Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Flach over het bericht ‘Astronomische rentes, nul toezicht: kasvoorschotten nekken kleine ondernemers’

Antwoord van Minister Beljaarts (Economische Zaken) (ontvangen 23 september 2024).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Astronomische rentes, nul toezicht: pinvoorschotten
nekken kleine ondernemers»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de ontwikkeling dat steeds meer ondernemers gebruik maken van
pinvoorschotten met regelmatig financiële problemen voor ondernemers tot gevolg?

Antwoord 2

Voor ondernemers kan een kasvoorschot een oplossing zijn voor zijn of haar financieringsvraagstuk.
Tegelijkertijd brengt een kasvoorschot doorgaans hogere kosten met zich mee, waardoor
extra voorzichtigheid geboden is bij het afsluiten van een dergelijke overeenkomst.
Ik kan mij voorstellen dat ondernemers aangetrokken worden door de eenvoud en snelheid
van kasvoorschotten, en dat het lastig is vooraf in te schatten wat de overeenkomst
over een langere periode betekent.

Toch wil ik benadrukken dat kasvoorschotten op zichzelf niet problematisch zijn. Juist
door die eenvoud en snelheid kunnen de voorschotten een uitkomst bieden bij een tijdelijke
liquiditeitsbehoefte. Ondernemers hebben ook behoefte aan deze manier van financiering,
blijkt uit een onderzoek dat de Minister van Financiën heeft laten uitvoeren.2 Daarnaast heeft de ondernemer ook zelf een verantwoordelijkheid in het vinden van
de juiste financieringsoptie, mocht een kasvoorschot te duur zijn.

Op korte termijn kunnen Flexibel Krediet van Qredits of factoring een goed alternatief
zijn. Bovendien is er de Gedragscode Kort Klein Zakelijk financieren, die vereist
dat financiers passend en verantwoord financieren. Zo krijgen ondernemers dus beter
zich op financiers die betrouwbaar zijn.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de situatie dat er kredieten worden aangeboden tegen een effectieve
jaarrente van meer dan 30%, 40% of 50%? In hoeverre vindt u dit wenselijk op de Nederlandse
kredietmarkt?

Antwoord 3

Ik vind dit hoge effectieve jaarrentes. Tegelijkertijd is niet eenvoudig te zeggen
of en wanneer een effectieve rente té hoog is. Een ondernemer zal de inschatting moeten
maken of de kosten van een lening opwegen tegen de baten die hij of zij verwacht daarmee
te ontvangen. In sommige gevallen is urgentie geboden en wil een ondernemer snel geld
lenen. Bijvoorbeeld indien een ondernemer eenmalig voorraden moet voorschieten, omdat
in de maanden daarop een grote omzet wordt verwacht en met de investering winst gemaakt
kan worden. Dit soort leningen zullen vanwege de korte looptijd relatief duur zijn.
Een financier verdisconteert daarnaast het risico op wanbetaling in de kosten. Het
is aan de ondernemer om op basis van het voorstel en zijn financieringsvraag een beslissing
te nemen. Het is van belang dat de ondernemer daarvoor tijdig op zoek gaat naar financiering
en eventueel een adviseur in de arm neemt voor een goed advies over financieringsoplossingen.
Transparantie over de kredietvoorwaarden bij de start en gedurende het aanvraagproces,
waaronder ook de kosten, vind ik namelijk zeer belangrijk.

Vraag 4

Welke lessen trekt u uit de situatie in Amerika voor de Nederlandse markt, aangezien
deze flitskredieten daar inmiddels controversieel zijn?

Antwoord 4

De casus in de Verenigde Staten naar aanleiding waarvan rechtszaken worden opgezet
zijn zeer ernstig van aard. Daar wordt gesproken van rentes tot aan 800% en zeer agressieve
marketing- en incassopraktijken. Ik heb geen signalen dat deze extreme situaties zich
ook hier voordoen. De Minister van Financiën schreef in eerdergenoemde Kamerbrieven
dat in Nederland wel sprake is van relatief hoge rentes en de voorwaarden onderling
moeilijk vergelijkbaar zijn. Dit bleek ook uit de verkenning die de AFM heeft gedaan
naar non-bancaire mkb-financiering.3 Stichting MKB Financiering heeft op verzoek van het Ministerie van Financiën naar
aanleiding van dit onderzoek een Gedragscode Kort Zakelijk Krediet ontwikkeld, specifiek
voor deze markt en in mei jl. zijn de eerste partijen toegetreden. Het doel is dat
meer financiers zich zullen aansluiten.

