Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Klaver en Kröger over het bericht ‘Afkicken van Russisch gas blijkt lastiger dan gedacht: één lng-tanker per maand werden er plots twee'

Antwoord van Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei), mede namens de Minister van
Buitenlandse Zaken (ontvangen 1 oktober 2024).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het artikel «Afkicken van Russisch gas blijkt lastiger dan
gedacht: één lng-tanker per maand werden er plots twee»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is het effect geweest op de LNG-import vanuit Rusland naar de Europese Unie (EU)
en naar Nederland sinds de afkondiging van het 14e sanctiepakket?

Antwoord 2

De beoordeling van de exacte impact van het 14de sanctiepakket op de LNG-import in de EU is complex en zal de komende tijd in EU verband
nader worden geanalyseerd. Hierbij speelt dat formeel het sanctiepakket direct is
gaan gelden voor nieuwe contracten. Voor contracten die zijn gesloten vóór 24 juni
2024 geldt het sanctiepakket pas vanaf 26 maart 2025. In de praktijk zien we echter
dat er, al dan niet anticiperend, naar het sanctiepakket gehandeld wordt, bijvoorbeeld
doordat er door sommige terminaloperators geen overslagdiensten meer worden aangeboden
en LNG stromen worden verlegd.

Sinds het 14de sanctiepakket op 24 juni 2024 is ingegaan, zijn er in Nederland vanaf juli per maand
niet één maar twee tankers met LNG uit de Russische Federatie bij de GATE-terminal
in Rotterdam aangeland en gelost. In ieder geval in één andere EU lidstaat wordt een
vergelijkbare ontwikkeling gemeld.

Daarnaast meldt een aantal andere lidstaten een sinds begin 2024 toegenomen aanvoer
van LNG uit de Russische Federatie. Omdat dit in deze landen al sinds begin 2024 speelt,
is het waarschijnlijk dat de toename in deze landen niet uitsluitend het gevolg is
van het 14de sanctiepakket. Ook andere factoren spelen daarbij een rol. Zo is er in de afgelopen
maanden op EU niveau minder LNG geïmporteerd uit o.a. de Verenigde Staten en Qatar.
Ten opzichte van de Aziatische markten waren de prijzen namelijk relatief laag in
Europa waardoor handelaren meer LNG-volumes verscheepten naar Aziatische landen. Ook
waren er in de eerste helft van dit jaar problemen bij de Freeport LNG terminal, de
op één na grootste LNG-exportterminal van de Verenigde Staten. Wat betreft de aanvoer
vanuit Qatar, zorgt de onrust in het Midden-Oosten ervoor dat minder LNG-volumes geleverd
worden. De vaarroute door de Rode Zee wordt vermeden door LNG-tankers vanuit Qatar,
waardoor leveringen uit dit land aan de EU moeten omvaren via de Kaap de Goede Hoop.
Dit leidt tot aanzienlijke extra kosten. Ik verwijs in dit verband ook naar mijn antwoorden
op Kamervragen van de leden Bontenbal, Boswijk, Paternotte en Roodekerk over de stijgende
invoer van Russisch gas naar de Europese Unie, waarin ik deze ontwikkelingen heb toegelicht.2

Vraag 3

Op welke manier wordt er gehandhaafd op bedrijven die Russisch gas en andere fossiele
brandstoffen uit Rusland importeren en doorvoeren naar landen buiten de EU? Zijn er
in dit kader sancties opgelegd aan bedrijven?

Antwoord 3

De handhaving op sancties op olie en kolen ligt met name bij de Douane. Voor andere
specifieke bepalingen die raken aan importverboden kunnen andere partijen betrokken
zijn.

Er rust op de import van Russisch gas geen sanctie, wel op doorvoer naar landen buiten
de EU. Zoals in het antwoord op vraag 2 is aangegeven, treden voor LNG-contracten
die zijn gesloten vóór 25 juni 2024 de bepalingen uit het 14de sanctiepakket in werking
per 26 maart 2025. Tot die tijd is er geen grond voor het eventueel opleggen van sancties
voor wat betreft de overslag van Russisch LNG met een land buiten de EU als bestemming.

Overigens is het goed te weten dat er bij de Nederlandse LNG-terminals geen overslag
van LNG plaatsvindt, niet van Russisch LNG en niet van LNG van een andere oorsprong.
Er zijn dan ook geen sancties of boetes opgelegd aan bedrijven.

