Nota van wijziging : Nota van wijziging

Nr. 7 NOTA VAN WIJZIGING

Ontvangen 13 juni 2025

Het voorstel van wet wordt als volgt gewijzigd:

A

In het opschrift wordt na «ten tijde van een epidemie» ingevoegd «en enkele andere
zaken».

B

Artikel I, onderdeel I, wordt als volgt gewijzigd:

1. Het voorgestelde artikel Yb 1 wordt als volgt gewijzigd:

a. Het eerste lid komt te luiden:

1. Indien er sprake is van een of meer op grond van de artikelen 58f tot en met 58i
van de Wet publieke gezondheid bij ministeriële regeling vastgestelde maatregelen
en er binnen afzienbare tijd een verkiezing zal plaatsvinden, kunnen voor die verkiezing
bij koninklijk besluit een of meer bepalingen in deze afdeling van kracht worden verklaard.

b. Het derde lid komt te luiden:

3. De bepalingen in deze afdeling blijven van kracht zolang er sprake is van maatregelen
als bedoeld in het eerste lid. Indien de dag waarop er niet langer sprake is van maatregelen
als bedoeld in het eerste lid, gelegen is op of na de dag dat de termijn in artikel Yb 2
aanvangt, geldt in afwijking van de eerste zin dat de bepalingen in deze afdeling
van kracht blijven tot de verkiezing is afgerond.

2. Het voorgestelde artikel Yb 3 komt te vervallen.

3. In het voorgestelde artikel Yb 5, eerste lid, vervalt «, anders dan fysiek aanwezigen,».

4. Het tweede lid van het voorgestelde artikel Yb 8 komt te luiden:

2. Op de locatie die gelet op de in het eerste lid genoemde omstandigheden niet meer
beschikbaar is, wordt bij de ingang van die locatie een kennisgeving daarvan bevestigd.

5. Het voorgestelde artikel Yb 9 wordt als volgt gewijzigd:

a. Voor de tekst wordt de aanduiding «1.» geplaatst.

b. Er worden twee leden toegevoegd, luidende:

2. Onverminderd het bepaalde in artikel J 4 kunnen burgemeester en wethouders voor
een stembureau als bedoeld in artikel J 1a, eerste lid, ten behoeve van de stemming
een stemlokaal aanwijzen waartoe de toegang wordt beperkt tot een door burgemeester
en wethouders aangewezen groep personen. De stemopneming geschiedt in het openbaar.

3. Op een stemlokaal als bedoeld in het tweede lid is artikel J 35, eerste lid, niet
van toepassing.

6. Na artikel Yb 9 wordt een nieuw artikel ingevoegd, luidende:

Artikel Yb 9a

1. Indien burgemeester en wethouders voor een of meer stembureaus een stemlokaal hebben
aangewezen als bedoeld in Yb 9, tweede lid, benoemen zij tijdig voor elke verkiezing
een of meer personen die als waarnemer getuige zijn van het verloop van de zitting
bij deze stembureaus. Een waarnemer krijgt geen instructies betreffende de wijze waarop
hij inhoud dient te geven aan zijn functie. Artikel E 4, tweede en derde lid, is van
overeenkomstige toepassing.

2. Onverminderd artikel E 4, tweede lid, kan degene die tot lid of plaatsvervangend
lid van een stembureau is benoemd niet als waarnemer worden benoemd.

3. Een waarnemer is bevoegd in het stemlokaal te vertoeven gedurende de tijd dat het
stembureau in een stemlokaal zitting houdt.

4. Onverminderd artikel J 35, tweede lid, kan een waarnemer mondeling bezwaar indienen
bij het stembureau. Artikel J 35, derde lid, is van overeenkomstige toepassing.

5. Een waarnemer brengt uiterlijk op de dag na de dag van de stemming om twaalf uur
’s middags aan de burgemeester verslag uit van zijn bevindingen betreffende het verloop
van de stemming. Bij ministeriële regeling wordt voor het verslag een model vastgesteld.

6. De artikelen Na 33, eerste lid, Na 34, eerste lid, Na 35, eerste lid en P 24, eerste
lid, zijn van overeenkomstige toepassing op het verslag bedoeld in het vijfde lid.

7. Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels worden gesteld omtrent waarneming
bij een stembureau dat gevestigd is in een stemlokaal als bedoeld in artikel Yb 9,
tweede lid.

Toelichting

Onderdeel A

Het opschrift van de wet is gewijzigd om te verduidelijken dat ook een aantal artikelen
in de Kieswet wordt gewijzigd dat niet in de zogeheten epidemieafdeling is opgenomen.
Met het nieuwe opschrift is geëxpliciteerd dat de wet niet enkel een epidemieafdeling
toevoegt aan de Kieswet, maar dat er ook artikelen buiten die afdeling worden gewijzigd.
Deze wijzigingen gelden dus ook wanneer er geen sprake is van een epidemie.

Onderdeel B, artikel Yb 1

Met deze nota van wijziging is het eerste en derde lid van het voorgestelde artikel
Yb 1 redactioneel gewijzigd, om te expliciteren onder welke omstandigheden de maatregelen
uit de epidemieafdeling kunnen worden ingezet en wanneer zij niet langer gelden indien
de maatregelen uit de Wet publieke gezondheid zijn ingetrokken.

Onderdeel B, artikel Yb 3

Het voorgestelde artikel Yb 3 regelde de benoeming van een voldoend aantal plaatsvervangende
leden van de Kiesraad ten tijde van een epidemie. Het is echter wenselijk gebleken
om ook buiten een epidemie plaatsvervangende leden van de Kiesraad te kunnen benoemen.
Het voorstel om dit in de wet te verankeren zal daarom worden opgenomen in een ander
wetsvoorstel dat (onder andere) artikel A 5 van de Kieswet wijzigt; het wetsvoorstel
tot wijziging van de Kieswet betreffende stroomlijning van het verkiezingsproces (WSVP).
Het is daarom niet langer nodig om artikel Yb 3 op te nemen in de epidemieafdeling
van de Kieswet.

