Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Peter de Groot over het bericht ‘Uitbreiding hoogspanningsnet jaren vertraagd in Gelderland, Utrecht en Flevopolder’

Antwoord van Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei) (ontvangen 18 juli 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2565.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Uitbreiding hoogspanningsnet jaren vertraagd in Gelderland,
Utrecht en Flevopolder» van 12 juni jl.? Hoe apprecieert u dit?1

Antwoord 1

Ja. De aangekondigde vertraging van ten minste vier jaar is ook voor het kabinet zeer
teleurstellend, gezien de urgentie van de uitdaging om de schaarste aan transportcapaciteit
op het elektriciteitsnet te verminderen, in het bijzonder ook in deze regio. Dit is
een tegenvaller met negatieve gevolgen voor de economie, de woningbouw en de voortgang
van de energietransitie.

Het kabinet spant zich tot het uiterste in om, samen met alle betrokken betrokken
partijen, TenneT en de provincie Utrecht voorop, iedere mogelijkheid om de realisatie
van dit project te versnellen aan te grijpen. Daarbij zal het kabinet elke stap zetten
die het kan zetten om alle cruciale elektriciteitsprojecten te versnellen of minimaal
te voorkomen dat ze vertraging oplopen. Iedere maand die kan worden ingelopen is winst
voor de maatschappelijke uitdagingen op het gebied van economie, woningbouw en de
energietransitie.

Vraag 2

Hoe kan het dat de uitbreiding door Tennet eerst gepland stond voor 2029, maar nu
vertraging oploopt tot tenminste 2033 en mogelijk zelfs tot 2035?

Antwoord 2

Met name de bouw van het hoogspanningsstation in Utrecht Noord duurt langer dan gepland.
De vertraging is het gevolg van een combinatie van factoren: een complex en dichtbevolkt
zoekgebied, moeizame grondverwerving en technische uitdagingen die groter zijn dan
was voorzien. Daarnaast lijkt TenneT uit te zijn gegaan van een te optimistische planning.
Netbeheerders, medeoverheden en Rijk zetten alles op alles om vertraging tot 2035
zo veel mogelijk te beperken.

Vraag 3

Wat betekent dit voor huishoudens, ondernemers en bedrijven in Gelderland, Utrecht
en de Flevopolder die wachten op een aansluiting?

Antwoord 3

De realisatie van het station in Utrecht is een randvoorwaarde voor het verminderen
van netcongestie in de gehele regio Gelderland, Utrecht en Flevopolder (FGU). Voor
het FGU gebied wordt gewerkt aan een tiental maatregelen die moeten leiden tot meer
flexibiliteit of een lagere piekvraag, zodat waar mogelijk partijen aangesloten kunnen
blijven worden. Bedrijven op de wachtlijst voor een grootverbruikersaansluiting zullen
als gevolg van de vertraging waarschijnlijk nog langer moeten wachten. De netbeheerders
maken momenteel nieuwe prognoses, waarin zowel het effect van de maatregelen als de
vertraging van de uitbreiding van het net worden meegenomen. Deze prognoses worden
dit najaar opgeleverd. Dan wordt ook inzichtelijk wat de eventuele gevolgen zijn van
de vertraging op specifieke andere groepen. Overigens hebben energieleverancier Eneco
en TenneT onlangs afspraken gemaakt om twee gascentrales bij de stad Utrecht langer
in bedrijf te houden om de druk op het elektriciteitsnet in de provincie Utrecht te
verlichten2.

Vraag 4

Welke gevolgen heeft dit voor de elektrificatie van Gelderland, Utrecht en de Flevopolder?
Wat betekent dit voor de verduurzaming van deze regio’s?

Antwoord 4

Toegang totelektriciteit is een randvoorwaarde voor het realiseren van de verduurzaming
van bedrijven, zeker aangezien veel verduurzaming plaatsvindt via elektrificatie.
Netcongestie betekent voor bedrijven dat het voorlopig niet mogelijk is uit te breiden,
te verduurzamen of zich nieuw in een regio te vestigen tenzij er een oplossing wordt
gevonden door met flexibel gebruik van het net, eventueel in combinatie met eigen
opwek of batterijen, toch nog voldoende elektriciteit af te kunnen nemen.

