Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Dassen en Koekkoek over het bericht 'Fransen willen Amerikanen 'wetenschappelijk asiel' verlenen'

Antwoord van Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 28 mei
2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Fransen willen Amerikanen «wetenschappelijk asiel»
verlenen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het Franse voorstel om Amerikaanse wetenschappers een vluchtelingenstatus
te geven en hen op die manier langdurige visa te kunnen verschaffen?

Antwoord 2

Gezien het grote belang van wetenschappelijk talent voor Europa, kijk ik met interesse
naar de inzet van de verschillende lidstaten om internationale wetenschappers aan
te trekken. Lidstaten hebben binnen het EU-brede toetsingskader voor de toelating
van internationale wetenschappers een zekere ruimte voor eigen invulling.2 Aanvullend op het migratiebeleid hebben lidstaten ook de nodige mogelijkheden om
al dan niet aantrekkelijk te zijn voor internationaal talent. Iedere lidstaat heeft
derhalve zijn eigen context waarbinnen toelating en verblijf van internationale wetenschappers
worden geregeld en het is niet aan mij om specifiek beleid van andere landen te beoordelen.

Vraag 3

Worden Amerikaanse wetenschappers en onderzoekers volgens u bedreigd in hun persoonlijke
en wetenschappelijke vrijheid door de regering-Trump?

Antwoord 3

Laat mij vooropstellen dat ik, zoals ook aangegeven in mijn beleidsbrief, pal voor
de academische vrijheid sta. Het kabinet onderschrijft dat belang volledig. De komende
tijd bekijk ik samen met het wetenschapsveld en kijkt ook het veld zelf hoe we deze
belangrijke waarden nationaal en internationaal nog beter kunnen blijven beschermen
dan we nu al doen.

Ik houd de ontwikkelingen in de Verenigde Staten op het gebied van wetenschappelijk
onderzoek nauw in de gaten en spreek hierover met wetenschappers in eigen land, en
ook met collega’s in Europese landen.

Vraag 4

Welke concrete stappen onderneemt u – en heeft u reeds ondernomen – om Amerikaanse
wetenschappers en onderzoekers aan te trekken richting Europa, al dan niet naar Nederland
in het specifiek?

Antwoord 4

In Europa trek ik samen met de Europese Commissie en de andere lidstaten op om onderzoekstalent
aan te trekken richting Europa. Hiertoe worden uiteenlopende maatregelen genomen.
Een voorbeeld is de € 500 miljoen die de Europese Commissie heeft vrijgemaakt voor
het initiatief «Choose Europe for Science», zoals 5 mei jl. aangekondigd. Een ander
voorbeeld is het voorstel van de Europese Commissie voor een Vaardigheidsunie waarin
een nieuwe aanpak wordt voorgesteld die het onderwijs-, opleidings- en werkgelegenheidsbeleid
verenigt rond een gemeenschappelijke visie op het concurrentievermogen. Onderdeel
daarvan zijn maatregelen om de aantrekkingskracht van de EU op talent te vergroten.
Hierover is uw Kamer in april jl. geïnformeerd.3 De maatregelen zijn aanvullend op de inzet om Europa een aantrekkelijke plek voor
onderzoek en innovatie te maken via de Europese Onderzoeksruimte. Door in te zetten
op de ambitie om te komen tot een eengemaakte markt voor onderzoek en innovatie wordt
het Nederlands en Europese concurrentievermogen en onze strategische autonomie versterkt.
De komende tijd blijf ik hierover op Europees niveau in gesprek.

Voor het aantrekken van internationaal wetenschappelijk talent naar Nederland stelt
het kabinet via NWO € 25 miljoen beschikbaar voor een afgebakend en gericht financieringsinstrument.4 Het is voor het concurrentievermogen, de strategische autonomie en de weerbaarheid
van Europa en Nederland essentieel dat wij wetenschappers van topniveau blijven aantrekken.
Dit instrument werk ik op dit moment verder uit in samenwerking met NWO en UNL. Uw
Kamer wordt hierover voor de zomer nader geïnformeerd.

Vraag 5

Hoeveel wetenschappers uit de Verenigde Staten zijn op dit moment van plan om hun
werk voort te zetten aan Nederlandse kennisinstellingen of universiteiten? Zijn er
al Amerikaanse wetenschappers verhuisd en aangesteld?

