Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Eijk over de fiscale en morele behandeling van de Bijzondere Invaliditeitsverhoging (BIV)

Antwoord van Staatssecretaris Van Oostenbruggen (Financiën), mede namens de Staatssecretaris
van Defensie (ontvangen 1 juli 2025)

Vraag 1

Deelt u de mening dat invalide veteranen recht hebben op een eerlijke schadevergoeding
die recht doet aan hun persoonlijke situatie?

Antwoord 1

Ja. Het kabinet deelt de mening dat veteranen recht hebben op een eerlijke schadevergoeding,
die na belastingheffing afdoende is voor geleden immateriële schade.

Vraag 2

Vindt u ten principale dat smartengeld en ook de bijzondere invaliditeitsverhoging
niet hoort te worden belast?

Antwoord 2

Nee, relevanter is of de ontvanger netto voldoende ontvangt.

Ik vind het van groot belang om te blijven benadrukken dat het bedrag dat de BIV-gerechtigden
(oud- militairen, waaronder veteranen) na belastingheffing van de BIV overhouden in
vrijwel alle gevallen een afdoende vergoeding is voor de geleden immateriële schade
(smartengeld).

In de brief van 7 juni 20241 die ik samen met de Staatssecretaris van Defensie aan uw Kamer heb verzonden, is
die vraag bevestigend beantwoord. Uw Kamer heeft vervolgens kort gezegd gevraagd ons
standpunt te laten toetsen door een onafhankelijke partij. Voor dit onderzoek zijn
twee hoogleraren gevraagd en op 22 april 2025 is hun rapport genaamd «Onderzoek naar
de fiscale positie van de Bijzondere invaliditeitsverhoging» aan uw Kamer aangeboden2. Professor Boot en professor Lubbers toetsen onder meer de netto BIV aan de civielrechtelijke
normen voor het bepalen van de hoogte van een smartengeldvergoeding en concluderen
vervolgens:

«Voor het substantieel verhogen van de netto-BIV-uitkering zou naar onze mening slechts
reden zijn indien de BIV-uitkering in het algemeen lager uitkomt dan de bandbreedte
aan bedragen die op basis van het civiele recht als schadevergoeding zouden worden
toegekend. Op dat punt hebben wij geen aanwijzingen gevonden. Om die reden zien wij
geen reden thans te adviseren tot defiscalisering of brutering van de BIV.»

Uitgaande van onze opvatting uit de brief van 7 juni 2024 en de conclusie van de professoren
is het nettobedrag van de BIV naar civielrechtelijke normen dus een afdoende tegemoetkoming.
Indien de BIV vrijgesteld zou worden van belastingheffing, zouden de BIV-gerechtigden
een veel hogere smartengelduitkering ontvangen dan waar zij naar civielrechtelijke
normen recht op zouden hebben. Dit geeft niet alleen een forse ongelijkheid ten opzichte
van de hoogte van eenmalige immateriële schadevergoedingen die «civiele» slachtoffers
ontvangen, maar ook ten opzichte van andere (oud-) militairen die wel een eenmalige
immateriële schadevergoeding krijgen maar geen recht hebben op een BIV. Dit verschil
is niet uitlegbaar. Mogelijk leidt dit tot verzoeken tot verhoging van de smartengeldvergoedingen
door de anderen.

Vraag 3

Kunt u nader ingaan op de motie Van Eijk door de budgettaire en uitvoeringseffecten
te schetsen van het vrijstellen van belasting van de bijzondere invaliditeitsverhoging?

Antwoord 3

Met de Kamerbrief van 22 april 2025 heeft het kabinet inhoudelijk gereageerd op de
motie-Van Eijk en is het rapport van professor Boot en professor Lubber aangeboden.

Op het punt van de uitvoering wijzen wij er nog op dat de huidige regelingen een resultante
zijn van een lange traditie, waarbij wijzigingen in nauw overleg met de sociale partners
tot stand plegen te komen. Dit draagt bij aan de acceptatie van de regelingen, wat
weer recht doet aan de bijzondere positie waaraan militairen worden blootgesteld.
Het ligt dan ook niet voor de hand dat in dat stelsel, plotseling en eenzijdig, door
de regelgever een ingrijpende wijziging wordt aangebracht. Professor Boot en professor
Lubbers merken dit ook op in hun rapport.

Voor budgettaire en uitvoeringseffecten van een vrijstelling verwijs ik verder naar
de eerdergenoemde brief van 7 juni 2024.

Vraag 4

Heeft u kennisgenomen van de Second opinion van HHP Chambers over de belastbaarheid
van de bijzondere invaliditeitsverhoging? Hoe beoordeelt u deze?

Antwoord 4

Ik heb kennisgenomen van het document van advocatenkantoor HHP Chambers. Dit document
is voor mij geen reden om de eerder ingenomen standpunten te herzien. De professoren
Boot en Lubbers hebben een gedegen, onafhankelijk onderzoek gedaan dat deze eerder
ingenomen standpunten bevestigt.

In dit verband is verder te melden dat de Algemene Federatie van Militair Personeel
(AFMP), de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel (VBM) en de Marechausseevereniging
(MARVER) op hun websites aangeven dat zij nader onderzoek hebben laten doen naar de
rechtmatigheid van de belastingheffing over de BIV3. Uit dit onderzoek volgt dat de belastingheffing over de BIV terecht is.

De AFMP, VBM en MARVER adviseren hun leden daarom om geen actie te ondernemen tegen
de belastingheffing over de BIV en eventueel al ingediende bezwaarschriften in te
trekken.

