Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Tielen en Kamminga over de berichtgeving omtrent mpox-vaccins, o.a. op NU.nl ‘Geen Nederlandse mpox-vaccins naar Afrika vanwege ‘nationale paraatheid’’

Antwoord van Minister Agema (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de Minister
van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp (ontvangen 10 september 2024).

Vraag 1

Kunt u bevestigen dat de Nederlandse voorraad van mpox-vaccins ongeveer 100.000 is,
zoals benoemd in het bericht van NU.nl «Geen Nederlandse mpox-vaccins naar Afrika
vanwege «nationale paraatheid»» en in uw brief van 29 augustus?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een overzicht geven van de landen en organisaties die mpox-vaccins doneren,
hoeveel mpox-vaccins worden gedoneerd en aan welke landen?

Antwoord 2

In onderstaande tabel vindt u een overzicht van de meest recente tussenstand (d.d.
5 september 2024) van vaccindonaties. De grootste donateur is Japan met 3,5 miljoen
vaccins, die aan de Democratische Republiek Congo (DRC) worden geleverd en die bedoeld
zijn voor de vaccinatie van kinderen. Daarnaast zijn er ca. 670.500 vaccins toegezegd
die alleen ingezet kunnen worden voor volwassenen. Het merendeel van vaccins die door
de EU gedoneerd worden, worden via DG HERA (Europese Commissie) overgedragen aan het
Afrikaanse Centre for Disease Control (ACDC) dat in samenspraak met de getroffen landen
de vaccins zal verdelen volgens noodzaak en urgentie. Een aantal andere landen doneert
via de Vaccine Alliance (GAVI) die tijdens de pandemie ook Covid-19 vaccins heeft
verdeeld. De Verenigde Staten doneren rechtstreeks aan Afrikaanse landen via organisaties
als USAID.

Landen/

Organisaties

(tussenstand 04/09)

Type vaccin1

Aantal uit

bestaande

voorraad

Aantal uit

nieuwe aankoop

Ontvanger

«Team Europe»

 
 
 
 

Europese Commissie

Imvanex2

 

3 215.420

Africa CDC

Frankrijk

Imvanex

 

100.000

Africa CDC

Duitsland

Imvanex

100.000

 

GAVI

Spanje

Imvanex

100.000

 

Africa CDC

Portugal

Imvanex

P.M.

 
 

Kroatië

Imvanex

P.M.

 
 

Oostenrijk

Imvanex

P.M.

 
 

België

Imvanex

P.M.

 
 

Luxemburg

Imvanex

 

P.M.

 

Malta

Imvanex

 

P.M.

 

Polen

Imvanex

 

P.M.

 

Subtotaal EU

 

566.500

 

 
 
 
 
 

Internationaal

 
 
 
 

Japan

LC164

3.500.000

 

DRC

Verenigde Staten

Jynneos

60.000

 

DRC / Nigeria

Bedrijven

 
 
 
 

Fabrikant

ACAM20005

50.000

 
 

X Noot

1

Het gaat hier om het aantal vaccins conform de markttoelating van de fabrikant. Het
Imvanex vaccin kan intramusculair ingezet worden, waarbij twee «flesjes» vaccin vereist
zijn voor volledige vaccinatie. Het vaccin zou ook intradermaal ingezet kunnen worden
waarbij er met 1 flesje vaccin 5 injecties kunnen worden gezet. Met 2 flesjes vaccins
kunnen zo 5 personen volledig worden gevaccineerd.

X Noot

2

Derde generatie pokkenvaccin, geschikt voor vaccinatie tegen het pokkenvirus en mpox.

X Noot

3

Waarvan 40.000 gedoneerd door de fabrikant.

X Noot

4

LC16 is een vaccin bedoeld voor vaccinatie van kinderen.

X Noot

5

Tweede generatie pokkenvaccin.

Vraag 3

Hoeveel vaccins zouden er minimaal in Nederland op voorraad moeten zijn, in het geval
dat het mpox-virus iemand in Nederland blijkt te hebben besmet? Met welk tempo zouden
deze vaccins moeten en kunnen worden ingezet? Is het mogelijk om de voorraden aan
te vullen tijdens zo’n vaccinatiecampagne? Zo ja, in welk tempo kunnen de voorraden
worden aangevuld door inkoop?

Antwoord 3

Zoals ik in mijn brief van 29 augustus jl. heb aangegeven, beschikt ons land over
99.700 zogenaamde derde generatie vaccins tegen het pokkenvirus en mpox virus. Deze
voorraad is in 2019 door mijn ambtsvoorganger op advies van het RIVM aangekocht om
snel ringvaccinaties te kunnen uitvoeren en/of zorgpersoneel te kunnen vaccineren
bij een mogelijke (moedwillige) uitbraak van het pokkenvirus en voor uitbraken van
het mpox virus in ons land.

