is
het resultaat van verschillende verhogingen en verlagingen van verplichtingenbudgetten.
Met name de beschikbaarstelling van een liquiditeitsfaciliteit/lening aan EBN ten
behoeve van het vullen van de gasopslagen (€ 23,1 mld) speelt een grote rol hierin.
Ophogingen (groter dan € 10 mln):
– Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie (MOOI) (€ 15,1 mln): Eind 2024
heeft het verlenen van MOOI-subsidies vertraging opgelopen bij RVO als gevolg van
problemen met de beoordeling door de strengere toepassing van de staatsteunregels
omtrent ondernemingen in financiële moeilijkheden. Hierdoor heeft RVO pas in 2025
deze subsidies kunnen verlenen en wordt het verplichtingenbudget opgehoogd.
– Vulmaatregelen gasopslag (€ 791 mln): Dit betreft een subsidie aan EBN voor het vullen
van de gasopslagen, deze wordt verrekend met de ontvangsten van de heffing leveringszekerheid.
– Verduurzaming industrie (€ 99,5 mln): Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door verschillende
verplichtingenschuiven. Voor de maatwerkbedrijven AnQore en COSUN zijn verplichtingenbudgetten
van latere jaren naar 2025 geschoven in de verwachting dat in 2025 nog de maatwerkafspraken
worden getekend. De budgetten zijn vanuit het Klimaatfonds toegekend en op de departementale
begroting geboekt. De toekenning was niet in lijn met de verwachting voor de maatwerkafspraak,
waardoor een verplichtingenschuif noodzakelijk is. Verwacht wordt dit jaar de definitieve
bindende maatwerkafspraak te maken met de bedrijven.
– SDE+ (€ 34,6 mln): Zie de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
– Subsidie Invest NL (€ 15 mln): Zie de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
– Lening EBN (23,1 mld): Zie de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
– Bijdrage RVO (€ 25,9 mln): Omdat er een tekort is op het budget voor de uitvoeringskosten
van de diverse RVO-regelingen zijn zowel het kas- als verplichtingenbudget opgehoogd.
Zie verder de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
– TNO kerndepartement (€ 36,6 mln): Er zijn verschillende mutaties geweest op deze post.
De grootste hiervan is een toevoeging van € 33 mln aan verplichtingenruimte voor de
nieuwbouw van Kernhuis Geologische Dienst Nederland. Deze nieuwbouw is nodig voor
de wettelijke taak van TNO om fysiek materiaal vanuit de diepe ondergrond, dat eigendom
is van de Staat, te beheren en op te slaan. Een eerder Kernhuis is inmiddels vol.
Verlagingen (groter dan € 10 mln):
– Demonstratieregeling Energie- en Klimaatinnovatie (DEI+) (€ 117,4 mln): Deze verlaging
wordt grotendeels veroorzaakt door verplichtingenschuiven naar latere jaren. Deze
schuiven worden voorgesteld om middelen die dit jaar niet meer verwacht benut te worden
te gebruiken voor openstellingen in de toekomst. Daarnaast is er € 12,6 mln van het
verplichtingenbudget gebruikt om het eerdergenoemde verplichtingentekort bij de MOOI
te financieren.
– Opschalingsinstrument waterstof (€ 650 mln): Deze verlaging wordt grotendeels veroorzaakt
door diverse verplichtingenschuiven naar 2026. Het verplichtingenbudget voor de realisatie
van Hystock (grootschalige ondergrondse opslag van waterstof) stond niet juist gealloceerd
en wordt met deze mutatie naar 2026 in lijn gebracht met het moment van beschikken.
Daarnaast wordt er verplichtingenbudget naar 2026 geschoven omdat het onderzoek van
Gasunie naar waterstofnetwerk op zee langer duurt dan voorzien. Tot slot wordt het
verplichtingenbudget voor de regeling offshore elektrolyse waterstof naar 2026 geschoven
in verband met vertraging in de uitwerking van de regeling.