Vraag 5

Wat is de status van de zaken van deze problematiek bij de verschillende rechtbanken?
Graag verzoek ik u om een overzicht met daarbij de rechtsvragen die voorliggen.

Antwoord 5

Er lopen op dit moment enkele rechtszaken over de belastbaarheid van de BIV. Ik kan
niet inhoudelijk ingaan op lopende zaken.

Vraag 6

Kan het advies van de Landsadvocaat over de invoering van de vrijstelling van het
«Artikel 2 fonds», waarin wordt gewezen op mogelijke precedentwerking met de Kamer
worden gedeeld?

Antwoord 6

Ten aanzien van het openbaar maken van het advies van de Landsadvocaat verwijs ik
naar de Rijksbrede afspraak dat adviezen van de landsadvocaat van vóór 1 juli 2021
niet openbaar worden gemaakt. Het advies van de Landsadvocaat dateert van voor die
datum.

Los hiervan wil ik erop wijzen dat artikel 2-Fondsuitkeringen niet vergelijkbaar zijn
met de BIV. De artikel 2-Fondsuitkeringen zijn namelijk niet belast in Nederland voor
de inkomstenbelasting, omdat op basis van het belastingverdrag tussen Nederland en
Duitsland het recht om belasting te heffen over deze uitkeringen is toegewezen aan
Duitsland. De vrijstelling voor deze uitkeringen in de Wet IB 2001 is in de wet opgenomen
met het oog op het progressievoorbehoud en de gevolgen voor inkomensafhankelijke regelingen.
Duitsland heeft ervoor gekozen om geen belasting te heffen op artikel 2-Fondsuitkeringen.
Daardoor is uiteindelijk sprake van onbelaste uitkeringen. Nederland kan op basis
van het belastingverdrag geen inkomstenbelasting heffen over de artikel 2-Fondsuitkeringen.

Ook dit geeft de artikel 2-Fondsuitkeringen een heel ander karakter dan de BIV-uitkeringen,
waarvan vanaf de toekenning duidelijk is dat er belasting over verschuldigd is. De
ontvangers van de BIV- uitkeringen zijn direct bij toekenning ervan geïnformeerd dat
het een brutobedrag betreft waarover nog belastingen verschuldigd zijn.

Vraag 7

Kunt u toelichten waarom de bijzondere invaliditeitsverhoging niet onder een in artikel
3.104 van de Wet IB 2001 opgenomen vrijstelling gebracht kan worden? Is het mogelijk
om hiervoor een nieuwe vrijstelling in de wet op te nemen?

Antwoord 7

Periodieke publiekrechtelijke uitkeringen, zoals de BIV, vormen een bron van inkomen
voor de Nederlandse inkomstenbelasting4. Hierop wordt een uitzondering gemaakt voor bepaalde uitkeringen die beogen bepaalde
noodzakelijke uitgaven te dekken die het normale bestedingspatroon van de ontvanger
te boven gaan. Deze publiekrechtelijke uitkeringen die beogen bepaalde kosten te dekken
en om die reden zijn vrijgesteld zijn limitatief opgesomd in de Wet inkomstenbelasting
20015. De BIV is echter niet bedoeld om bepaalde uitgaven te dekken, maar is een vorm van
vrij besteedbaar inkomen. Een vrijstelling voor de BIV is derhalve niet op zijn plaats;
dit zou dan immers moeten gelden voor alle periodieke publiekrechtelijke uitkeringen.

Ook aan deze vraag besteden professor Boot en professor Lubbers aandacht in hun rapport.
Zij bepalen aan de hand van de wetsgeschiedenis de ratio van de vrijstellingen in
artikel 3.104 Wet inkomstenbelasting 2001:

«De gedachte achter deze vrijstellingsbepaling is af te leiden uit de wetgeschiedenis
van art. 30b Wet IB 1964, de voorganger van art. 3.104 Wet IB 2001. In de vakliteratuur
wordt op dat punt opgemerkt:

«In (...) art. 30b Wet IB 1964 (...) vond vrijstelling van publiekrechtelijke periodieke
uitkeringen en verstrekkingen aanvankelijk op incidentele wijze plaats; telkenmale
werd een bepaalde periodieke uitkering of verstrekking (...) vrijgesteld. Naar aanleiding
van het deelrapport 7, «Heroverweging Groei Belastingdienst», van het rapport «Heroverweging
collectieve uitgaven» (Kamerstukken II 1980/81,
16 625, nr. 12) heeft echter een meer fundamentele beschouwing over defiscalisering van publiekrechtelijke
uitkeringen en verstrekkingen plaatsgevonden. De conclusie daarbij was dat vrijstelling
op zijn plaats is als de uitkering of verstrekking dient betrokkene in staat te stellen
een bepaalde noodzakelijke uitgave te doen die niet past in een bij zijn inkomen door
de overheid normaal geacht bestedingspatroon (met andere woorden, vrijstelling is
op zijn plaats in de gevallen waarin het ontvangen van de uitkering of verstrekking
de draagkracht van betrokkene niet verhoogt).»

De wetgever beoogt derhalve publiekrechtelijke periodieke uitkeringen die niet het
karakter van vrij besteedbaar inkomen hebben, vrij te stellen.»

Vraag 8

Kunt u de vragen beantwoorden voor het commissiedebat Nationale fiscaliteit van 2 juli
a.s.?

Antwoord 8

Ja.