Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Buijsse en Kisteman over het bericht 'Statiegeld mogelijk omhoog naar €1 per fles'

Antwoord van Staatssecretaris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 14 januari
2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Statiegeld mogelijk omhoog naar € 1 per fles»?1

Antwoord 1

Ja, daar ben ik mee bekend. Het artikel gaat in op één van de onderzoeken die Verpact,
de producentenorganisatie die namens het verpakkend bedrijfsleven verantwoordelijk
is voor het functioneren, bekostigen en inrichten van het statiegeldsysteem, heeft
opgeleverd naar aanleiding van de lasten onder dwangsom die door de Inspectie Leefomgeving
en Transport (ILT) zijn opgelegd op 12 juli 20242.

Dit betreft in het kort de volgende lasten: (1) meer innamepunten realiseren; (2) online
zichtbaarheid van terugbetalende innamepunten vergroten; (3) onderzoek naar de hoogte
van het statiegeldbedrag; (4) onderzoek naar de terugbetalingsmethode; (5) onderzoek
naar hoe beschadigde flessen ingenomen kunnen worden.

Deze lasten zijn opgelegd om Verpact ertoe te bewegen zo snel mogelijk aan de inzameldoelstelling
van 90% te gaan voldoen. Het artikel gaat over het onderzoek uit de derde last, dat
Verpact binnen de gegeven tijd heeft aangeleverd. De ILT bestudeert momenteel de aangeleverde
onderzoeken. Of en in welke vorm hieruit een last volgt, kan de ILT nu nog niet zeggen.

Vraag 2

Hoe reflecteert u op deze mogelijke verhoging van het statiegeld in combinatie met
boodschappen die voor consumenten alsmaar duurder worden?

Antwoord 2

Op dit moment is er nog geen sprake van een voornemen tot verhoging van het statiegeld.
Zoals ook in antwoord 1 aangegeven, bestudeert de ILT momenteel nog de onderzoeken.
Of hier dus een last uit volgt om het statiegeldbedrag te verhogen en naar welk bedrag,
kan de ILT nu nog niet zeggen. Het verhogen van het statiegeldbedrag is op dit moment
dus slechts speculatie vanuit de media.

Het ministerie evalueert momenteel de statiegeldregelgeving, waarbij de wetgeving
in den brede wordt bekeken, ook de hoogte van het statiegeldbedrag. Na het afronden
van de evaluatie wordt bezien of en welke aanpassingen in de wetgeving noodzakelijk,
nuttig en mogelijk zijn. In het voorjaar van 2025 ontvangt de Tweede Kamer de resultaten
van deze evaluatie, met een beleidsreactie.

Vraag 3

Wordt de consument niet de dupe van een zoektocht naar zoveel mogelijk ingeleverde
verpakkingen, doordat deze mogelijke statiegeldverhoging op deze manier voor het grootste
deel van de verkoopprijs van bijvoorbeeld een fles cola uit statiegeld bestaat?

Antwoord 3

Consumenten worden niet de dupe, aangezien zij het statiegeld bij inlevering van de
verpakking terugkrijgen. Wel vind ik het van belang dat het consumenten makkelijk
wordt gemaakt om hun statiegeldverpakking in te leveren, onder andere door meer innamepunten
te realiseren waarbij de consument zijn geld terugkrijgt. Dit heb ik Verpact ook op
het hart gedrukt. Verder wordt het perspectief van de consument ook meegenomen in
de lopende evaluatie van de statiegeldregeling.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de uitspraak van Stichting Verpact dat andere verpakkingsmaterialen
mogelijk ook een negatieve milieu-impact kunnen hebben? Leidt een statiegeldverhoging
er dan niet juist toe dat aan het doel voorbij wordt gegaan?

Antwoord 4

Alle verpakkingen hebben een milieu-impact. Op dit moment worden geen grote verschuivingen
waargenomen van verpakkingen waarvoor een statiegeldplicht geldt (plastic flessen
en blikjes) naar andere verpakkingen zoals drankenkartons. Voor drankenkartons geldt
op dit moment een recycledoelstelling. In 2021 is aangegeven dat als er in de toekomst
een significante verschuiving plaats zou vinden naar drankenkartons, nadere maatregelen
getroffen kunnen worden3. In juli 2022 is de Kamer geïnformeerd dat er geen verschuiving waarneembaar was
van flessen naar drankenkartons in de periode 2018–20214. In de nu lopende evaluatie van de statiegeldregeling wordt ook weer gekeken naar
of er verschuivingen plaatsvinden naar andere drankverpakkingen waar geen statiegeld
op zit.