– Warmtenetten investeringssubsidie (WIS) (€ 15 mln): Zie toelichting hieronder bij
uitgaven mutaties.
– NGF-project NieuweWarmteNu! (€ 29,1 mln): Zie de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
– Energiecoöperaties en burgerbetrokkenheid energietransitie (€ 14,5 mln): Met een amendement
op de KGG-begroting 2023 heeft een Kamermeerderheid € 20 mln gereserveerd voor het
stimuleren van energiecoöperaties en andere burgerinitiatieven. In 2024 en 2025 is
dit budget beperkt uitgegeven, omdat KGG onvoldoende zicht had op de beste besteding.
Mede daarom werkt KGG sinds het najaar van 2024 aan een visie op de rol van energiecoöperaties
in het toekomstige energiesysteem. Op basis van deze visie is de verwachting dat het
budget in latere jaren nodig is om energiecoöperaties te ondersteunen, omdat ze tijd
nodig hebben om zich te ontwikkelen. Hierdoor wordt er budget van 2025 naar latere
jaren geschoven.
– Investeringen Verduurzaming Industrie – Klimaatfonds (€ 180 mln): De publicatie en
openstelling van de Nationale Investeringsregeling Klimaatprojecten Industrie (NIKI)
zullen naar verwachting dusdanig laat in het jaar plaatsvinden dat RVO de subsidies
dit jaar niet meer kan beschikken en geen verplichtingen zal aangaan. Hierdoor is
het budget voor 2025 doorgeschoven naar 2026 (– € 211 mln). Verder hebben er twee
technische correcties plaatsgevonden op het verplichtingenbudget van de VEKI en TSE
(€ 25,6 mln). Voor de VEKI kan de openstelling van de regeling worden voortgezet en
voor TSE betreft het een correctie zodat de verplichting in 2025 kan worden verleend.
Tot slot is er voor de TSE eindejaarsmarge ontvangen (€ 4,2 mln). Het overige verschil
is ontstaan door het ontvangen van prijsbijstelling (€ 1,2 mln).
– Projecten kernenergie (€ 40,9 mln): Zie de toelichting hieronder bij de uitgavenmutaties.
Uitgaven
Subsidies
Demonstratieregeling Klimaat- en Energie-innovatie (DEI+)
Een deel van het kasbudget van de DEI+ zal dit jaar niet meer tot uitputting komen
vanwege vertraging bij de projecten die in eerdere jaren beschikt zijn. Omdat deze
middelen in latere jaren nodig blijven, wordt het naar 2026 en latere jaren geschoven
(€ 17,2 mln). Daarnaast wordt € 4,9 mln van het reguliere DEI+ budget gebruikt om
het tekort bij de MOOI te dekken en vindt er op de RVO-Flex regeling een kasschuif
van € 2 mln plaats naar 2026, zodat de middelen kunnen worden gebruikt voor de openstelling
van 2026. Het overige verschil is veroorzaakt door de toevoeging van prijsbijstelling
(€ 2,3 mln).
SDE+
Ter bevordering van de energietransitie op de ACS-landen staat € 150 mln gereserveerd
op de aanvullende post. Hiervan wordt € 116 mln opgevraagd voor Aruba en Curaçao om
randvoorwaardelijke projecten ten behoeve van de energietransitie te subsidiëren.
Deze middelen worden toegevoegd aan het flankerend beleid SDE+ budget. € 27 mln hiervan
is gebudgetteerd voor 2025. De Kamer zal binnenkort een CW3.1 kader ontvangen. Verder
zijn in dit budget ook kasschuiven voor Wind op Zee verwerkt (€ 3,6 mln naar 2025),
zijn er enkele overboekingen geweest naar en vanuit andere departementen/budgetten
(€ 2,5 mln) en is er loon- en prijsbijstelling toegekend (€ 1,9 mln).
