Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Slagt-Tichelman over wachtlijsten voor genderzorg

Antwoord van Staatssecretaris Karremans (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
19 december 2024).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Mutsaersstichting beperkt genderzorg tot Limburg: honderden
cliënten raken wachtlijstpositie kwijt»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Kunt u samen met gemeenten inventariseren hoeveel personen per regio en uitgesplitst
naar volwassen of minderjarig op dit moment op de wachtlijst staan voor genderzorg?
Zo nee, waarom niet?

Kunt u samen met gemeenten inventariseren wat de gemiddelde wachttijd per regio is
voor (specialistische) genderzorg? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2 en 3

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het organiseren van jeugdhulp, dus ook genderzorg.
Cijfers over aantallen wachttijden en gemiddelde wachttijden worden daarom niet landelijk
bijgehouden. De landelijke Aanpak Wachttijden ondersteunt in opdracht van het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Vereniging Nederlandse Gemeenten jeugdzorgregio's
bij het aanpakken van onderliggende oorzaken van wachttijden in de instroom, doorstroom
en uitstroom van jeugdzorg. Hierbij wordt breed gekeken naar de hele jeugdzorg.

Alhoewel de decentralisatie van genderzorg de afgelopen jaren heeft gezorgd voor een
aanbod verspreid over het land, zijn transpersonen die een medische transitie wensen
afhankelijk van een beperkt aantal centra en klinieken. Dit betekent dat de wachtlijst
per regio beperkte informatie biedt, omdat mensen zorg zoeken door het hele land.

Voor wat betreft de hulp aan volwassenen met gendervraagstukken zijn er lange wachttijden
tot de intake van psychologische transgenderzorg. Samen met de voormalig Kwartiermaker
Transgenderzorg hebben de zorgverzekeraars de afgelopen jaren inspanningen geleverd
ten aanzien van de wachttijden in de transgenderzorg, maar blijft meer nodig om de
wachttijden te laten dalen. Vanwege de toename van toegankelijkheidsvraagstukken blijft
de zorgplicht van de zorgverzekeraar aandacht vragen.

De Transgender Wegwijzer (een samenwerking van Transvisie en Transgender Netwerk)2 geeft een overzicht van de plekken waar vormen van (specialistische) genderzorg en
ondersteuning worden verleend en hier staan, voor zover die bekend zijn, ook de wachttijden
voor hulp aan volwassenen op.

Vraag 4

Klopt de constatering van de Mutsaersstichting dat de aangekondigde kabinetsbezuinigingen
op de jeugdzorg ook transgenderzorg zullen treffen? Zo ja, hoe rijmt dit met de uitspraak
dat «kwetsbare jeugdigen moeten kunnen rekenen op tijdige en passende hulp»?3

Antwoord 4

Binnen de jeugdhulp zijn geen specifieke middelen voor genderzorg gealloceerd. De
middelen voor deze zorg lopen, net zoals de middelen voor jeugdhulp in brede zin,
via de algemene uitkering van het Gemeentefonds naar gemeenten. Zij bepalen vervolgens
hoe deze middelen het best ingezet kunnen worden kijkende naar de inwoners in hun
gemeente. Over het totaal van de uitgaven aan jeugdhulp heb ik afspraken gemaakt met
gemeenten in de Hervormingsagenda. In deze agenda is er structureel extra geld voor
jeugdhulp bijgekomen, maar hebben we ook afgesproken maatregelen te nemen om te zorgen
dat de uitgaven afnemen en het stelsel houdbaar wordt. In de Hervormingsagenda heb
ik ook met cliënten, aanbieders, professionals en gemeenten afgesproken dat waar jeugdhulp
nodig is, deze toegankelijk en beschikbaar moet zijn voor de meest kwetsbare jeugdigen
en gezinnen. In dat kader nemen we diverse maatregelen. Zo is het wetsvoorstel Verbetering
beschikbaarheid jeugdzorg dit voorjaar bij uw Kamer ingediend.

Vraag 5

Welke concrete maatregelen zou u kunnen nemen om de Mutsaersstichting te ondersteunen?
Bent u ook bereid hiervoor maatregelen te treffen? Zo ja, welke maatregelen? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 5

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor voldoende zorgaanbod voor jeugdigen en maken
hierover afspraken met zorgaanbieders. In het geval van de Mutsaersstichting stond
de financiële positie dusdanig onder druk dat de stichting en de Limburgse gemeenten
onder begeleiding van de Jeugdautoriteit en conform het draaiboek «Continuïteit Jeugdhulp»
een continuïteitsplan hebben opgesteld. Onderdeel van dit continuïteitsplan is dat
de Mutsaersstichting zich meer gaat concentreren op haar kerntaken voor de gemeenten
waar zij een contract mee heeft afgesloten. De gemeenten hebben daarnaast extra financiële
middelen beschikbaar gesteld aan de Mutsaersstichting.