De bestaande voorraad van 99.700 vaccins wordt beschouwd als een veilige voorraad
voor onze nationale paraatheid.

Bestrijding van mpox bestaat in Nederland primair uit bewustwording en adviezen over
preventief gedrag, herkenning van klachten, diagnose, bron- en contactonderzoek, isolatie
en contactbeperkende maatregelen en gerichte vaccinatie. Als er in Nederland iemand
besmet is met het mpoxvirus krijgen contacten van deze persoon een vaccinatie aangeboden
door de GGD als er (hoog/matig) risico was op besmetting. Het aantal contacten dat
per patiënt in aanmerking komt voor deze zogenaamde postexpositieprofylaxe (PEP) is
beperkt tot enkele personen. Indien er een risicogroep is te omschrijven kan pre-expositie
vaccinatie worden overwogen. In 2022 is de mpox-uitbraak teruggedrongen met deze standaard
bestrijdingsmaatregelen en inzet van vaccin in de vorm van PEP ringvaccinatie. Preventieve
vaccinatie was aanvullend hierop en is ingezet om transmissie verder te beperken en
heropvlamming van circulatie in de risisogroep na herintroductie uit het buitenland
te voorkomen. In de periode 2022/2023 werden voor deze vaccinatiecampagne ongeveer
40.000 vaccins gebruikt.

Na de uitbraak van mpox in de zomer/ het najaar van 2022 komt mpox nog sporadisch
voor in Nederland, omdat een groot deel van de risicogroep immuniteit heeft door een
doorgemaakte infectie of vaccinatie. Er worden op dit moment slechts enkele tientallen
vaccinaties per maand gebruikt als PEP voor contacten.

Op dit moment worden door het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb, onderdeel van
het RIVM) scenario’s ontwikkeld aan de hand van informatie over mogelijke transmissiepatronen
en andere risicogroepen / seksuele netwerken dan die van de uitbraak in 2022 om een
inschatting te maken van het aantal benodigde vaccins bij een grootschalige uitbraak
in betreffende risicogroep. De verwachting is dat dit aantal vergelijkbaar of lager
zal zijn, gezien de eerder genoemde immuniteit in een belangrijke risicogroep in Nederland.

De huidige uitbraak in Afrika vindt plaats in een setting met zwakkere publieke en
curatieve gezondheidszorg, waar getroffenen beperkt toegang hebben tot zorg en preventie.
Tevens vindt transmissie plaats in diverse groepen, waarbij crowding en beperkte mogelijkheden
tot hygiëne een rol spelen, bijvoorbeeld bij verspreiding binnen huishoudens en naar
kinderen. De eerder genoemde basale bestrijdingsmatregelen zijn in een dergelijke
setting hierdoor minder effectief, waardoor vaccinatie een prominentere rol heeft
in de bestrijding. Deze situatie is heel anders dan in Nederland waar het publieke
gezondheidszorgsysteem reeds voorbereid is op en ervaring heeft met de bestrijding
van een uitbraak van mpox.

Het tempo van aanvullen van vaccinvoorraden is sterk afhankelijk van de beschikbare
voorraad bij de fabrikant. Momenteel is het vaccin uitverkocht. Indien er voorraad
beschikbaar is, zal het aanvullen van de voorraad doorgaans binnen enkele maanden
kunnen. Indien er geen voorraad beschikbaar is, is het tempo afhankelijk van de productieplanning
van de fabrikant. Op dit moment geldt nog een Europees contract met de fabrikant,
waardoor levering van de aanvulling die bedoeld is om vaccins waarvan de houdbaarheid
in september 2025 verloopt in het eerste kwartaal van 2025 gegarandeerd is. Zodra
de leverdatum bij mij bekend is, kan ik een beslissing nemen of ik vaccins zal doneren.

Vraag 4

Hoe groot is de doelgroep die voor vaccinatie in aanmerking zou moeten kunnen komen,
indien besmetting met mpox in Nederland een feit is? Over welke doelgroep(en) gaat
het dan?

Antwoord 4

Dat is nu nog niet te zeggen. We zien in Afrika dat het virus onder andere groepen
voorkomt dan de groep die in de uitbraak van 2022 in Nederland een risicogroep bleek.
Zoals ik in mijn antwoord op vraag 3 heb genoemd, worden op dit moment door CIb scenario’s
ontwikkeld aan de hand van informatie over mogelijke transmissiepatronen en andere
risicogroepen / seksuele netwerken dan die van de uitbraak in 2022.

Vraag 5

Hoeveel vaccins en in welk tempo zijn deze ingezet bij de vorige uitbraak van mpox
in Nederland in 2022? In welk tempo zijn de voorraden tijdens de vaccinatiecampagne
aangevuld?

