Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Hirsch, Van der Lee en Teunissen over een exportkredietverzekering (ekv) voor een baggerproject in de Filipijnen

Antwoord van Minister Heinen (Financiën), mede namens de Staatssecretaris van Buitenlandse
Zaken (ontvangen 16 september 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «In deze Filipijnse baai groeide koraal en werd volop
gevist. Toen kwam de Nederlandse baggeraar Boskalis» in Trouw van 19 augustus jongstleden?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat op 24 mei 2022 de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB
heeft aangekondigd een verzekering (EKV) van 1,5 miljard euro aan Boskalis te verschaffen
voor de commerciële landaanwinning in Manila Bay? Klopt het dat dit voor zowel de
Nederlandse exportkredietverzekeraar als voor Boskalis, de grootste verzekering ooit
is?2 Hebben zowel de Ministers van Financiën als voor Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
daar akkoord op gegeven?

Antwoord 2

Ja dit klopt. De ekv voor dit project is verstrekt na goedkeuring van de toenmalig
Staatssecretaris van Financiën – Fiscaliteit en Belastingdienst en de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.3

Vraag 3

Bent u bekend met de milieueffectrapportages voor andere commerciële landaanwinningsprojecten
bij de Filipijnse kust die begin mei dit jaar, na jaren van geheimhouding, openbaar
zijn gemaakt? Is het u bekend of Nederlandse partijen betrokken waren bij deze geheimgehouden
rapportages? Zo ja, welke partijen waren dat? Is het u bekend of Nederlandse partijen
betrokken waren bij de projecten waar deze geheimgehouden rapportages, betrekking
op hebben? Zo ja, welke partijen waren dat? Zo nee, bent u bereid dat te onderzoeken?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Ekv-uitvoerder Atradius Dutch State Business (ADSB) neemt alleen kennis van de milieueffectrapportages
voor projecten waar een verzekeringsaanvraag voor is ingediend. Naar overige projecten
in de omgeving en de daarbij betrokken partijen is geen nader onderzoek gedaan. Ik
ben dan ook niet bekend met de inhoud van de rapportages die voor deze andere projecten
zijn gemaakt.

Vraag 4

Terwijl de openbaar geworden rapportages geen betrekking hebben op het project van
Boskalis, waarschuwen zij wel dat vergelijkbare landaanwinningsprojecten voor de Filipijnse
kust «enorme milieu- en veiligheidsrisico’s voor de bevolking» zullen hebben – heeft
dit volgens u relevantie voor het door de Nederlandse staat gesteunde project van
Boskalis? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke relevantie ziet u?

Antwoord 4

Zoals reeds aan uw Kamer gecommuniceerd wordt het luchthavenproject intensief gemonitord
door ADSB, ook op het beheersen van milieu- en veiligheidsrisico’s.4 Zolang andere commerciële projecten geen directe impact hebben op onderhavig project
zijn deze niet relevant voor de monitoring. Ik kan dan ook geen uitspraken doen over
de potentiële gevolgen van projecten waar de Nederlandse staat niet bij betrokken
is.

Vraag 5

Welke studies heeft uw ministerie voorafgaand aan de uitgifte van de verzekering en
tijdens de uitvoering van het project van Boskalis laten uitvoeren en door wie?

Antwoord 5

Voor afgifte van de polis heeft ADSB een uitgebreide milieu- en sociale beoordeling
uitgevoerd waarbij het project is getoetst aan internationale standaarden voor maatschappelijke
verantwoord ondernemen (mvo).5 Hiervoor heeft het project diverse themaonderzoeken (onder andere herhuisvesting,
biodiversteit) en meerdere milieu- en sociale effectrapportages aangeleverd. ADSB
heeft voor de beoordeling gebruik gemaakt van onafhankelijke consultants om haar eigen
informatiepositie te versterken en om te verifiëren dat de opgeleverde onderzoeken
voldoen aan internationale mvo-standaarden. Deze consultants ondersteunen ADSB tevens
in de monitoring van het project door het project regelmatig te bezoek en het opleveren
van reguliere monitoringsrapportages.6

Vraag 6

Komt er uit de geheimgehouden en recent in mei vrijgegeven documenten informatie die
tot nu toe onbekend was bij uw ministerie? Zo ja, welke?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 7

Had het EKV contract met Boskalis voorwaarden op het gebied van mitigatie en compensatie
van natuurschade? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke afspraken? Zijn die allemaal afdwingbaar?