Opschalingsinstrument waterstof
In totaal wordt er voor € 77,5 mln aan kasbudget geschoven naar latere jaren, zodat
de budgetten in lijn worden gebracht met de verwachte uitgaven. Dit betreft uitgaven
voor onderzoek naar het waterstofnetwerk op zee en uitgaven voor diverse elektrolyse-regelingen
(onshore en offshore). Daarnaast wordt € 20 mln teruggeboekt naar het Klimaatfonds
omdat minder projecten een toekenning hebben ontvangen dan verwacht. Het restant van
de mutaties betreft wat kleinere boekingen voor bijvoorbeeld loon- en prijsbijstelling
en overboekingen naar andere departementen.
IPCEI-waterstof
Er wordt € 80,3 mln teruggeboekt naar het Klimaatfonds door vertraging in de uitrol
van de projecten. Het overige verschil is veroorzaakt door de toevoeging van prijsbijstelling
(€ 1,1 mln).
Vulmaatregelen gasopslag
De realisatie op de vulmaatregelen valt dit jaar lager uit dan eerder geraamd vanwege
gunstige marktomstandigheden. Zo vulde de markt goed en hoefde EBN minder bij te springen,
en deed EBN dat tegen lagere kosten dan vooraf begroot.
Warmtenetten investeringssubsidie (WIS)
Er wordt door vertraging in projecten en vanwege minder animo dan verwacht voor eerdere
openstellingen minder budget uitgegeven dan eerder was begroot. Hierdoor wordt € 15 mln
teruggestort naar het Klimaatfonds. Verder is er nog enig budget toegevoegd in het
kader van loon- en prijsbijstelling.
NGF-project NieuweWarmteNu!
Het kasbudget (€ 28,7 mln) wordt van 2025 naar latere jaren geschoven, zodat het ritme
aansluit bij te verplichten nieuwe projecten. Daarnaast zijn er in 2024 € 0,3 mln
meer inkomsten op dit onderdeel gerealiseerd dan geraamd. Deze extra inkomsten zijn
aan het budget van 2025 toegevoegd.
Tijdelijk prijsplafond energie kleinverbruikers 2023
Een deel van het kasbudget (€ 10 mln) wordt van 2025 naar 2026 geschoven. Een deel
van het subsidiebedrag wordt, op basis van een nieuwe raming van RVO, pas in 2026
vastgesteld.
Verduurzaming industrie
Een verlaging van het budget voor maatwerk (€ 11,8 mln) wordt voornamelijk veroorzaakt
doordat door de bedrijven er niet kan worden voldaan aan betalingsverplichtingen in
de subsidiebeschikking. Hierdoor wordt er voor de maatwerkafspraak met Nobian budget
verschoven van 2025 naar latere jaren. Deze schuiven waren noodzakelijk om de beschikbare
budgetten in lijn te brengen met de verwachte uitfinanciering van de subsidies.
Investering verduurzaming industrie
De publicatie en openstelling van de NIKI zullen naar verwachting dusdanig laat in
het jaar plaatsvinden dat RVO niet meer in 2025 kan beschikken en dus geen verplichtingen
zal aangaan en kasuitgaven zal doen dit jaar. Hierdoor wordt de raming aangepast en
zullen de middelen naar 2026 worden doorgeschoven (€ 83,8 mln). Daarnaast vindt er
een kasschuif plaats op het budget van de VEKI, zodat de raming passend is voor de
uitfinanciering (€ 65,1 mln). Voor de TSE is ook een nieuwe raming gemaakt in het
kader van realistisch ramen en wordt ook een kasschuif toegepast (€ 5,8 mln). Verder
is er prijsbijstelling en eindejaarsmarge uitgekeerd. Dit verklaart het overige verschil
(€ 5,4 mln).
Invest NL
Betreft bijdrage uit Klimaatfonds (€ 15 mln) voor een subsidie aan PPS BV van Invest
NL als steun en onderdeel van blended finance oplossing voor een individuele bedrijfssteuncasus.