Antwoord 5

In 2022 zijn er ongeveer 40.000 doses uitgereden. De aanvulling van de voorraad heeft
in het tweede kwartaal van 2023 plaatsgevonden en duurde ongeveer 4 maanden.

Vraag 6

Hoeveel ziektelast is in Nederland met deze vaccinatiecampagne voorkomen?

Antwoord 6

De voorkomen ziektelast van mpox door vaccinatie in 2022/23 in Nederland is niet precies
aan te geven. De ziektelast op landelijke schaal (uitgedrukt in voor invaliditeit
of sterfte gecorrigeerde levensjaren) is waarschijnlijk beperkt, omdat de uitbraak
van beperkte omvang was en het risico op overlijden of ziekenhuisopname zeer klein
bleek. Achteraf gezien was de uitbraak in 2022 al op zijn retour bij aanvang van de
vaccinatiecampagne, mede dankzij standaard bestrijdingsmaatregelen zoals boven beschreven.
Hoeveel introducties en uitbraken zijn voorkomen door pre-expositievaccinatie is niet
te bepalen.

Vraag 7

Klopt het dat de vaccins met vervaldatum sep-2025 worden vervangen door nieuwe inkoop?
Op welke termijn worden deze voorraden vervangen en is het mogelijk het tempo van
vervanging te versnellen? Bent u bereid de voorraden versneld te vervangen, zodat
vaccins beschikbaar kunnen komen voor Afrika?

Antwoord 7

De vervanging van de vaccins met vervaldatum september 2025 is momenteel in werking
gezet. Vanwege toegenomen behoefte aan het vaccin, zijn bestaande voorraden bij de
fabrikant uitverkocht, waardoor deze nieuwe productie moet opstarten. Omdat de productie
van vaccins op bestelling gaat en er een minimaal productievolume nodig is, zal de
bestelling vanuit Nederland voor het Imvanex vaccin meelopen met bestellingen vanuit
andere EU-landen onder het gezamenlijke EU-inkoopcontract. Volgens dit contract dient
de fabrikant uiterlijk aan het einde van het eerste kwartaal van 2025 te leveren.
Het is echter mogelijk dat de productie sneller opgestart kan worden, waardoor de
nieuwe vaccins eerder beschikbaar zijn. De fabrikant loopt hier echter niet op vooruit.
Ik ben afhankelijk van de levertijd van de fabrikant. Hierdoor is een leverdatum nu
nog onbekend.

Vraag 8

Deelt u de mening dat het voorkomen van ziektelast door vaccinaties zowel in Nederland
als bij de bron van mpox in Afrika van belang is? Zo ja, op welke wijze bent u van
plan om deze aanpak bij de bron mogelijk te maken? Zo nee, wat is volgens u de beste
manier om te voorkomen dat mensen in Nederland besmet raken met mpox?

Antwoord 8

Het is goed om te constateren dat voor fase 1 van de vaccinatiecampagne van de WHO,
waarvoor 4 miljoen vaccins benodigd zijn, en waarvoor een half jaar nodig is, al voldoende
vaccins uit bestaande voorraden beschikbaar wordt gesteld door onder andere Duitsland,
Spanje, de VS, Japan en een fabrikant.

Ik ben niet tegen donatie. Ik wil voorzichtig zijn, we hebben op dit moment geen reserve
boven de aanbevolen 100.000 vaccins. Ik onderschrijf het belang van vaccins tegen
mpox voor Afrika en het belang van vaccins voor Nederland. Zoals ik ook in mijn brief
van 16 augustus jl.2 heb aangegeven, kan donatie van vaccins helpen de overdracht van het virus in de
ontvangende landen te voorkomen, wat de kans op verdere verspreiding van de ziekte
daar en ook op internationale uitbraken vermindert. Voor een effectieve vaccinatiecampagne
zijn niet alleen vaccins nodig, maar ook testen, naalden, effectieve distributie,
registratie, communicatie en getraind medisch personeel. Om dit mogelijk te maken
draagt Nederland EUR 3 miljoen bij aan het responsplan van de Wereldgezondheidsorganisatie
voor effectieve vaccinatiecampagnes, transport van vaccins, testcapaciteit en het
opleiden van medisch personeel.

Vraag 9

Bent u bereid om mpox-vaccins naar de bron van de mpox-besmettingen te sturen in Afrika,
om bij te dragen aan de aanpak van dit virus? Zo ja, hoeveel bent u bereid er te sturen
en op welke berekeningen is dat gebaseerd? Zo nee, waarom niet en op welke berekeningen
is dat gebaseerd?

Antwoord 9

Zoals ik eerder heb aangegeven, heb ik besloten nu geen mpox-vaccins doneren omdat
de 100.000 vaccins die ik heb onze veiligheidsvoorraad zijn en levering van nieuwe
vaccins pas in 2025 plaats zal vinden.