Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Danielle Jansen over het bericht van apotheker Daan Boellen over het door Coöperatie VGZ aanwijzen van het dure Molaxole als het preferente merk voor macrogol

Antwoord van Minister Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 4 maart
2025). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2024–2025, nr. 1234.

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het bericht van deze apotheker op LinkedIn?1

Antwoord 1

Ja, ik ben op de hoogte.

Vraag 2

In welke gevallen of situaties is het volgens u gerechtvaardigd dat een zorgverzekeraar
kiest voor een duurder medicijn als preferent middel, terwijl er goedkopere generieke
alternatieven beschikbaar zijn?

Antwoord 2

Zorgverzekeraars voeren voorkeursbeleid op geneesmiddelen die onderling uitwisselbaar
zijn. Dit wordt het preferentiebeleid genoemd. Dat betekent dat verzekerden in principe
aanspraak hebben vanuit hun zorgverzekering op het door de zorgverzekeraar als preferent
aangewezen geneesmiddel. Binnen dit beleid wijzen zorgverzekeraars een preferent middel
aan op basis van een (onderhands) offertetraject. Daarbij worden leveranciers in de
gelegenheid gesteld om onder geheimhouding (formeel gezegd: «onder couvert») een prijs
aan te bieden voor een door hen te leveren geneesmiddel dat onder de openbare lijstprijs
(apotheekinkoopprijs, AIP) ligt. De leveranciers geven daarbij ook aan hoeveel korting
de zorgverzekeraar krijgt ten opzichte van de lijstprijs. Deze couvertprijs is dus
vertrouwelijk. Alle leveranciers doen dit en de zorgverzekeraar besluit welk middel
van welke leverancier als preferent wordt aangewezen. Het geneesmiddel van de leverancier
die de laagste couvertprijs biedt, wordt in de regel gekozen als preferent geneesmiddel.
Daarnaast wordt door de betreffende zorgverzekeraar ook gekeken hoe goed de leverancier
in het verleden het geneesmiddel heeft geleverd.

Het is dus in bepaalde situaties logisch wanneer zorgverzekeraars een middel met een
hogere openbare lijstprijs als preferent middel aanwijzen, terwijl er alternatieven
met een lagere openbare lijstprijs beschikbaar zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval
wanneer de leverancier van een middel met een hogere openbare lijstprijs een lagere
couvertprijs aanbiedt dan de leveranciers van de andere middelen met een lagere openbare
lijstprijs. In die situatie is het ogenschijnlijk duurdere medicijn in werkelijkheid
goedkoper voor de zorgverzekeraar, en dus voor de premiebetaler, dan de alternatieven.

De door zorgverzekeraars met het preferentiebeleid behaalde kortingen dragen bij aan
een betaalbare zorg. Er komt geld beschikbaar om andere zorg te betalen of om de zorgpremie
te dempen.

Vraag 3

Hoe verklaart u in dit specifieke geval de aanwijzing van Molaxole als preferent geneesmiddel
(en tevens niet c.q. moeilijk leverbaar), gezien het aanzienlijke prijsverschil met
goedkopere generieke alternatieven?

Antwoord 3

In het geval van macrogol, de werkzame stof van Molaxole, lijkt het zo te zijn dat
het preferent aangewezen geneesmiddel duurder is dan de macrogol van andere leveranciers,
omdat de openbare lijstprijs hoger is. Maar, zorgverzekeraar VGZ heeft mij laten weten
dat de couvertprijs die is afgesproken met de leverancier lager is dan de lijstprijs
van de alternatieven. De zorgverzekeraar, en dus de premiebetaler, betaalt juist minder.

Daarnaast heeft zorgverzekeraar VGZ aangegeven het signaal dat de Molaxole niet of
moeilijk leverbaar is, niet te herkennen. Zij heeft hierover direct contact gehad
met de leverancier. Molaxole is op dit moment volgens de leverancier gewoon leverbaar
en ook voldoende op voorraad. Het CBG heeft mij laten weten dat er ook bij haar geen
meldingen zijn gedaan van tekorten of leveringsonderbrekingen van Molaxole.