Antwoord 7

Boskalis heeft, net als iedere ekv-aanvrager, getekend voor het naleven van de OESO-richtlijnen
voor multinationale ondernemingen inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen (OESO-richtlijnen),
waaruit volgt dat zij volgens een proces van gepaste zorgvuldigheid risico’s voor
mens en milieu die voortkomen uit hun werkzaamheden in kaart moeten brengen en waar
nodig aanpakken.

De verantwoordelijkheid voor de mitigatie en compensatie van natuurschade door het
project ligt bij de projecteigenaar en is vastgelegd in het Environmental and Social
Action Plan (ESAP). Het ESAP is een contractueel document tussen de projecteigenaar
en betrokken financiers. ADSB is hierin geen contractpartij, maar kan via de verzekerde
financiers invloed uitoefenen en ziet middels intensieve monitoring toe op de uitvoering
van het project.

Als uit de monitoring onregelmatigheden blijken dan zal ADSB in eerste instantie kiezen
voor een dialoog met betrokkenen om verbeteringen te realiseren. Mocht hiermee niet
het gewenste resultaat behaald worden dan kan dit gevolgen hebben voor het recht op
schade-uitkering onder de exporteurspolis of voor de verzekerde lening. Uit een onafhankelijke
evaluatie van de monitoring van dit project blijkt dat deze robuust is en adequaat
is ingericht om eventuele misstanden in de uitvoering tijdig te adresseren.7

Vraag 8

Hoe beoordeelt u de gevolgen van de activiteiten die Boskalis heeft uitgevoerd zoals
in het artikel worden beschreven («Boskalis heeft het koraalrif bij de «San Nicolas
shawls» kapotgemaakt. Het koraal is weg, en dus ook de mosselen, krabben en vissen.»)?
Oordeelt u dat Boskalis voldoende heeft gedaan aan mitigerende maatregelen? Zo ja,
op basis van welke informatie komten u tot dat oordeel? Oordeelt u dat aan de contractuele
voorwaarden heeft voldaan? Zo nee, kunt u aangeven of en welke consequenties dit voor
de verzekeringnemer heeft?

Antwoord 8

Boskalis heeft conform internationale standaarden uitgebreid onderzoek gedaan naar
de natuurwaarden van de zandwinlocatie. Op de ondergrond was geen koraalrif aanwezig,
wel is op enkele plekken los koraal aangetroffen met een lage ecologische waarde.
De zandwinning was onderdeel van de uitgebreide milieu- en sociale beoordeling en
monitoring door ADSB. Op basis van de opgeleverde documenten, de monitoringsrapportages
en site visits uitgevoerd in 2023 en in 2025 komt ADSB tot het oordeel dat Boskalis
voldoende maatregelen heeft getroffen om de negatieve neveneffecten van de zandwinning
te mitigeren. Daarmee heeft Boskalis aan de contractuele verplichtingen voldaan.

Vraag 9

Hoe kan het dat Nederland een project heeft ondersteund dat heeft geleid tot een permanent
verlies van inkomstenbronnen en overstromingsbescherming door het leeg baggeren van
de gehele San Nicolas Shawl – een zandbank die diende als belangrijk visgebied en
buffer tegen golven? Is het Ministerie van mening dat kortdurende financiële compensatie
afdoende is om deze blijvende schade te compenseren? Zo ja, op welke basis velt u
dit oordeel?

