Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lahlah en Van Nispen over het ondermijnen van de forensische geneeskunde door de recente aanbesteding van medische arrestantenzorg

Antwoord van Minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 23 juni 2025).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 2207.

Vraag 1

Klopt het dat bij de landelijke aanbesteding van de medische arrestantenzorg alle
tien percelen zijn gegund aan één partij, een huisartsenorganisatie, die deze zorg
wil leveren met verpleegkundigen, basisartsen en huisartsen? Hoe beoordeelt u dit
besluit?

Antwoord 1

In maart jl. heeft de politie het voorlopige gunningsbesluit bekend gemaakt in het
kader van de aanbesteding van de medische arrestantenzorg. De politie is voornemens
om alle tien percelen te gunnen aan Regionale Medische diensten B.V. Op dit moment
is deze gunning nog niet definitief. Derhalve past het mij niet hier nu een oordeel
over te geven.

Vraag 2

Deelt u de ernstige zorgen van het Forensisch Medisch Genootschap1 dat hiermee de medische arrestantenzorg – een van de drie pijlers van de forensische
geneeskunde – verdwijnt, en het vakgebied daarmee fundamenteel wordt verzwakt?

Antwoord 2

Medische arrestantenzorg heeft de zorg voor de gezondheid van de arrestant tot doel.
Het is gericht op de (urgente) medische hulpvraag van de arrestant en is niet forensisch
van aard, omdat het niet ten dienste staat van strafrechtelijke opsporing en vervolging.
Daarmee is het een andere discipline dan forensisch medisch onderzoek en lijkschouw.

Ik hecht net als u aan een robuust stelsel van forensische geneeskunde. Mede gebaseerd
op het advies van de commissie Hoes heeft het kabinet in 2018 een aantal maatregelen
aangekondigd om de forensische geneeskunde (lijkschouw en forensisch medisch onderzoek)
in Nederland te versterken. Daarnaast is destijds besloten dat medische arrestantenzorg
moet worden aanbesteed.2 In ons land hebben we een privaat zorgstelsel, wat maakt dat medische arrestantenzorg
moet worden gecontracteerd na een verplichte lichte vorm van aanbesteden. Deze dienst
valt onder artikel 2:38 van de Aanbestedingswet voor sociale of maatschappelijke diensten.
Er is sinds het advies van de commissie Hoes een zorgvuldig proces doorlopen.

Met de voorjaarsnota 2023 zijn extra middelen toegekend om maatregelen uit te kunnen
voeren om het stelsel van de forensische geneeskunde te versterken. Daartoe heb ik
het programma Versterking Forensische Geneeskunde gestart samen met mijn collega’s
van VWS en BZK. In dit kader heb ik u op 23 april jl. een onderzoeksrapport met beleidsreactie3 gestuurd waarin ik toelicht welke acties ik de komende tijd wil ondernemen om de
forensische geneeskunde te versterken.

Vraag 3

Waarom is er niet gekozen voor het behoud van forensisch medische kennis in het hart
van deze zorg, terwijl het gaat om verdachten en mensen in detentie, vaak in kwetsbare
situaties, en om cruciale medische informatie die onderdeel kan uitmaken van strafrechtelijke
procedures?

Antwoord 3

Het is belangrijk dat de arrestanten zorg van goede kwaliteit krijgen. Dit is in de
aanbesteding meegenomen. Medische arrestantenzorg is niet gericht op strafrechtelijke
opsporing en vervolging. Daarbij is om de arts- patiëntrelatie te beschermen van belang
dat er een duidelijke taakscheiding is tussen medische zorg aan arrestanten en forensisch
medisch onderzoek bij eenzelfde arrestant ten behoeve van het strafrecht.

Vraag 4

Hoe gaat geborgd worden dat de artsen die werkzaam zijn bij de huisartsenorganisatie
in kwestie op de hoogte zijn van het juridische kader dat noodzakelijk is om goed
voor deze doelgroep te zorgen en het strafrechtelijke proces niet in de weg zitten?

Antwoord 4

In de aanbesteding zijn eisen gesteld waaraan het in te zetten personeel moet voldoen,
waaronder procedurele waarborgen zoals functiescheiding. Verder is de voorlopig geselecteerde
partij vanuit haar jarenlange ervaring met medische arrestantenzorg en forensisch
medisch onderzoek in de eenheid Den Haag goed op de hoogte van het juridische kader
waarbinnen wordt gewerkt.

Vraag 5

Hoe verhoudt de keuze om alle medische arrestantenzorg uit te besteden aan één huisartsenorganisatie
zich tot de tekorten waar de huisartsenzorg nu al mee kampt? Lopen die tekorten naar
verwachting op door deze aanbesteding?

Antwoord 5

Het is zeer van belang dat er voldoende capaciteit is om de medische arrestantenzorg
uit te kunnen voeren. De politie heeft dit in de aanbestedingsprocedure meegenomen
en het is aan de uitvoerende partij om zorg te dragen voor voldoende capaciteit.