Vraag 4

Indien het (tijdelijk) niet beschikbaar zijn van een goedkoper medicijn volgens u
rechtvaardigt dat de zorgverzekeraar kiest voor een duurder medicijn als preferent
middel, kunt u dan aantonen dat de goedkopere alternatieven van Molaxole (generieke
merken macrogol) niet beschikbaar zijn/waren?

Antwoord 4

Dit is niet van toepassing. Zoals aangegeven door zorgverzekeraar VGZ is de Molaxole
leverbaar en is deze voor hen ook niet duurder dan de alternatieve macrogol geneesmiddelen
vanwege de (vertrouwelijke) couvertprijs die zij betalen.

Vraag 5

Zijn er bij u meer signalen gekomen of bekend waaruit blijkt dat zorgverzekeraars
duurdere merkmedicijnen aanwijzen zonder duidelijke meerwaarde? Zo ja, kunt u de meest
recente signalen opsommen? Heeft u op deze signalen ook actie ondernomen?

Antwoord 5

Het geneesmiddel van de leverancier die de laagste couvertprijs biedt, wordt in de
regel gekozen als preferent geneesmiddel. Het is dus in bepaalde situaties logisch
wanneer zorgverzekeraars een middel met een hogere openbare lijstprijs als preferent
middel aanwijzen terwijl er alternatieven met een lagere openbare lijstprijs beschikbaar
zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de leverancier van een middel met een
hogere lijstprijs een lagere couvertprijs aanbiedt dan de leveranciers van andere
middelen. In die situatie is het ogenschijnlijk duurdere medicijn in werkelijkheid
goedkoper voor de zorgverzekeraar dan de alternatieven.

De openbare lijstprijzen zijn dus niet de prijzen die de zorgverzekeraars betalen.
De afgesproken prijzen zijn vertrouwelijk en ik heb dan ook geen inzicht in de prijzen.
Wel kan ik aangeven dat ik geen signalen heb gekregen dat zorgverzekeraars in situaties
zonder een couvertafspraak middelen met een hogere lijstprijs aanwijzen.

Vraag 6

Kunt u toelichten hoe en door wie toezicht wordt gehouden op de keuzes van zorgverzekeraars
binnen het preferentiebeleid? Zijn signalen bij u binnengekomen via de toezichthouder?

Antwoord 6

Het Besluit Zorgverzekering (artikel 2.8) biedt zorgverzekeraars de bevoegdheid om
te bepalen welk geneesmiddel binnen een groep van geneesmiddelen met dezelfde werkzame
stof tot de aanspraak van de verzekerde behoort. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)
controleert of zorgverzekeraars zich houden aan de regels die in het Besluit Zorgverzekering
zijn gesteld voor het toepassen van het preferentiebeleid. Er zijn geen signalen bij
mij binnengekomen via de toezichthouder.

Vraag 7

Bent u op de hoogte van prijsafspraken tussen zorgverzekeraars in het algemeen en
VGZ in het bijzonder, en de fabrikant van Molaxole? Zo ja, waarom zijn deze afspraken
niet transparant?

Antwoord 7

Ik ben ervan op de hoogte dat zorgverzekeraars prijsafspraken maken met leveranciers
als onderdeel van hun inkoopbeleid. Ik heb zorgverzekeraar VGZ gevraagd of zij prijsafspraken
hebben met de leverancier van Molaxole. Daarop heeft zorgverzekeraar VGZ bevestigend
geantwoord.

Dergelijke prijsafspraken zijn niet transparant, omdat leveranciers vanwege nationale
en internationale concurrentiële nadelen niet willen dat de prijzen die de zorgverzekeraars
betalen bekend worden gemaakt. Het is ook niet in het belang van de premiebetaler
dat de couvertprijzen bekend worden gemaakt. De systematiek met couvertprijzen zorgt
voor aanzienlijke besparingen en draagt daarmee mee aan de betaalbaarheid van de zorg.