Onderdeel B, artikel Yb 5

Dit betreft een redactionele wijziging ter verduidelijking van de bepaling. De woorden
«anders dan fysiek aanwezigen» zijn overbodig gelet op de woorden «in aanvulling op»
aan het begin van de bepaling.

Onderdeel B, Yb 8

De formulering van het tweede lid van het voorgestelde artikel Yb 8 is gewijzigd met
het oog op de leesbaarheid van de bepaling.

Onderdeel B, artikel Yb 9

Dit onderdeel voegt een maatregel toe aan artikel Yb 9, namelijk de mogelijkheid voor
gemeenten om stemlokalen aan te wijzen met een beperkte toegang. Deze maatregel werd
tijdens COVID-19 gebruikt voor stemlokalen in verzorgingshuizen, zodat de bewoners
op een veilige manier hun stem konden uitbrengen. Omdat het niet op voorhand is te
zeggen dat tijdens een volgende epidemie ook opnieuw de ouderen de meest kwetsbare
groep vormen, is bepaald dat de toegang van zo’n stemlokaal kan worden beperkt tot
een door burgemeester en wethouders aan te wijzen groep kiezers. Afhankelijk van de
aard van de epidemie kan worden beslist welke groep kiezers gebruik kunnen maken van
stembureaus in stemlokalen met beperkte toegang. Bij de evaluatie van deze maatregel
bij de Tweede Kamerverkiezing in 2021 adviseerde de Kiesraad in het vervolg te expliciteren
dat de telling van de stemmen in het openbaar is. Ook in een toekomstige situatie
zal de telling van stemmen in het openbaar plaatsvinden. Dat geldt ook voor de stemmen
die zijn uitgebracht bij een stembureau met beperkte toegang. In het derde lid is
toegevoegd dat artikel J 35, eerste lid, niet van toepassing is op de stemlokalen
bedoeld in het tweede lid. Dit voorkomt dat personen onnodig blijven rondhangen in
het stemlokaal en daarmee een gevaar kunnen vormen voor andere kwetsbare personen.

Onderdeel B, artikel Yb 9a

Door het toevoegen van de maatregel om stembureaus met een beperkte toegang aan te
wijzen, is het eveneens wenselijk om een bepaling toe te voegen over de inzet van
waarnemers in die stembureaus. Dit was eveneens geregeld in de Tijdelijke wet verkiezingen
covid-19, om de transparantie en controleerbaarheid van stembureaus met een beperkte
toegang te vergroten. Deze waarnemer wordt gezien als aanvulling op de buitenlandse
waarnemers, zoals geregeld in de Kieswet artikel J 39 en de waarnemers die de Kiesraad,
na inwerkingtreding van de wet kwaliteitsbevordering uitvoering verkiezingsproces
(36 552), kan aanwijzen ter ondersteuning van de kwaliteit van de uitvoering van het verkiezingsproces.
Aangenomen wordt dat de buitenlandse waarnemers en de waarnemers die de Kiesraad ondersteunen
bij de uitvoering van zijn taak niet alle stembureaus in het land kunnen bezoeken.
Bovendien acht de regering het wenselijk om ter bevordering van de transparantie en
controleerbaarheid te borgen dat er altijd een waarnemer aangewezen is voor een stemlokaal
met beperkte toegang.

Uit het eerste lid volgt dat waarnemers moeten voldoen aan vergelijkbare eisen als
stembureauleden, maar daarnaast is in het tweede lid als aanvulling opgenomen dat
de waarnemer niet mag zijn benoemd als lid of plaatsvervangend lid van een stembureau.
Omdat de toegang tot deze stemlokalen beperkt is tot een aangewezen groep kiezers,
wordt in het derde lid expliciet de bevoegdheid aan waarnemers gegeven om in het stemlokaal
te verblijven gedurende de tijd dat het stembureau zitting houdt.

Anders dan buitenlandse verkiezingswaarnemers, die zich niet in de verkiezingsprocedure
mogen mengen, kunnen waarnemers die op grond van artikel Yb 9, tweede lid, zijn benoemd
wél mondeling een bezwaar inbrengen bij het stembureau als zij menen dat de stemming
niet overeenkomstig de wet verloopt. Dit is geregeld in het vierde lid. Óf en in welke
situatie een waarnemer van deze mogelijkheid gebruikmaakt is aan de waarnemer zelf.
Te allen tijde kan een waarnemer ervoor kiezen te volstaan met het noteren van zijn
getuigenis in het verslag dat hij over het verloop van de zitting uitbrengt. In het
vijfde lid is geregeld dat waarnemers uiterlijk op de dag na de dag van de stemming
om twaalf uur ’s middags verslag uitbrengen aan de burgemeester. Voor het verslag
wordt een model vastgesteld bij ministeriële regeling.

Het zesde lid regelt dat het verslag van de waarnemer samen met de andere verkiezingsbescheiden
zoals het proces-verbaal naar het hoofdstembureau en/of het centraal stembureau wordt
verzonden en vervolgens naar het vertegenwoordigend orgaan. De voorzitter van het
centraal stembureau maakt het verslag, met weglating van de ondertekening, onverwijld
op een algemeen toegankelijke wijze elektronisch openbaar en legt een afschrift van
de stukken ter inzage op het centraal stembureau.

In het zevende lid is een grondslag opgenomen om bij ministeriële regeling nadere
regels te kunnen stellen over de waarneming bij een stembureau in een stemlokaal met
een beperkte toegang.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, J.J.M. Uitermark