Vraag 5

Op welke wijze kunt u ingrijpen om deze vertragingen te voorkomen?

Antwoord 5

In de brief aan de Kamer over sneller uitbreiden elektriciteitsnet van 25 april jl.3 is een pakket maatregelen aangekondigd om dergelijke vertragingen te voorkomen. Het
project Utrecht-Noord is één van de 25 projecten die onderdeel uitmaken van de projectaanpak
uit het pakket. Op deze manier kan het kabinet eerder en meer sturen op samenwerking
tussen TenneT en de betrokken overheden. Per project worden bestuurlijke afspraken
gemaakt die deze samenwerking en afspraken verder vastleggen. De selectie van deze
25 projecten vindt plaats via het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat
(MIEK). De Kamer wordt aan het eind van dit jaar geïnformeerd over de voortgang van
het MIEK en deze 25 projecten.

Vraag 6

Zijn er mogelijkheden waardoor u de plaatsing van het nieuwe hoogspanningsstation
kunt versnellen? Is het bijvoorbeeld mogelijk om de vergunningsprocedure drastisch
in te korten gezien het maatschappelijk belang van het zo snel mogelijk plaatsen van
dit station?

Antwoord 6

Voor de ruimtelijke inpassing van het nieuwe hoogspanningsstation maakt de provincie
Utrecht gebruik van het instrument projectprocedure onder Omgevingswet. De provincie
is daarmee ook coördinerend bevoegd gezag voor alle vergunningen die dezelfde planning
doorlopen. Voor dit projectbesluit en de te coördineren vergunningen geldt een versnelde
beroepsprocedure in één instantie bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad
van State. Waar capaciteit een knelpunt vormt kunnen provincies en gemeenten een beroep
doen op de «vliegende brigade» voor extra ondersteuning bij de ruimtelijke inpassing
van complexe hoog- en middenspanningsprojecten. Het kabinet heeft de provincie Utrecht
een onafhankelijke procesbegeleider toegewezen om de projectprocedure inclusief de
benodigde vergunningen te coördineren. Verder draagt het kabinet waar mogelijk bij
aan het verlenen van prioriteit en medewerking door andere partijen, zoals Rijkswaterstaat,
het Rijksvastgoedbedrijf, ProRail, GasUnie en de waterschappen.

Vraag 7

Hoeveel vertraging loopt de plaatsing van het hoogspanningsstation op doordat er bezwaarprocedures
zijn gestart tegen de plaatsing?

Antwoord 7

Er zijn nog geen procedures gestart tegen het hoogspanningsstation Utrecht Noord,
omdat het projectbesluit nog niet is genomen. Uit de onderzoeken en participatie met
bewoners is gebleken dat er een kansrijke locatie is die op minder belemmeringen stuit
en niet eerder is onderzocht. Deze wordt nu verder onderzocht. In het geval dat beroep
wordt ingesteld tegen het nog te nemen projectbesluit geldt een versnelde procedure
in eerste en enige aanleg bij de Afdeling bestuursrechtspraak bij de Raad van State.

Vraag 8

Welke andere factoren leiden tot vertraging van het hoogspanningsstation? Zijn dit
factoren die ook in andere delen van Nederland leiden tot vertraging van het plaatsen
van hoogspanningsstations? Zo ja, wat wordt hieraan gedaan?

Antwoord 8

Het kabinet heeft met TenneT een analyse gedaan naar de doorlooptijden van zo'n 100
hoogspanningsprojecten die cruciaal zijn voor het aanpakken van de netcongestie. De
voornaamste knelpunten die vertraging veroorzaken zijn: 1) het bevoegd gezag voor
de locatie ligt niet altijd op de juiste plek; 2) er is onvoldoende draagvlak vanuit
de omgeving en de procedurele eisen zijn streng; 3) de werkwijze van TenneT is onvoldoende
aangepast op de huidige urgentie. Deze knelpuntenanalyse is de grondslag voor het
maatregelenpakket in de brief over sneller uitbreiden elektriciteitsnet van 25 april
jl.