Stichting MKB Financiering beheert de gedragscode en controleert financiers vóór toelating
tot de gedragscode en ook periodiek. Aangesloten financiers zijn onder de gedragscode
verplicht om een uniform kredietoverzicht te verstrekken aan de ondernemer, om zo
inzicht te geven in de kosten van het krediet. Ook dienen financiers kredieten te
registreren bij Stichting BKR en het register van BKR te raadplegen voorafgaand aan
verstrekking van het krediet, waarmee overkreditering kan worden voorkomen. Deze Gedragscode
zal over twee jaar worden geëvalueerd.4

Vraag 5

Deelt u de mening dat kredietverstrekkers, op basis van hun wettelijke zorgplicht,
de verantwoordelijkheid hebben hun klant te informeren wanneer, onder welke voorwaarden
en met welke bijbehorende effectieve rente zij een zakelijk krediet aangaan? Bent
u bereid deze verantwoordelijkheid nadrukkelijk onder de aandacht te brengen bij de
desbetreffende branche?

Antwoord 5

Transparantie over de kredietvoorwaarden bij de start en gedurende het aanvraagproces,
waaronder ook de kosten, vind ik zeer belangrijk. Daarom steun ik de Stichting MKB
Financiering met subsidie sinds 1 juli 2018. Zij heeft een Gedragscode ontwikkeld
waar aangesloten non-bancaire financiers aan moeten voldoen. Na een audit kunnen zij
in aanmerking komen voor het Keurmerk Erkend MKB Financier. Er zijn 17 financiers
aangesloten bij Stichting MKB Financiering. Hiermee stimuleer ik verdere professionalisering
en zelfregulering van deze non-bancaire sector. Met de komst van de Gedragscode Kort
Zakelijk Krediet, specifiek voor deze markt van online kortlopende kredieten, verwacht
ik dat meer kortzakelijke kredietverstrekkers zoals kasvoorschotaanbieders zich hierbij
aansluiten. Het is ook in het belang van deze kortzakelijke kredietaanbieders om te
laten zien dat zij transparant willen zijn over hun kosten en oog hebben voor passende
financiering. Ik doe samen met de Minister van Financiën hierbij een oproep aan de
aanbieders op de markt van kortlopende kredieten om zich aan te sluiten bij de Gedragscode
Kort Zakelijk Krediet. Ook ga ik samen met de Minister van Financiën in gesprek met
de in het nieuwsbericht genoemde aanbieders om hen daartoe op te roepen.

Vraag 6

Klopt het dat bij deze vorm van kredietverstrekking geen sprake is van onafhankelijk
toezicht door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of De Nederlandsche Bank (DNB)?
Zo ja, bent u bereid ervoor te zorgen dat er toezicht komt op de zakelijke kredietverstrekking?

Antwoord 6

Het klopt inderdaad dat specifieke regels en financieel toezicht op deze zakelijke
financieringsmarkt ontbreekt. Dit is Europees zo gegroeid. Het lijkt, zoals eerder
per brief op 30 juni 2021 met uw Kamer gedeeld is, niet mogelijk om bedrijven die
uit andere lidstaten krediet verstrekken aan Nederlandse ondernemingen te binden aan
nationale regels en toezicht indien wetgeving geïntroduceerd wordt. Ook kunnen Nederlandse
partijen n.a.v. wetgeving zich verplaatsen naar het buitenland.5

Zoals genoemd in het antwoord bij vraag 4 zal Stichting MKB Financiering over twee
jaar de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet evalueren. Ik ga bij de Stichting erop aandringen
dat buitenlandse partijen die in Nederland deze producten aanbieden zich ook bij de
gedragscode aansluiten.

Vraag 7

Welke rol vervult de gedragscode mkb-financiers hierin, en (hoe) zou de toepassing
van deze code nog kunnen worden uitgebreid om dergelijke onwenselijke praktijken te
voorkomen?

