Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kostic´ over dat het advies met betrekking tot PFAS in zeeschuim is aangescherpt, maar strandgangers van niks weten

Antwoord van Minister Madlener (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Infrastructuur en Waterstaat (ontvangen 28 augustus 2024)

Vraag 1

Kent u het bericht «Advies aangescherpt: speel niet in zeeschuim, maar strandganger
weet van niets»1 en het radiofragment «Laat kinderen niet in zeeschuim spelen»2?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat tot en met juni het advies was om jezelf af te spoelen na een dagje
strand en ervoor te zorgen dat kinderen en huisdieren zo min mogelijk zeeschuim inslikken
en dat dit in juli is aangepast naar het advies om kinderen en huisdieren helemaal
niet in zeeschuim te laten spelen? Zo nee, hoe zit dit dan?

Antwoord 2

Dit was inderdaad het advies in juni. In juli is dit advies uitgebreid met extra teksten
en een infographic om ervoor te zorgen dat het advies voor iedereen helder is.

Vraag 3

Was het advies tot en met juni ook om kinderen en huisdieren helemaal niet in zeeschuim
te laten spelen? Zo nee, waarom is er volgens u dan geen sprake van een aanscherping
van beleid of een nieuw advies? Zo ja, deelt u de mening dat dit dan niet helder is
gecommuniceerd?

Antwoord 3

Het is geen aanscherping van het beleid. Het advies was al om kinderen en honden zo
min mogelijk zeeschuim te laten inslikken. De betrokken provincies ontvingen signalen
dat het niet duidelijk was hoe het advies geïnterpreteerd moest worden. De deelnemende
partijen van het Landelijk Zwemwater Overleg (Rijk, kustprovincies, gemeenten, GGD
en het RIVM) hebben daarom het bestaande advies uitgebreid met enkele verduidelijkende
zinnen.

Vraag 4

Wat is uw reactie op de stelling van milieuchemicus Chiel Jonker dat het advies om
kinderen en huisdieren niet in zeeschuim te laten spelen wordt weggemoffeld, aangezien
het enkel is geplaatst op zwemwater.nl waar nauwelijks mensen op kijken?3

Antwoord 4

Deze stelling wordt niet gedeeld. De website www.zwemwater.nl en de zwemwater-app zijn juist bedoeld om helder en transparant de bezoekers van
officiële zwemwaterlocaties te informeren over alles omtrent zwemwater in Nederland.
De website en bijhorende app worden goed gebruikt. De verduidelijking van de teksten
was expliciet bedoeld om ervoor te zorgen dat het advies voor iedereen helder is om
daarmee zoveel mogelijk mensen te bereiken. Dit is altijd het uitgangspunt geweest.

Vraag 5

Bent u het ermee eens dat het advies enkel plaatsen op zwemwater.nl, waar enkele duizenden
mensen op kijken terwijl er per jaar vele miljoenen mensen naar het strand gaan, onvoldoende
is om strandgangers te bereiken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Nee. Uit de bezoekersaantallen blijkt dat de website zwemwater.nl circa een half miljoen
individuele bezoekers per jaar heeft.

Naast de informatie op zwemwater.nl van meer duiding te voorzien, is de bijhorende
infographic in meerdere talen vertaald. De persberichten zijn door de betrokken partijen
breed gedeeld. Zo zijn ook de gemeentes, strandbeheerders, reddingsbrigades en diverse
koepels van recreatieondernemingen en watersportverenigingen geïnformeerd met het
verzoek deze informatie verder te verspreiden.

Tenslotte is er op de Landelijke Zwemwater Dag dit jaar uitgebreid stil gestaan bij
de problematiek rond zeeschuim, onder meer door het voeren van discussies met de zwemwatersector
en belanghebbenden over de communicatieboodschap en nut en noodzaak van het plaatsen
van borden.

Vraag 6

Welk nut heeft het volgens u om een advies uit te brengen, als de doelgroep van dit
advies vervolgens niet wordt bereikt?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 6. Aanvullend hierop kan aangegeven worden dat bij de officiële
zwemwaterlocaties algemene informatie over de zwemplek gegeven wordt via de blauwe
informatieborden. Op het bord staat een plattegrond waarop de zwemzone is aangegeven
en een overzicht van de aanwezige voorzieningen en verboden die gelden. Op blauwe
zwemwaterborden is rechtsonder de kwaliteitsklasse (3, 2, 1 of 0 sterren of onbekend)
aangegeven. Als de actuele waterkwaliteit onvoldoende is dan wordt kan ook een negatief
zwemadvies of zwemverbod toegevoegd worden.

Daarnaast worden algemene adviezen en informatie ook weergegeven op de zwemwaterwebsite
en de zwemwater-app. Bij extreem gevaarlijke situaties kan de beheerder ook extra
fysieke borden plaatsen op de zwemwaterlocatie. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn
als er een aanzienlijke kans is op een mui stroom.