Vraag 4

Wat is de reden dat u het zeer onwaarschijnlijk acht dat deze export van LNG leidt
tot meer inkomsten voor Rusland?

Antwoord 4

De ontwikkeling die we tot nu toe in Nederland hebben gezien, betreft een bestaande
LNG-stroom die alleen wat betreft eindbestemming is gewijzigd: het aandeel LNG uit
Rusland dat nu in de EU terecht komt in plaats van elders in de wereld neemt toe.
Het gaat niet om nieuwe of extra inkoop in Rusland, dus ook niet om extra inkomsten
voor Rusland.

Ik kan geen uitspraken doen over de ontwikkelingen elders in de EU en de geldstromen
die mogelijk samenhangen met de sinds begin 2024 toegenomen aanvoer van LNG uit de
Russische Federatie, zoals toegelicht in het antwoord op vraag 2.

Echter, indien ook in andere lidstaten sprake is van toename van import om dezelfde
reden als in Nederland, zou het zo kunnen zijn dat bedrijven die in het verleden LNG
bij de Russische Federatie hebben ingekocht met als doel dit in de EU over te slaan
naar een bestemming buiten de EU, de gevolgen van het 14de sanctiepakket nu opvangen door aanpassingen binnen hun contractenportfolio. In dat
geval blijft het LNG afkomstig uit de Russische Federatie in de EU en wordt elders
ingekocht LNG, dat oorspronkelijk was bestemd voor de EU, doorgeleid naar de bestemming
buiten de EU waarvoor het LNG uit de Russische Federatie was bestemd. Het verbod op
de overslag van Russisch LNG naar een bestemming buiten de EU leidt dan ook niet tot
een grotere vraag naar Russisch LNG en dus ook niet tot meer inkomsten voor de Russische
Federatie, maar alleen tot een verplaatsing van de eindbestemming.

Vraag 5

Worden de LNG-tankers uit Rusland die eerst doorgevoerd werden naar landen buiten
de EU nog steeds door Europese en Nederlandse bedrijven ingekocht? Voorziet u een
terugloop van deze inkoop op korte termijn gezien het verbod op overslag? Zijn er
langlopende contracten die dit verhinderen?

Antwoord 5

Dit betreft bedrijfsvertrouwelijke informatie waarover ik geen uitspraken kan doen.

Het valt overigens te verwachten dat, gezien de bepalingen in het 14de sanctiepakket, er geen nieuwe contracten zullen worden gesloten voor de inkoop van
LNG uit de Russische Federatie met als doel dit in de EU over te slaan naar een bestemming
buiten de EU.

Vraag 6

Hoeveel meer Russisch LNG blijft er sinds de afkondiging van het 14e sanctiepakket
in EU-landen dan daarvoor? Wat gebeurt er met het extra LNG die door het verbod op
overslag in de EU en in Nederland terechtkomen?

Antwoord 6

Voor Nederland weten we dat er sinds de afkondiging van het 14de sanctiepakket per maand niet één maar twee tankers met LNG uit de Russische federatie
bij de GATE-terminal in Rotterdam aanlanden en worden gelost. Als deze ontwikkeling
doorzet, en er dus in het derde en vierde kwartaal sprake is en blijft van twee Russische
LNG-tankers per maand, dan zou de totale import van Russisch LNG in Nederland in 2024
kunnen oplopen tot in totaal bijna 1,7 miljard m3 waar dit vorig jaar nog 1 miljard m3 was. De exacte hoeveelheid zal uiteraard pas na einde 2024 bekend zijn.

Het LNG dat op deze manier binnenkomt wordt, net als al het andere LNG dat binnenkomt,
verkocht op de interne markt voor gas. Het is nog niet bekend wat het effect van het
14de sanctiepakket in andere EU-landen is.

Vraag 7

Betekent het feit dat er één LNG-tanker uit Rusland per maand meer aanmeert ook dat
er meer LNG is ingekocht door Nederlandse bedrijven en bedrijven binnen de EU? Zo
ja, is bekend welke bedrijven momenteel de tweede tanker, genoemd in het artikel,
importeren? Zo ja, welke zijn dat? Zo nee, wordt er getracht hierachter te komen?