Vraag 5

Hoe gaat u, bij een mogelijke statiegeldverhoging, voorkomen dat de winkelstraten
nog rommeliger en smeriger worden, doordat prullenbakken nog meer zullen worden leeggehaald
in een zoektocht naar statiegeld?

Antwoord 5

Zoals bij het antwoord op vraag 2 is aangegeven, is een mogelijke verhoging op dit
moment nog speculatie. In de evaluatie van de statiegeldregeling worden neveneffecten
zoals opengebroken prullenbakken ook meegenomen. De uitkomsten van de evaluatie worden
gebruikt om te bepalen of en welke aanpassingen in de wetgeving noodzakelijk, nuttig
en mogelijk zijn.

Vraag 6

Waarom wordt er niet ingezet op veel meer inleverlocaties, zodat consumenten veel
sneller geneigd zijn hun verpakkingen niet weg te gooien maar in te leveren?

Antwoord 6

Ik heb herhaaldelijk benadrukt dat het van belang is dat het consumenten makkelijk
wordt gemaakt om hun statiegeldverpakking in te leveren, onder andere door meer innamepunten
te realiseren waarbij de consument zijn geld terugkrijgt. Zoals aangegeven in het
antwoord op vraag 1 heeft de ILT ook een last afgegeven op dit punt. De ILT heeft
Verpact onder andere gelast 5400 extra innamepunten te realiseren voor statiegeldverpakkingen.
In reactie op de handhaving door de ILT heeft Verpact een verbeterplan gepresenteerd,
waarin ook zij aangeven te focussen op het verbeteren van de inzamelinfrastructuur,
onder andere door meer innamepunten.

Vraag 7

Zijn er al stappen genomen om verpakkingen die beschadigd zijn en niet kunnen worden
ingeleverd voor statiegeld, wel in te kunnen leveren en daarmee te voorkomen dat deze
in de vuilnisbak of op straat belanden?

Antwoord 7

Zoals in antwoord 1 is aangegeven, heeft de ILT Verpact gelast onderzoek te doen naar
hoe beschadigde flessen kunnen worden ingenomen. Verpact heeft ook dit onderzoek aangeleverd
bij de ILT.

Aangezien het verpakkende bedrijfsleven verantwoordelijk is, heeft het Ministerie
van IenW bij Verpact nagevraagd wat de laatste stand van zaken is omtrent het innemen
van beschadigde verpakkingen. Zij geven aan op basis van het opgeleverde onderzoek
een pilot te starten en verder te onderzoeken wat de effecten zijn van het versoepelen
van de acceptatievereisten bij innameapparatuur, om bijvoorbeeld ook mogelijke risico’s
als misbruik en storingen in kaart te brengen.

Vraag 8

Tegen de achtergrond dat de statiegeldverhoging niet automatisch betekent dat het
wettelijke inzameldoel wordt gehaald en PwC aangeeft dat de totale inzameling met
maximaal 4% zal stijgen door de verhoging van het statiegeld, welke alternatieven
zijn er en in hoeverre kunnen deze een positiever effect hebben op de totale inzameling?

Antwoord 8

De statiegeldregeling wordt momenteel geëvalueerd. In de evaluatie wordt breed naar
alle aspecten van de regelgeving gekeken, zoals de uitzonderingen die op dit moment
bestaan binnen het statiegeldsysteem voor sap en zuivel en een eventuele innameplicht
voor verkopers van statiegeldverpakkingen. Na het afronden van de evaluatie wordt
bezien of en welke aanpassingen in de wetgeving noodzakelijk, nuttig en mogelijk zijn.
Zo worden ook de hierboven genoemde aspecten meegenomen en afgewogen.

Vraag 9

In hoeverre is de mogelijke statiegeldstijging met de keten besproken? Hoe kunnen
we ervoor zorgen dat positieve prikkels worden ingebouwd om ondernemers en inwoners
te ondersteunen in plaats van negatieve prikkels als deze statiegeldverhoging? Wat
zouden voorbeelden zijn van positieve prikkels?

Antwoord 9

Bij de evaluatie van de statiegeldregeling worden alle relevante partijen betrokken,
zoals het bedrijfsleven, milieuorganisaties en burgers. Op deze manier ontstaat een
goed beeld van wat positieve prikkels en negatieve prikkels zijn binnen de huidige
statiegeldregeling. Na het afronden van de evaluatie wordt bezien of en welke aanpassingen
in de wetgeving noodzakelijk, nuttig en mogelijk zijn. Zoals in het antwoord op vraag
2 is aangegeven, is er nog geen voornemen tot een verhoging van het statiegeldbedrag.