Vraag 8

Bent u op de hoogte van prijsafspraken tussen zorgverzekeraars en fabrikanten rondom
andere geneesmiddelen? Zo ja, welke?

Antwoord 8

Voor preferent aangewezen producten geldt in het algemeen dat er een prijsafspraak
gemaakt wordt. Ook voor sommige andere (vooral intramurale) producten maken zorgverzekeraars
prijsafspraken. De kortingen die zorgverzekeraars met leveranciers afspreken zijn
over het algemeen vertrouwelijk. Het gaat namelijk om concurrentiegevoelige gegevens.
Zorgverzekeraars delen de kortingen met geen enkele partij, ook niet met het Ministerie
van VWS.

Vraag 9

Welke stappen heeft u ondernomen om geheime prijsafspraken tussen zorgverzekeraars
en farmaceutische bedrijven te voorkomen?

Antwoord 9

Het is in het belang van de premiebetaler en de betaalbaarheid van zorg dat zorgverzekeraars
de ruimte hebben om couvertprijzen af te spreken met leveranciers. De systematiek
met couvertprijzen zorgt voor aanzienlijke besparingen en draagt daarmee bij aan de
betaalbaarheid van de zorg. Ik zie dan ook geen reden om stappen te nemen.

Vraag 10

Welke afspraken zijn er omtrent het preferentiebeleid van zorgverzekeraars en het
openbaar maken van de onderliggende financiële afspraken met fabrikanten?

Antwoord 10

De fabrikanten bepalen zelf voor welke prijs zij hun product aanbieden in de inkoopprocedure.
Vervolgens worden deze prijzen door de zorgverzekeraar niet openbaar gemaakt. Dit
vanwege het concurrentiële nadeel. Wel maken zorgverzekeraars uiteraard tijdig bekend
welke middelen zij preferent hebben aangewezen, zodat groothandels, apotheken en verzekerden
daar rekening mee kunnen houden.

Vraag 11

Indien afspraken over transparantie ontbreken, overweegt u om zorgverzekeraars te
verplichten hun preferentiebeleid en de onderliggende financiële afspraken openbaar
te maken? Zo ja, kunt u dit toelichten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Nee, dat overweeg ik niet. De vertrouwelijke couvertprijzen maken het mogelijk dat
fabrikanten hun producten tegen lagere prijzen kunnen aanbieden dan de openbare prijzen.
Het preferentiebeleid en de couvertprijzen dragen op deze manier bij aan de betaalbaarheid
van de zorg.

Indien de korting niet geheim zou zijn, zouden fabrikanten niet langer deze lagere
prijzen aanbieden en zouden de kosten voor geneesmiddelen stijgen. Deze stijging ontstaat
doordat dan de openbare prijzen door zorgverzekeraars betaald zullen moeten worden,
en niet de lagere couvertprijzen.

Vraag 12

Kunt u bevestigen dat door te kiezen voor een duurder merkmedicijn, zorgverzekeraars
geneesmiddelen niet doelmatig inkopen?

Antwoord 12

Nee dat kan ik niet bevestigen. Zie daarvoor ook mijn eerder gegeven antwoorden. De
openbare prijs is niet gelijk aan de couvertprijs, vanwege de daarbij aangeboden kortingen
van de fabrikant. De vertrouwelijke couvertprijs is lager dan de openbare lijstprijs.
In sommige gevallen is het aanwijzen van een merkmedicijn dus doelmatiger.

Vraag 13

Deelt u de mening dat het preferentiebeleid op deze manier tot hogere zorgkosten leidt
in plaats van lagere?

Antwoord 13

Nee, met het preferentiebeleid kunnen zorgverzekeraars geneesmiddelen doelmatig inkopen.
Dit zorgt ervoor dat zorgverzekeraars een afname kunnen garanderen, waardoor zij kortingen
kunnen krijgen bij de inkoop. Dit helpt juist om de zorg in Nederland betaalbaar te
houden.