Antwoord 5

Ik heb op dit moment geen specifieke informatie over de aanstellingen van wetenschappers
in combinatie met waar ze vandaan komen of wat hun voornemens zijn.

Vraag 6

Welke verdere mogelijkheden ziet u – kijkend naar de Franse initiatieven – om wetenschappelijk
talent uit Amerika aan te trekken naar Europa, dan wel naar Nederland in het specifiek?

Antwoord 6

Zie mijn antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Bent u bereid om in Europees verband te pleiten voor het (versneld) verhogen van de
Europese onderzoeks- en wetenschapsbudgetten, zoals Horizon Europe?

Antwoord 7

Het kabinet onderschrijft het belang van investeren in onderzoek en innovatie, mede
ter versterking van de internationale concurrentiekracht. Dit volgt ook uit recente
rapporten zoals die van Draghi5, Letta6 en Heitor7, zij benadrukken de noodzaak van investeren in onderzoek en innovatie. De Europese
Commissie komt rond deze zomer met de eerste voorstellen voor het Meerjarig Financieel
Kader na 2028. De Ministers van Buitenlandse Zaken en Financiën hebben in maart van
dit jaar de inzet hiertoe op hoofdlijnen met uw Kamer gedeeld. Nederland zet in op
het versterken van het huidige en toekomstige Europees concurrentievermogen waarbij
een coherente basis voor onderzoek, technologie en innovatie nodig is als fundament.
Deze inzet is in lijn met het vision paper op het volgende kaderprogramma, dat het kabinet in oktober met de Kamer heeft gedeeld,
waarin onderschreven wordt dat een ambitieus Europees kaderprogramma voor onderzoek
en innovatie onmisbaar is voor een sterk concurrentievermogen.

Vraag 8

Bent u bereid om in Europees verband te pleiten voor het versnellen van visaprocedures
voor Amerikaans talent in cruciale sectoren en wetenschappers in het algemeen?

Antwoord 8

De Commissie zal later dit jaar een visumstrategie presenteren die ook maatregelen
zal omvatten ter ondersteuning van de komst van excellente studenten, onderzoekers
en gekwalificeerde professionals van buiten de EU. Ik kan daar op dit moment niet
op vooruitlopen.

Vraag 9

Bent u tevens bereid om het versnellen van visaprocedures in nationaal verband te
bepleiten?

Antwoord 9

Zie mijn antwoord op vraag 8.

Vraag 10

Welke concrete stappen zet u in nationaal en Europees verband om Amerikaanse diploma’s
versneld te erkennen?

Antwoord 10

In Europees verband wordt de erkenning van diploma’s overgelaten aan de lidstaten.
In Nederland is de bevoegdheid om diploma’s te erkennen belegd bij onderwijsinstellingen
en werkgevers. In Amerika behaalde bachelor- en mastergraden worden vergelijkbaar
geacht met de bachelor- en mastergraden in het hbo en wo. Onderwijsinstellingen en
werkgevers zouden een Amerikaans diploma dus al direct moeten kunnen erkennen.

Vraag 11

Bent u voorstander van het opzetten van een grootschalige wervingscampagne om Amerikaans
talent aan te trekken richting Europa, dan wel specifiek richting Nederland?

Antwoord 11

Het versterken van het concurrentievermogen en de brede welvaart vraagt om hoogwaardig
onderzoek, technologie en innovatie. Het aantrekken en behouden van wetenschappelijk
talent is daarom van groot belang voor Europa en Nederland. In voorgaande antwoorden
heb ik verwezen naar verschillende maatregelen die hiertoe worden genomen. De € 25 miljoen
die het kabinet via NWO heeft vrijgemaakt voor het financieringsinstrument voor het
aantrekken van excellente wetenschappers naar Nederland is hier een belangrijk voorbeeld
van, net als de op 5 mei jl. aangekondigde € 500 miljoen voor het initiatief «Choose
Europe for Science» van de Europese Commissie.

Vraag 12

Kunt u bovenstaande vragen afzonderlijk van elkaar beantwoorden?

Antwoord 12

Ja.