Antwoord 7

De Gedragscode Erkend MKB Financier, waarbij alle financiers kunnen aansluiten, wordt
komend jaar geëvalueerd. Daarnaast is er de Gedragscode Kort Zakelijk krediet, specifiek
voor de markt van leningen van maximaal 100.000 euro en een looptijd van maximaal
1 jaar. De focus van de gedragscode ligt op verantwoorde kredietverstrekking en transparantie.
De financiers die onder het keurmerk vallen, hebben zich, net als onder het algemene
keurmerk Erkend MKB Financier, aangesloten bij het Kifid, het klachteninstituut voor
financiële dienstverlening. Ondernemers die een krediet bij deze partijen hebben gesloten
kunnen als gevolg daarvan met eventuele klachten naar het Kifid. De erkende financiers
zijn ook verplicht om op grond van de gedragscodes na te gaan of de ondernemer voldoende
afloscapaciteit heeft alvorens tot kredietverstrekking over te gaan. Gevallen zoals
die in het artikel, waarbij ondernemers in zwaar weer nog verder in financiële problemen
komen, moeten daarmee worden voorkomen.

Vraag 8

Welke mogelijkheden ziet u om deze lucratieve vorm van kredietverstrekking aan banden
te leggen? Wilt u in uw antwoord op deze vraag ook reflecteren op de mogelijkheid
van een verbod op pinvoorschotten en het vastleggen van een maximale rente voor zakelijke
kredietverlening?

Antwoord 8

Zoals onder antwoord 6 uiteengezet, zie ik geen eenvoudige mogelijkheid om deze vorm
van kredietverstrekking te reguleren. Daaronder valt ook het invoeren van een maximale
rente. Over het invoeren een maximale rente heeft de Minister van Financiën in zijn
brief van 30 juni 2021 uitleg gegeven.6 Een totaalverbod op pinvoorschotten schiet zijn doel voorbij. Omdat hier duidelijk
sprake is van een behoefte bij ondernemers voor dit type financiering, lijkt het niet
verstandig om deze weg af te sluiten.

Ik zie liever dat financiers zich aansluiten bij de Gedragscode Kort Zakelijk Krediet
van Stichting MKB Financiering. Dit reguleert de financieringsmarkt en daarmee kunnen
misstanden worden voorkomen. Zoals eerder genoemd roep ik samen met de Minister van
Financiën partijen op om zich bij de Gedragscode aan te sluiten en zal ik daartoe
ook, samen met de Minister van Financiën, in gesprek gaan met deze partijen.

Vraag 9

Kunt u aangeven wat de laatste stand van zaken is ten aanzien van het verbeteren van
de financiering voor mkb-ondernemers en het opstarten van de mkb-financieringshub,
aangezien velen van hen er tegenaan lopen dat zij geen klein zakelijk krediet kunnen
afsluiten bij hun bank?

Antwoord 9

Op 20 juni heeft uw Kamer het eindrapport van het Interdepartementale Beleidsonderzoek
(IBO) Bedrijfsfinanciering «Kies voor baten» ontvangen. Dit najaar ontvangt u een
inhoudelijke kabinetsreactie, tezamen met een kabinetsreactie op het dan gepubliceerde
rapport van de gezant mkb-financiering. Op basis van deze twee rapporten zal ik uitgebreid
stil staan bij de mogelijke oplossingen voor de geïdentificeerde knelpunten in het
mkb-financieringslandschap.

Eén van de huidige oplossingsrichtingen is de oprichting van een financieringshub
die hét centrale punt voor de zoektocht naar financiering zal worden. Hier worden
ondernemers goed geïnformeerd over geschikte financieringsopties, waaronder de voor-
en nadelen van kortlopende kredieten. Met draagvlak van de betrokken stakeholders
gaat KvK in opdracht van EZ een financieringshub onder de naam «de FinancieringsGids»
realiseren en beheren. Ik streef er naar om de eerste fase van de FinancieringsGids
operationeel te hebben eind 2024, conform de motie van Van Dijk.7 In de doorontwikkeling en beheer van de FinancieringsGids is er voor de stakeholders
een cruciale rol voorzien. Ik informeer uw Kamer over de verdere invulling van de
opdracht en governance na het zomerreces.

Vraag 10

Bent u bereid hierover (opnieuw) in gesprek te treden met de Nederlandse banken en
kredietverleners?

Antwoord 10

Zoals hierboven genoemd ga ik samen met de Minister van Financiën in gesprek met de
in het artikel genoemde kasvoorschotaanbieders.