Antwoord 9

Als door projecten het levensonderhoud van belanghebbenden wordt getroffen, dan moeten
deze gevolgen volgens de internationale standaarden gecompenseerd worden zodat hun
levensonderhoud hetzelfde of beter wordt dan de situatie voor de start van een project.
Dit kan door middel van bijvoorbeeld alternatieve werkgelegenheid en/of financiële
compensatie.

ADSB heeft geoordeeld dat enkel financiële compensatie niet voldoende is voor een
deel van de door het project getroffen personen. Daarom is vereist dat er hiervoor
zogeheten herstel van levensonderhoud (livelihood restoration) zou plaatsvinden, zodat op de lange termijn het levensonderhoud van de vissers hetzelfde
of beter wordt dan vóór het project. ADSB is bekend met klachten over de livelihood restoration. Deze zijn aangekaart bij de projecteigenaar en de onafhankelijke consultants en
worden prioritair opgepakt door het stakeholder engagement team van de projecteigenaar.
ADSB monitort op dit moment de opvolging van deze klachten.

Vraag 10

Klopt het dat hiervoor meerdere keren gewaarschuwd is, zowel voor uitgifte van de
EKV als tijdens de werkzaamheden? Wat waren toen de overwegingen om wel door te zetten?

Antwoord 10

Het klopt dat mijn ministerie verschillende signalen vanuit het maatschappelijk middenveld
heeft ontvangen over dit project. Aan goedkeuring is een zorgvuldige milieu- en sociale
beoordeling voorafgegaan waarin deze signalen zijn meegewogen. Het project was in
eerste aanleg niet in lijn met internationale mvo-standaarden op het vlak van mitigatie
en compensatie van inkomensderving en compensatie van natuurwaarden. Deze lacunes
zijn juist door de betrokkenheid van ADSB, de Nederlandse Staat en hun internationale
consultants en mede dankzij de ontvangen signalen van de ambassade en ngo’s, geadresseerd.

De ekv is verstrekt onder de voorwaarde dat het project alle acties onderneemt die
nodig zijn om aan de internationale mvo-standaarden te voldoen.8 Hierop wordt middels intensieve monitoring toegezien. De voormalige Staatssecretaris
van Financiën heeft als extra waarborg een second opinion laten uitvoeren naar de
monitoring van het project. Uit deze second opinion, die op 3 juli 2023 met uw Kamer
is gedeeld, blijkt dat de monitoring robuust is en adequaat is ingericht om misstanden
in de uitvoering tijdig te adresseren.9

Vraag 11

Deelt u de analyse dat volgens internationale standaarden zoals de OESO-richtlijnen
en UN Guiding Principles, de primaire verantwoordelijkheid voor het mitigeren en compenseren
van negatieve effecten ligt bij de actoren die deze effecten met hun bedrijfsactiviteiten
veroorzaken? Zo nee, waarom niet? Deelt u de analyse dat Boskalis, die middels zijn
baggerwerkzaamheden de San Nicholas Shawl heeft vernield, verantwoordelijk is voor
de negatieve effecten op de lokale visserij en klimaatbestendigheid van kustgemeenschappen
in Cavite? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Het mitigeren en compenseren van negatieve effecten betreft een gedeelde verantwoordelijkheid.
De verantwoordelijkheid hiervoor bij een project ligt primair bij de projecteigenaar.
Deze moet de effecten vooraf onderzoeken, voorspellen en zoveel mogelijk proberen
te voorkomen. Bij de uitvoering moet de projecteigenaar monitoren of aannemers hun
werk correct uitvoeren om negatieve effecten te mitigeren. De verantwoordelijkheid
voor de compensatie van negatieve effecten die niet voorkomen kunnen worden ligt ook
bij de projecteigenaar. Aannemers, zoals in dit geval Boskalis, zijn er voor verantwoordelijk
om hun eigen werkzaamheden met zo min mogelijk negatieve effecten voor mens en milieu
uit te voeren conform de OESO-richtlijnen en UN Guiding Principles on Business and
Human Rights (UNGPs). Volgens de OESO-richtlijnen dienen zij ook te zorgen voor, of
meewerken aan, herstel indien nodig om negatieve milieueffecten aan te pakken die
de onderneming heeft veroorzaakt of waaraan zij heeft bijgedragen. Uit monitoring
blijkt dat Boskalis dit correct heeft gedaan.