Leningen
Lening EBN
Per 2025 zullen er twee leningen aan EBN worden verstrekt. Een lening zal toezien
op het opslagjaar 2025–2026 van € 1,5 mld. Zodat EBN transacties kan doen die leiden
tot een hogere vulgraad van de gasopslagen in Norg en Grijpskerk. Deze zal naar verwachting
niet leiden tot kasbetalingen, het betreft een leenfaciliteit waarvan EBN gebruik
kan maken voor eventuele verplichtingen die volgen uit het handelen op de beurs. De
andere lening wordt aan EBN verstrekt voor het opslagjaar 2026–2027 à € 21,6 mld.
Deze leenfaciliteit is bedoeld voor eventuele verplichtingen die voortkomen uit het
handelen op de beurs en voor de financiering van werkgas bij het vullen van de gasopslagen
Bergermeer, Norg en Grijpskerk. Deze lening zal naar verwachting leiden tot ten minste
een betaling van € 100 mln aan EBN in 2025. De Kamer wordt geïnformeerd over het door
EBN vullen van verschillende gasopslagen.
Lening Verduurzaming industrie
Er worden in 2025 overeenkomsten aangegaan voor leningen aan verwerkers van materialen
voor biobased bouwen. Naar verwachting zullen een aantal van deze overeenkomsten pas
in 2026 tot uitbetaling komen (€ 12,1 mln). Het restant van het verschil wordt veroorzaakt
door de toekenning van prijsbijstelling.
Opdrachten
Projecten kernenergie
Bij bedrijfsduurverlenging, Kennisinfrastructuur Kernenergie, Ondersteuning ontwikkeling
SMR's, Onderzoeken nieuwbouw kerncentrales en NEO.nl hebben er kasschuiven plaatsgevonden
om het budget in het juiste jaarritme te zetten. Hierdoor wordt er € 26,6 mln van
2025 naar latere jaren geschoven. Daarnaast is er € 7,2 mln voor onderzoeken naar
de nieuwbouw van kerncentrales teruggeboekt naar het Klimaatfonds omdat er nu geen
concreet bestedingsplan ligt voor de besteding van deze middelen. Het restant van
de mutatie wordt verklaard door een overheveling naar EZ en de toekenning van prijsbijstelling.
Bijdragen aan agentschappen
Bijdrage RVO
Naar aanleiding van de afrekening van de opdracht in 2024 aan RVO heeft RVO € 18 mln
teruggestort. Middels deze ontvangst wordt een deel van het tekort in 2025 op de uitvoeringskosten
bekostigd. Verder worden terugontvangsten van SDE-beschikkingen voor € 3,3 mln gebruikt
om de uitvoeringskosten te bekostigen. Bovendien wordt met deze suppletoire begroting
€ 3,8 mln aan loon- en prijsbijstelling aan dit budget toegevoegd. Tot slot is er
€ 0,6 mln toegevoegd aan het budget voor de ondersteuning van energy hubs voor werkzaamheden
van RVO in het kader van de stimuleringsprogramma energy hubs.
Bijdragen aan medeoverheden
Uitvoeringskosten klimaat medeoverheden
Het budget voor de uitvoeringskosten klimaat van medeoverheden wordt per saldo met
€ 13,9 mln naar beneden bijgesteld. Dit is een gevolg van onder andere verschillende
overboekingen naar het Gemeente-, Provincie- en BTW-compensatiefonds (€ 15,6 mln).
Daarnaast zijn er ook middelen teruggeboekt naar het Klimaatfonds omdat deze dit jaar
niet meer gerealiseerd gaan worden (€ 6,4 mln). Er zijn ook middelen overgeheveld
naar het apparaat van KGG voor apparaatskosten voor de aanpak van netcongestie (€ 1,9 mln).