Het Ministerie van VWS heeft een subsidieregeling «continuïteit cruciale jeugdhulp»
die gefinancierd wordt door gemeenten. Dit voorjaar heeft het Ministerie van VWS via
deze subsidieregeling middelen toegekend na een aanvraag door de Mutsaersstichting.

Vraag 6

Welke concrete maatregelen gaat u nemen om erop toe te zien dat de cliënten die op
de wachtlijst stonden bij de Mutsaersstichting en niet terecht kunnen bij Genderhealthcare
toch zo snel mogelijk passende hulp krijgen?

Antwoord 6

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het organiseren van passende jeugdhulp, dus ook
genderzorg voor cliënten die nu niet meer terecht kunnen bij de Mutsaersstichting
en ook niet bij Genderhealthcare. De Mutsaersstichting geeft aan dat ze de jeugdigen
die ze door deze keuze geen zorg meer kan verlenen, heeft verwezen naar een alternatief
in de eigen regio of naar de gemeente in de eigen regio. De betreffende jeugdigen
en/of ouders zijn door de Mutsaersstichting geïnformeerd. De cliënten die het betreft
kunnen contact opnemen met hun eigen gemeente om na te gaan welke partij gecontracteerd
is om deze hulp aan te bieden. Bij hulpvragen die hierin vastlopen kunnen ouders,
jongeren, gemeenten en zorgverleners terecht bij het regionaal expertteam. Dit expertteam
heeft als doel om voor elke jeugdige passende hulp te organiseren, ongeacht de complexiteit
van de zorgvraag.

Vraag 7

Kunt u reflecteren op de mate waarin de huidige financiering voor genderzorg afdoende
is voor het verlenen van deze zorg?

Antwoord 7

Voor financiering van jeugdhulp zijn gemeenten verantwoordelijk. Binnen de jeugdhulp
zijn geen specifieke middelen geoormerkt voor genderzorg. De middelen voor jeugdhulp
in brede zin, lopen via de algemene uitkering van het Gemeentefonds naar gemeenten.
Zij bepalen vervolgens hoe deze middelen het best ingezet kunnen worden. De AMvB reële
prijzen Jeugdwet4 is sinds 1 juli van kracht. Deze helpt gemeenten en aanbieders om bij het opstellen
van een contract tot een reële prijs te komen voor jeugdhulp.

Met name de capaciteit voor hulp aan jeugdigen met genderproblematiek is beperkt.
Daarom is het, zoals ik ook in de beantwoording van uw eerdere vragen over dit onderwerp
5 heb genoemd, van belang dat meer kennis en expertise op het gebied van genderdiversiteit
in de reguliere zorg en de bredere maatschappij beschikbaar komt, zodat jeugdigen
ook bij anderen (zoals huisarts, POH of lokaal team) terecht kunnen met hun vragen.
Dit vermindert de druk op de specialistische jeugdhulp.

Vraag 8

Gelet op de recente problemen met BUROJIJ6, kunt u nader toelichten waar jongeren uit het zuiden van Nederland momenteel terecht
kunnen voor genderzorg?

Antwoord 8

Jeugdigen met een hulpvraag op het gebied van genderproblematiek kunnen zich melden
bij hun gemeente, die verantwoordelijk is voor het toe leiden naar passende hulp.

Vraag 9

Kunt u een concreet en helder tijdsplan aanleveren van de oprichting van het Landelijk
Platform Transgenderzorg en per wanneer verwacht u dat deze van start zal gaan?

Antwoord 9

Onderdeel van de door het Ministerie van VWS ingezette koers voor transgenderzorg
voor zowel jeugdigen als volwassenen, is de oprichting van een coördinerend gremium
transgenderzorg (Landelijk Platform Transgenderzorg). Het doel van dit platform is
de samenwerking en coördinatie tussen partijen in de transgenderzorg en daarmee ook
toegankelijkheid tot zorg structureel te verbeteren. Bij dit platform is zowel de
eerste, tweede als derde lijn betrokken. De verwachting is dat dit platform nog dit
jaar met de werkzaamheden kan gaan starten. Op dit moment worden de voorbereidingen
getroffen voor de oprichting van een stichting en het afronden van de notariële akte
en statuten.

Vraag 10

Kunt u nader toelichten wanneer de Kamer de door het Landelijk Platform Transgenderzorg
te ontwikkelen werkagenda kan verwachten?

Antwoord 10

De voorbereiding voor de totstandkoming van het Landelijk Platform Transgenderzorg
is op dit moment in volle gang. Prioriteit is het oprichten van een stichting. Zodra
de stichting is opgericht wordt er zo spoedig mogelijk een werkagenda opgesteld. Verwachting
is dat deze werkagenda in het eerste kwartaal van 2025 kan worden vastgesteld.