Vraag 9

Bent u bereid om extra capaciteit in te zetten om versnelling te realiseren voor de
uitbreiding van het hoogspanningsnet in Gelderland, Utrecht en de Flevopolder?

Antwoord 9

Met de aangekondigde projectenaanpak zorgt het kabinet voor meer regie op de nationale
hoogspanningsinfrastructuur en kan er waar nodig eerder gereageerd worden op knelpunten
in projecten. Waar capaciteit een knelpunt vormt, kunnen provincies en gemeenten een
beroep doen op de «vliegende brigade» voor extra ondersteuning bij de ruimtelijke
inpassing van complexe hoog- en middenspanningsprojecten. Het kabinet heeft de provincie
Utrecht een onafhankelijke procesbegeleider toegewezen om de projectprocedure inclusief
de benodigde vergunningen te coördineren.

Vraag 10

Hoe kijkt u naar de systematiek van een energie-infrastructuurfonds waarmee planning
en investeringen, die de komende 15 jaar nodig zijn voor onze energie-infrastructuur,
kunnen worden gecombineerd? Ziet u voor- of nadelen in deze aanpak, zoals dit ook
voor infrastructuur wordt gedaan bij het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat?

Antwoord 10

De netbeheerders financieren zelf de uitbreiding en verzwaring van het net. Zij kijken
in hun investeringsplannen ook al 10 tot 15 jaar vooruit. Het Interdepartementaal
Beleidsonderzoek (IBO) Bekostiging Elektriciteitsinfrastructuur adviseert om de beleids-
en begrotingscyclus rond investeringen in het elektriciteitsnetwerk sterker te verbinden,
zodat overheid en netbeheerders in staat zijn om systeemkeuzes beter te maken en tot
meer integrale besluitvorming te komen. In de kabinetsreactie op het IBO4 heeft het kabinet laten weten vanaf dit jaar de investeringsprognoses, de verwachte
nettarieven en de financieringsbehoefte van de netbeheerders op te nemen als bijlage
bij de Voorjaarsnota, en nader geactualiseerd in de Miljoenennota. In de Klimaat-
en Energienota 2025 gaat het kabinet nader in op afspraken met de netbeheerders en
de ACM over een beter inzicht in en sturing op de investeringsprognoses en -plannen.

Vraag 11

Voert u gesprekken met Tennet om een oplossing te zoeken voor de huishoudens, ondernemers
en bedrijven die wachten op een aansluiting?

Antwoord 11

Het kabinet voert doorlopend op verschillende niveaus overleg met TenneT, regionale
netbeheerders, de ACM en medeoverheden – onder meer in het Landelijke Actieprogramma
(LAN) – om in samenwerking netcongestie te verminderen, en de gevolgen daarvan te
mitigeren voor huishoudens, ondernemers en bedrijven.

Vraag 12

Wat kunt u verder doen om huishoudens, ondernemers en bedrijven te ondersteunen in
het vinden van oplossingen?

Antwoord 12

Ondersteuning bij het vinden van oplossingen en het bieden van handvatten aan zowel
huishoudens als bedrijven en instellingen is een belangrijk onderdeel van het LAN.
De Kamer is bij brief van 31 maart jl.5 geïnformeerd over de acties en voortgang van het LAN. Ondernemers die tegen beperkingen
als gevolg van netcongestie aan lopen kunnen terecht bij het Loket Netcongestie bij
RVO.nl. In de campagne «Zet Ook De Knop Om» wordt bijzondere aandacht besteed aan
handelingsperspectief voor zowel huishoudens als bedrijven om bij te dragen aan vermindering
van netcongestie, door het spreiden van hun elektriciteitsgebruik.