Vraag 7

Bent u het ermee eens dat – ondanks dat er geen acuut gevaar is bij de inname van
PFAS via zeeschuim – het voorkomen van inname van PFAS via zeeschuim een relatief
makkelijke manier is om cumulatie van PFAS in mens en dier tegen te gaan? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 7

Ja, dat wordt gedeeld. Daarom is hier ook aandacht voor op zwemwater.nl en de zwemwater-app
en zijn zo breed mogelijk persberichten verspreid die deze boodschap uitdragen.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat mensen zo laagdrempelig mogelijk kennis moeten kunnen nemen
van het advies rondom PFAS in zeeschuim? Zo nee, waarom niet? Zo ja, met welke aanvullende
acties gaat u dat precies mogelijk maken, aangezien een publicatie op de website aantoonbaar
weinig mensen bereikt?

Antwoord 8

Ja. Zwemwater.nl is bewust gebouwd om mensen laagdrempelig te infomeren over zwemmen
in oppervlaktewater en de risico’s die daarbij komen kijken. De bezoekersaantallen
laten zien dat de website en de app goed bezocht worden.

Vraag 9

Waarom bent u niet bereid om het advies (in meerdere talen) op de borden bij de strandopgangen
te plaatsen, zodat strandgangers veel makkelijker kennis kunnen nemen van het advies?

Antwoord 9

De officiële informatieborden zijn bedoeld om bezoekers te informeren over de veiligheid
op het strand en in de zee. Zo worden de borden gebruikt om bezoekers te waarschuwen
voor bijvoorbeeld gevaarlijke stromingen die een acuut risico vormen. Het geven van extra informatie waar geen acuutrisico geldt, gebeurt niet via de borden. Het advies voor het vermijden van zeeschuim
valt in deze categorie. Daarom is in het landelijk zwemwateroverleg besloten om actuele
informatie hierover via de website en de app te delen.

Vraag 10

Wat is volgens u het verschil tussen zwemplassen waar te veel PFAS in zit – waar wel
borden met een waarschuwing voor PFAS wordt geplaatst – en PFAS in zeeschuim op het
strand?

Antwoord 10

Het RIVM heeft op 15 april jl. een advies uitgebracht over de impact van PFAS in zwemwater.
In de zwemplassen waar teveel PFAS zit zal de situatie, zonder maatregelen, continu
en voor een lange tijd nog zo blijven. Op basis van de norm die het RIVM heeft gesteld
wordt er daarom – waar nodig – een negatief zwemadvies of zwemverbod afgegeven. Bij
die zwemplassen wordt een waarschuwingsbord geplaatst.

De aanwezigheid van zeeschuim is onder andere afhankelijk van het jaargetijde, temperatuur
en de windkracht. Tijdens het zwemseizoen (1 mei – 1 oktober) is er, op de eerste
weken van mei na, meestal geen zeeschuim aanwezig op de stranden.

Een belangrijk verschil is dat het goed mogelijk is om in het water zwemmen of te
spelen zonder het zeeschuim in te slikken. Het is een stuk minder aannemelijk om te
zwemmen in het water zonder water binnen te krijgen. Voor de zwemplassen met te hoge
PFAS-waarden geldt dus een groter blootstellingsrisico in vergelijking tot zeeschuim
op het strand, omdat je meer water inneemt dan zeeschuim.

Vraag 11

Wilt u het plaatsen van het advies op de borden bij de strandopgangen nog eens heroverwegen?

Zo nee, waarom niet en welke andere maatregelen gaat u dan nemen zodat strandgangers
makkelijk kennis kunnen nemen van het advies rondom PFAS in zeeschuim?

Antwoord 11

Daar is op dit moment geen aanleiding voor. Zie ook het antwoord op vraag 10.

Vraag 12

Welke concrete aanvullende maatregelen gaat u de komende tijd treffen om de hoeveelheid
PFAS in de leefomgeving te verminderen, en wanneer kunnen we die maatregelen precies
verwachten?

Antwoord 12

Het Rijk zet zich met het PFAS-beleid in op het zoveel mogelijk voorkomen en beheersen
van de risico’s voor mens en milieu. Zo wordt sinds 2020 gewerkt aan het Europees
PFAS-restrictievoorstel om het gebruik van PFAS aan de banden te leggen. Vooruitlopend
op het Europees verbod wordt in het PFAS-actieprogramma samen met de sectoren gekeken
naar alternatieve producten. Ook worden de emissies naar water, lucht en bodem zo
veel als mogelijk beperkt door het aanscherpen van de vergunningen.

Daarnaast is bekend dat PFAS diffuus verspreid aanwezig is in onze leefomgeving. Het
Ministerie van IenW heeft daarom samen met de ministeries van VWS en LVVN het RIVM
opdracht gegeven voor een meerjarig onderzoeksprogramma. Dit programma heeft primair
het doel om de blootstelling aan PFAS van de mensen in Nederland te verminderen. Daar
zullen verschillende aanvullende maatregelen uit voortkomen. Ook wordt voor de regio’s
Westerschelde en Dordrecht gekeken naar aanvullende gezondheidsonderzoeken.

Vraag 13

Kunt u de bovenstaande vragen één voor één beantwoorden?

Antwoord 13

Ja.