Vraag 14

Kunt u aangeven in hoeveel gevallen de kosten van deze geheime prijsafspraken, waardoor
de zorgverzekeraar minder betaalt voor een medicijn dan dat hij ervoor ontvangt via
het eigen risico van de patiënt, terechtkomen bij de verzekerde zolang deze nog niet
door het eigen risico heen is?

Antwoord 14

Zorgverzekeraars hebben de mogelijkheid om vormen van zorg vrij te stellen van het
verplicht en vrijwillig eigen risico voor hun verzekerden. Verschillende zorgverzekeraars,
waaronder zorgverzekeraar VGZ, stellen in dat kader preferente geneesmiddelen vrij
van het eigen risico. Dus voor verzekerden van deze zorgverzekeraars heeft het preferentiebeleid
naast de kostenbesparing op de premie ook nog het voordeel dat er voor de preferent
aangewezen geneesmiddelen helemaal geen eigen risico in rekening wordt gebracht.

Ik heb geen inzicht in het aantal gevallen waarin verzekerden wel het eigen risico
hebben betaald voor preferent aangewezen middelen bij zorgverzekeraars die ervoor
kiezen deze kosten niet vrij te stellen van het eigen risico.

Vraag 15

Hoe gaat u voorkomen dat verzekerden de dupe worden van hogere kosten van generieke
medicijnen door dergelijke beslissingen?

Antwoord 15

Er is in deze casus geen sprake van een beslissing die heeft geleid tot hogere kosten
voor verzekerden. Het preferentiebeleid heeft de afgelopen jaren voor besparingen
gezorgd, wat resulteert in lagere zorgkosten.

Zorgverzekeraars hebben, zoals ik hierboven aangaf, zelf de mogelijkheid om vormen
van zorg uit te sluiten van het eigen risico. Dit is één van de manieren waarop zorgverzekeraars
zich van elkaar kunnen onderscheiden. Verschillende zorgverzekeraars maken van deze
mogelijkheid gebruik door preferent aangewezen geneesmiddelen vrij te stellen van
het eigen risico. Burgers kunnen dit meenemen bij de keuze van een zorgverzekeraar.
Gezien de keuzevrijheid die burgers hiermee hebben zie ik geen aanleiding tot ander
beleid.

Vraag 16

Hoe gaat u ervoor zorgen dat de zorgkosten niet hoger worden door dergelijke beslissingen?

Antwoord 16

Er is in deze casus geen sprake van hogere zorgkosten. Het preferentiebeleid heeft
de afgelopen jaren voor besparingen gezorgd. Dat resulteert in lagere zorgkosten.
De geheime prijsafspraken van zorgverzekeraars met leveranciers dragen daaraan bij.

Vraag 17

Wat zijn de consequenties voor zorgverzekeraars die keuzes maken die niet in lijn
zijn met het doel van kostenbeheersing?

Antwoord 17

Ik wil voor de volledigheid ook hier opmerken dat er in deze casus geen sprake is
van ondoelmatigheid of hogere zorgkosten. In het algemeen geldt dat zorgverzekeraars
de taak hebben om geneesmiddelen doelmatig in te kopen. Daarvoor hebben zij onder
andere de mogelijkheid om preferentiebeleid te voeren. De NZa controleert of zorgverzekeraars
zich houden aan de regels in het Besluit Zorgverzekering bij het toepassen van het
preferentiebeleid. Bij het niet naleven van de wettelijke regels kan de NZa handhaven
en passende toezichtinterventies bepalen.

Vraag 18

Kunt u deze vragen één voor één binnen drie weken beantwoorden?

Antwoord 18

Ik heb deze vragen één voor één beantwoord. Vanwege onder andere de voor de beantwoording
van uw vragen noodzakelijke afstemming is beantwoording binnen drie weken helaas niet
mogelijk gebleken.