Tenslotte wordt er nog een kasschuif van 2025 naar 2026 voorgesteld voor het Nationaal
Programma Regionale Energie Strategie (NP RES) omdat de planning is dat pas in 2026
de subsidie aan dit programma zal worden vastgesteld (€ 3,2 mln). Tegelijkertijd wordt
voorgesteld het budget op te hogen met de eindejaarsmarge voor de Gebiedsinvesteringen
voor Net op Zee (€ 13,8) om een vertraagde betaling uit 2024 te kunnen doen in 2025.
Het resterende verschil wordt verklaard door verschillende kleine mutaties waaronder
de toekenning van loon-en prijsbijstelling.
Ontvangsten
ETS-ontvangsten
Op basis van de actualisatie van de ETS-prijzen wordt de raming van de ETS-ontvangsten
met € 10 mln naar beneden bijgesteld.
Diverse ontvangsten
Naar aanleiding van de afrekening van de opdracht in 2024 aan RVO heeft RVO € 18 mln
teruggestort. Middels deze ontvangst wordt een deel van de opdracht aan RVO in 2025
bekostigd. Ook zijn terugontvangsten van subsidiebeschikkingen voor de SDE ingeboekt.
Ontvangsten verduurzaming industrie
Voor 2025 worden er nog additionele ontvangsten verwacht à € 23 mln vanuit de CO2-heffing aan de industrie. Dit betreft een autonome ramingsbijstelling.
Dividenduitkering EBN
KGG ontvangt dividend van EBN over het geconsolideerde nettoresultaat. De geraamde
ontvangsten in 2025 zijn omlaag bijgesteld naar € 0 mln (ten opzichte van € 431 mln
in de Voorjaarsnota 2025). Als gevolg van de verslechtering van de financiële resultaten
door een (in 2025 en 2026) lagere gasprijs en door hogere kosten, zal EBN de komende
jaren naar verwachting geen dividend uitkeren.
Ontvangsten Mijnbouwwet
Deze post bestaat uit winstaandelen van de vergunninghouders voor gaswinning, cijns
(heffing van een percentage van de omzet) en oppervlakterecht. Op basis van de realisatiegegevens
van de Belastingdienst over het winstaandeel 2024 – welke deels in 2025 landen – worden
de ontvangsten in 2025 met € 161 mln naar boven bijgesteld.
4 Niet-beleidsartikelen
4.1 Artikel 70 Apparaat
Tabel 6 Apparaatsuitgaven Kerndepartement (bedragen x € 1.000)
Stand 1e suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september(2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Verplichtingen
0
0
0
Uitgaven
0
0
0
Personele uitgaven
0
0
0
eigen personeel
inhuur externen
overige personele uitgaven
Materiële uitgaven
0
0
0
ICT
bijdrage aan SSO's
overige materiële uitgaven
Ontvangsten
0
0
0
Overig
Toelichting
Op artikel 70 zijn in 2025 nog geen bedragen geraamd.
4.2 Artikel 71 Nog onverdeeld
Tabel 7 Nog onderdeeld (bedragen x € 1.000)
Stand 1e suppletoire begroting (incl. amendementen en NvW) (1)
Mutaties suppletoire begroting september(2)
Stand suppletoire begroting september (3) = (1) + (2)
Verplichtingen
98.867
– 98.867
0
Uitgaven
98.867
– 98.867
0
Loonbijstelling
51.896
– 51.896
0
Prijsbijstelling
26.771
– 26.771
0
Onverdeeld
20.200
– 20.200
0
Ontvangsten
0
0
0
Toelichting
Loon- en prijsbijstelling
Betreft de verdeling van de loon- en prijsbijstellingstranche 2025 over relevante
artikelonderdelen.
Onverdeeld
Bij de Voorjaarsnota 2025 zijn de reguliere eindejaarsmarge en eindejaarsmarge op
Klimaatfondsmiddelen tijdelijk op het overdeeld artikel geplaatst. Deze middelen zijn
deze begrotingsronde verdeeld naar de relevante onderdelen.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
S.T.M. Hermans, minister van Klimaat en Groene Groei
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.