Vraag 6

Erkent u dat deze keuze de uitkomst lijkt van een aanbestedingslogica waarin prijs
belangrijker wordt geacht dan kwaliteit, rechtszekerheid en continuïteit? Wat zegt
dit over de prioriteiten van dit kabinet?

Antwoord 6

Arrestanten hebben recht op zorg van goede kwaliteit. Bij de aanbesteding door politie
zijn eisen gesteld op het vlak van kwaliteit en daarnaast is naar de prijs gekeken.
Op basis van een zorgvuldig aanbestedingsproces is er een voorlopig gunningsbesluit
bekend gemaakt.

Vraag 7

Deelt u de mening dat dit haaks staat de inspanningen van de afgelopen jaren om de
forensische geneeskunde te professionaliseren en toekomstbestendig te maken? Zo nee,
kunt u dit toelichten?

Antwoord 7

Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 8 en 9

Wat betekent deze gunning voor de artsen die momenteel werkzaam zijn in de forensische
geneeskunde, en die deze pijler verliezen als onderdeel van hun professionele identiteit?
Hoe voorkomt u dat ervaren forensisch artsen hierdoor afhaken? Hoe trekt u nieuwe
artsen aan als deze pijler wegvalt, ook aangezien dit de pijler is waarbinnen men
behandelt als arts in dit vakgebied?

Hoe kijkt u aan tegen de versnelde uitstroom die dreigt en de stagnerende instroom
van nieuwe forensisch artsen, terwijl het vakgebied nu al kampt met tekorten en een
vergrijzend bestand?

Antwoord 8 en 9

Het personeelstekort in de forensische geneeskunde is een uitdaging. Vanuit het programma
Versterking Forensische Geneeskunde wordt hieraan gewerkt door het ondersteunen van
het verder professionaliseren van het beroep van forensisch arts. Dit draagt bij aan
de aantrekkelijkheid van het beroep. Daarnaast richt het programma zich op de effectieve
samenwerking in het stelsel en meer gecentraliseerde dienstverlening. Dit draagt bij
aan de efficiënte inzet van de bestaande capaciteit.

De aanbesteding kan tot gevolg hebben dat werkgevers die forensisch artsen in dienst
hebben geen medische arrestantenzorg meer zullen leveren. Het is aan de werkgevers
om de forensisch artsen een aantrekkelijk taakpakket te geven.

Vraag 10

Kunt u garanderen dat de 24/7-beschikbaarheid van forensisch artsen voor lijkschouw
en zedenonderzoek ook in de toekomst gegarandeerd blijft, ook met deze aanbestedingskeuze?

Antwoord 10

De 24/7-beschikbaarheid van forensisch artsen voor lijkschouw en zedenonderzoek is
en blijft nodig. De beschikbaarheid van forensisch artsen staat al enige jaren onder
druk. Dit heeft dan ook continu de aandacht.

Als er als gevolg van de aanbesteding minder forensisch artsen worden ingezet voor
de medische arrestantenzorg, komt hiermee mogelijk enige capaciteit beschikbaar voor
forensisch medisch onderzoek en lijkschouw.

Vraag 11

Wat zijn volgens u de risico’s voor de kwaliteit van waarheidsvinding en de rechtsgang
als deze deskundigheid verschraalt of verdwijnt?

Antwoord 11

Goede forensisch artsen zijn essentieel voor de kwaliteit van de waarheidsvinding
en de rechtsgang. Zoals hierboven toegelicht, loopt mede voor de borging van de kwaliteit
in het vakgebied het programma Versterking Forensische Geneeskunde.

Vraag 12

Bent u bereid op korte termijn in gesprek te gaan met het Forensisch Medisch Genootschap,
beroepsorganisaties en andere betrokkenen om te komen tot een structurele oplossing
waardoor het vakgebied forensische geneeskunde in zijn volle breedte behouden wordt?

Antwoord 12

In het kader van het programma Versterking Forensische Geneeskunde is er veelvuldig
contact tussen de Ministeries van JenV, BZK en VWS en het Forensisch Medisch Genootschap
en andere betrokkenen om gezamenlijk toe te werken naar een versterking van het forensisch
medisch stelsel.

Vraag 13

Kunt u de Kamer voor de zomer informeren over de impact van deze aanbesteding op de
medische arrestantenzorg, de positie van forensisch artsen en het functioneren van
de rechtsstaat?

Antwoord 13

De gunning is nog niet definitief, aangezien er een procedure loopt bij de rechter.
Afhankelijk van de uitspraak van de rechter, zal de politie de gunningsprocedure voortzetten
waarbij onder meer een opzegperiode van de bestaande contracten van zes maanden van
toepassing is. Dit betekent dat de impact van de aanbesteding in de loop van 2026
zichtbaar zal worden.