Vraag 12

Wat is er concreet terecht gekomen van de Nederlandse belofte – door ASDB en door
Boskalis – om grootschalige natuurcompensatie te regelen? Kent u het openbaargemaakte
Biodiversity Action Plan Non Technical Summary van SMC en Boskalis, dat spreekt van
een offset gebied van 1.000–1.700 hectaren? Hoeveel hectaren telt het huidige offset
gebied? Op basis van welke informatie doet u deze uitspraak? Is de kwestie van natuurcompensatie
– dat voor ADBS een belangrijke voorwaarde was om de EKV te verstrekken – contractueel
vastgelegd? Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke voorwaarden zijn gesteld?

Antwoord 12

Ik ben bekend met het genoemde document waar 1.000–1.700 hectare genoemd wordt als
een streefgetal. Er gaat bij dit project circa 238 hectare natuurgebied verloren.
De verloren natuur dient conform internationale biodiversiteitsstandaarden gecompenseerd
te worden door een gebied met tenminste dezelfde kwalitatieve natuurwaarden. De inzet
is daarom gericht op kwaliteitsgerichte compensatie, niet op het realiseren van een
bepaald oppervlakte. De plannen zorgen ervoor dat de natuurkwaliteit uiteindelijk
hoger wordt dan voorheen. Op dit moment is 78,5 hectare aan definitief compensatiegebied
gerealiseerd. Daarnaast wordt nog steeds grond aangekocht om te ontwikkelen als natuurcompensatiegebied.
Samen met tijdelijke compensatiegebieden is er op dit moment 434 hectare aan natuurcompensatiegebied.

De verantwoordelijkheid om natuurcompensatie te realiseren ligt primair bij de projecteigenaar.
ADSB monitort of de projecteigenaar dit op een juiste manier uitvoert. De compensatie
van de verloren biodiversiteitswaarde is contractueel vastgelegd tussen projecteigenaar
en financiers in het eerder genoemde ESAP. ADSB ziet middels intensieve monitoring
toe op de correcte uitvoering van het ESAP. De eerste resultaten zijn positief. Zo
is het aantal watervogels in de regio, waaronder bedreigde soorten, substantieel toegenomen.

Vraag 13

Hoe oordeelt u over de rol van Nederland bij landaanwinningen in Manila en de bijbehorende
negatieve effecten op gemeenschappen, biodiversiteit en klimaatbestendigheid, gegeven
de toenemende zorgen en protest vanuit Filipijnse burgers en overheid, zoals o.a.
te lezen is in het recente artikel «Manila Bay is Alive» van het Filipijnse Department
of Environment and Natural Resources?10 Bent u van mening dat Nederlandse betrokkenheid bij deze controversiële sector gunstig
is voor het aanzien van het Nederlandse bedrijfsleven? Zo ja, kunt u dat dan toelichten?
Zo nee, welke consequenties ziet u?

Antwoord 13

Nederlandse bedrijven die actief zijn in het buitenland dienen zich te houden aan
de lokale wet- en regelgeving, de UNGP’s en de OESO-richtlijnen. Nederlandse water-
en baggerbedrijven zijn internationaal toonaangevend en lopen voorop in de ontwikkelingen
van nieuwe duurzame technologieën om negatieve neveneffecten tot een minimum te beperken
en kunnen zo een positieve bijdrage leveren aan projecten wereldwijd. In het geval
van het luchthavenproject is er, juist door betrokkenheid van Boskalis en de Nederlands
staat, een grote verbetering in de uitvoering van het project gerealiseerd.11