Antwoord 7

Nee. Het gegeven dat er één LNG-tanker uit Rusland per maand meer aanmeert betekent
niet dat er meer LNG is ingekocht door Nederlandse bedrijven en bedrijven binnen de
EU. Er is sprake van een verschuiving van LNG-stromen door aanpassingen (uitruil binnen)
de contractenportfolio’s van deze bedrijven. Zie ook het antwoord op vraag 4.

Wat betreft de vraag naar de identiteit van de relevante bedrijven geldt dat dit bedrijfsvertrouwelijke
informatie is waarover ik geen uitspraken kan doen.

Vraag 8

Waarom is alleen informeel een beroep gedaan op de capaciteitshouders? Deelt u de
mening dat er meer druk op deze capaciteitshouders moet worden gezet om deze activiteiten
te staken?

Antwoord 8

De capaciteitshouders handelen binnen hetgeen is toegestaan, er is immers geen verbod
op de import van gas, inclusief LNG, uit de Russische Federatie. Bovendien geldt dat
de capaciteitshouders, voor zover zij gebonden zijn aan contracten met partijen uit
de Russische Federatie, als gevolg daarvan afname- en/of betalingsverplichtingen hebben
die zij moeten nakomen. Het gecontracteerde gas uit de Russische Federatie moet immers
worden betaald, ook als het niet wordt afgenomen. Indien zij het LNG niet zouden afnemen
komt daar bij dat zij additioneel elders gas moeten inkopen om hun leveringsverplichtingen
na te komen. Ook dit heeft financiële gevolgen. Voor een beroep op de capaciteitshouders
bestaat dus niet alleen geen juridische grond, een dergelijk beroep is voor de capaciteitshouders
ook niet uitvoerbaar.

We zullen in Europees verband langs een duidelijk gezamenlijk afbouwpad de import
van RF gas en LNG moeten afbouwen. De Europese Commissie is hier aan zet om duidelijkheid
te verschaffen zodat we de juiste effectieve maatregelen EU breed kunnen toepassen.
Deze boodschap zal ik op de formele Energieraad op 15 oktober onderstrepen.

Vraag 9 en 10

Verwacht u dat ook de directe import van LNG uit Rusland naar de EU in het volgende
sanctiepakket geraakt wordt? Gaat u zich hiervoor inspannen?

Wat zijn de verdere mogelijkheden om nog strengere sancties uit te vaardigen rondom
de import van Russische fossiele brandstoffen? Bent u bereid zich hier in Europees
verband voor in te zetten?

Antwoord 9 en 10

Nederland heeft zich de afgelopen jaren hard ingezet voor de afbouw van Russisch gas,
inclusief LNG, en heeft alle maatregelen voor de beperking van Russisch gas die zij
kon nemen reeds genomen. Om nu verder te komen is het noodzakelijk dat de Europese
Commissie komt met de eerder aangekondigde REPowerEU-routekaart voor afbouw in de
komende jaren en duidelijkheid geeft over de aanvullende maatregelen die lidstaten
kunnen nemen om Russisch gas te weren. Deze EU-brede duidelijkheid is nodig om de
afbouw effectief te laten zijn en om te voorkomen dat er maatregelen worden getroffen
die onaanvaardbare gevolgen hebben voor de EU gasleveringszekerheid. De routekaart
zal bepalend zijn voor welke maatregelen exact genomen kunnen worden en op welk moment,
bijvoorbeeld gelet op de resterende afhankelijkheid van sommige lidstaten van Russisch
gas en het moment waarop alternatieve volumes beschikbaar komen op de wereldmarkt.
Ik kan nu dus nog geen uitspraken doen over een importverbod en het moment waarop
dat mogelijk zou zijn. Hierbij speelt ten slotte ook mee dat voor sanctiemaatregelen
alle EU-lidstaten daarmee moeten instemmen. In het huidige Europese krachtenveld zal
moeten worden bezien of voor concrete sanctievoorstellen voldoende draagvlak bestaat.
Het kabinet zal zich hiervoor blijven inzetten.

Vraag 11

Kunt u de vragen beantwoorden voordat het commissiedebat over de Energieraad (nu ingepland
op 3 oktober) plaatsvindt?

Antwoord 11

Ja.